Meer uren per dag werken in minder dagen: dé oplossing voor krapte op arbeidsmarkt?

Hij is geen arbeidsmarktexpert maar maakt zich wel zorgen over de krapte op de arbeidsmarkt. ,,Als we alles precies blijven doen zoals in voorgaande jaren, weten we zeker dat onze samenleving piepend en knarsend vastloopt”, schreef Marcel Levi, voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), vorig weekend in zijn column in het Parool.

Volgens hem zijn nieuwe werkvormen nodig om de problemen op de arbeidsmarkt het hoofd te bieden. Levi heeft in Engeland gezien dat het kan werken. Hij gaf jarenlang leiding aan verschillende ziekenhuizen. ,,Mede vanwege de lange reistijden besloot men te experimenteren met een werkdag van 12,5 uur. Daarmee werd een drieploegendienst omgezet in een tweeploegenrooster”, vertelt hij in het AD.

Experiment leidde tot een driedaagse werkweek bij een fulltime dienstverband

De resultaten waren volgens de NWO-voorzitter positief: het leidde tot een driedaagse werkweek bij een fulltime dienstverband, het zorgde voor minder overdrachtsmomenten, waardoor minder informatie verloren ging. Nu zal een werkdag van 12,5 uur er in Nederland niet komen vanwege de Arbeidstijdenwet, maar Levi denkt dat meer uren op één dag ook hier uitkomst kan bieden.

,,Dus een volledige veertigurige werkweek niet opknippen in vijf dagen van acht uur, maar in vier dagen van tien uur. En iemand die nu vier dagen in de week werkt, kan met een simpele verlenging van de werkdag met ongeveer twee uurtjes het werk in drie dagen doen en heeft dus vier dagen in de week vrij voor familie en sociale activiteiten”, aldus de columnist.

Voordelen: minder reistijd en lagere kosten voor de kinderopvang

En er zijn volgens hem meer voordelen: minder reistijd en lagere kosten voor de kinderopvang. Ook zou minder dagen werken een positief effect kunnen hebben op het risico van overspanning en uitval. ,,Natuurlijk kan een werkdag van tien uur inspannend en veeleisend zijn, maar ik vraag me af of deze last toch niet opweegt tegen die extra vrije dag in de week”, luidt zijn boodschap.

Wat werkgevers en werknemers van dit idee vinden? Ondernemersorganisaties VNO-NCW, MKB-Nederland en AWVN deden vorig jaar een oproep aan werkenden om meer uren te werken. Het zou de snelste oplossing zijn om het tekort terug te dringen. Toch zien ze niets in het idee om hetzelfde aantal uren in minder dagen te persen, aldus de werkgeversorganisatie AWVN.

'Meer uren werken op één dag voor beperkt aantal beroepsgroepen interessant'

De werkgeversclubs zien meer in: met meer flexibiliteit en roosteraanpassingen personeel overtuigen meer uren te draaien. ,,We zijn niet tegen dit plan, maar we zien niet in hoe dit een oplossing is voor de problemen op de arbeidsmarkt. Mensen willen meer vrijheid om te kiezen”, aldus Erik Heidemann van AWVN.

Hij denkt bovendien dat meer uren werken op één dag slechts voor een beperkt aantal beroepsgroepen interessant kan zijn. Voor mensen werkzaam in fabrieken of productiehallen is het volgens hem lastiger om langere werkdagen te maken dan voor kantoormedewerkers.

Kortere werkweek leidt tot een gezonder evenwicht en meer creativiteit

CNV ziet het voorstel niet als een serieuze oplossing voor het personeelstekort. Vakbondsvoorman Piet Fortuin denkt dat het eerder leidt tot meer werkstress en ziekteverzuim. ,,Niemand heeft baat bij zo’n overspannen samenleving. Werkgevers kunnen dit geld beter steken in een gezondere werk-privébalans en het inkorten van de werkweek”, reageert hij.

CNV heeft vaker gepleit voor een werkweek van 30 uur. Uit verschillende onderzoeken die zijn gedaan met een kortere werkweek, ook in het buitenland, blijkt dat het leidt tot een gezonder evenwicht en men productiever en creatiever is. ,,Alleen maar winst dus, voor zowel werkgever als werknemer”, klinkt het.

Arbeidsmarktexpert Ton Wilthagen is positiever. Het kan voordelen hebben als mensen meer uren op een dag werken. ,,Maar dan zullen de kinderopvang en werkgevers wel moeten meebewegen", zegt hij erover. Utopisch is het plan volgens hem niet. Zo wijst de hoogleraar erop dat veel gemeenteambtenaren vier dagen in de week negen uur werken. ,,En ze zitten achter het bureau beleidsstukken te maken en te adviseren”, voegt hij eraan toe.

Een langere werkdag maakt medewerkers niet productiever

De arbeidsmarktexpert heeft wel bedenkingen bij de haalbaarheid van het idee. ,,Als we met z'n allen meer uren op een dag gaan werken betekent dit dat de werkdag ook veel vroeger begint en veel later eindigt. Kan een thuiszorgmedewerker al zo vroeg aankloppen bij een cliënt? En hoe laat moet je je kind uit bed halen om naar de kinderopvang te brengen? En hoe vaak kunnen gezinnen ’s avonds nog gezamenlijk eten”, vraagt hij zich af.

Daarnaast maakt een langere werkdag medewerkers niet productiever. Zo blijkt uit onderzoeken dat het negende en tiende uur de minst productieve werkuren op een dag zijn. De winst kan in reistijd of minder files zitten, maar of die voordelen werkenden over de streep trekken betwijfelt de hoogleraar.

'Er zijn best medewerkers die meer uren willen werken op een dag'

Daarbij ziet Wilthagen dat mensen niet staan te springen om meer uren te werken. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek willen steeds minder mensen meer uren werken. Gemiddeld werkt Nederland maar 30 uur en van de vrouwen werkt zelfs twee derde al deeltijd. Wilthagen: ,,Als we een sprong van 30 uur naar 40 uur willen maken denk ik dat we weinig mensen enthousiast krijgen.”

Levi kan zich voorstellen dat een deel van de medewerkers meer uren in minder dagen too much vindt, maar denkt dat er best medewerkers zijn die meer uren willen werken op een dag. ,,Laten we die mensen in elk geval de gelegenheid bieden. Dat kan ook in een kleine stapjes, zodat ze eraan kunnen wennen”, voegt hij eraan toe.