Brits bedrijf geeft vrouwen vrij tijdens menstruatie

De helft van de wereldbevolking kan een week per maand te maken krijgen met de pijn die bij ongesteldheid hoort en eigenlijk heeft nooit iemand het erover. Het Britse bedrijf Coexist wil daar verandering in brengen. Vorige week maakte het bekend vrouwen vrijaf te geven als die ongesteld zijn en daar last van hebben. De dagen kunnen later weer eens worden ingehaald, dus misbruik kan er amper van worden gemaakt, en vrouwen krijgen ook niet meer verlof dan de mannen.

Ideaal! Toch?Antropoloog Iris Verstappen (25) schrijft een boek over menstruatie - Menstrual Revolution - en vindt van wel. "Het is een ontzettend goed idee. Ongesteld zijn kan een enorm effect hebben op je fysiek, maar ook mentaal. Dat is niet het moment om harde beslissingen te nemen."

Geen heftige deadlines dus op de dagen dat je krom van de buikpijn of misselijk van de migraine over je bureau hangt. Volgens de Britse universiteit van Bath valt er veel voor te zeggen. De universiteit publiceerde in 2014 een onderzoek naar de effecten van menstruatiepijn op de dagelijkse bezigheden. Het stelt dat de pijn ervoor kan zorgen dat je je moeilijker kunt concentreren, trager bent en minder secuur.

Tien procent van alle vrouwen heeft last van hevige menstruatie, zegt Andreas Thurkow, gynaecoloog in het OLVG West. Het gaat dan om vrouwen die meer bloedverlies hebben dan gebruikelijk. Bijklachten als buikpijn of hoofdpijn of stemmingswisselingen zitten daar nog niet eens bij in. "Ik zie patiënten die de deur niet uit durven uit angst door te lekken en zich in die dagen ziek melden of geen afspraken maken met vrienden."

OnderdrukkenToch is het allesbehalve gebruikelijk om op je werk te melden dat je je echt serieus ziek kunt voelen door ongesteld te zijn. Volgens een recent onderzoek van de app Clue, een gezondheidsapp voor vrouwen die onder andere laat zien waar je in je cyclus zit, rust er nog altijd een groot taboe op het (op werk) bespreekbaar maken van menstrueren.

Clue vroeg samen met de International Women's Health Coalition aan 90.000 vrouwen uit 190 landen een vragenlijst in te vullen over hun menstruatie. In de resultaten daarvan zei 17 procent van de vrouwen wel eens een evenement op werk of school af te zeggen uit angst dat iemand 'erachter komt' dat ze ongesteld zijn. Slechts 34 procent van de vrouwen durfde ongesteldheid te bespreken met een man of met een collega. 86 procent zei dit wel met een andere vrouw te doen.

Geëmancipeerder?Op Het Parool circuleert het verhaal over een chef die in de jaren tachtig aan een vrouwelijke collega die last had van menstruatiepijnen de retorische vraag stelde: 'Je typt toch niet met je eierstokken?' Het is lang geleden en op de krant werken inmiddels een heleboel vrouwen, maar Iris Verstappen denkt toch niet dat we sindsdien heel veel geëmancipeerder zijn geworden als het gaat om menstruatie.

"We zeggen dat in Nederland man en vrouw gelijk zijn, maar om gelijk te zijn aan mannen hebben vrouwen zichzelf verteld dat we dan moeten onderdrukken wat het vrouwelijk lichaam doet. Vrouwen hebben zichzelf aangeleerd dat we een mangedreven maatschappij zijn."

In Nederland zijn voor zover bekend geen bedrijven die de mogelijkheid bieden vrij te nemen als je ongesteld bent. Nike wordt vaak genoemd als bedrijf dat internationaal zo'n beleid voert, maar een woordvoerster van Nike in Nederland zegt niet te weten of die regel nog actueel is.

Hoe erg is de pijn?Veel vrouwen zijn bang om als aansteller te worden weggezet als ze klagen over menstruatiepijn. Maar hoe erg is die pijn nu echt? Een veel aangehaald citaat is dat van een Britse hoogleraar die het vergelijkt met 'zo erg als het hebben van een hartaanval'.

Het is lastig te zeggen, stelt Andreas Thurkow. "Ik denk dat alleen iemand die met beide ervaring heeft dat kan zeggen. Maar feit blijft dat de pijn heel ernstig kan zijn."

Heel veel duidelijkheid is er echter niet over. Deze maand is het bijvoorbeeld de maand van de endometriose, een aandoening die bijna niemand kent, maar die 1 op de 10 vrouwen heeft. Bij endometriose komt baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder voor en dat zorgt voor veel menstruatiepijn. "Ook dokters zien het vaak over het hoofd," zegt Thurkow.

BespreekbaarIntussen zijn er veel initiatieven die ongesteldheid meer bespreekbaar willen maken. Bodyform, de Britse variant van maandverbandmerk Always, is een campagne gestart met emoji's van onder andere maandverband en een van een bebloede onderbroek. De Britse feministe Kiran Ghandi rende vorige jaar ongesteld de marathon zonder het dragen van een tampon of maandverband, The New York Times zette de hashtag #livetweetyourperiod op de kaart en de Canadese dichteres Rupi Kaur plaatste foto's online van haarzelf in een bebloede sportbroek.

Het roept ook de vraag op waar de grens ligt. Paula Kragten is hoofdredacteur van Period!, een magazine over menstruatie, en vindt het bijvoorbeeld helemaal niet erg dat er op de werkvloer een taboe rust op ongesteld zijn. "Dat geldt ook voor ingegroeide teennagels, obstipatie of indigestie. Waarom zou je intieme zaken met je collega's of leidinggevende moeten bespreken? Als je niet in staat bent om te werken door je menstruatie, dan ben je gewoon ziek. De reden voor je verzuim is irrelevant."

Kragten is dan ook absoluut geen voorstander van het aparte menstruatieverlof. Zij denkt dat een dergelijke regeling vooral irritatie op zal roepen. "Een collega die elk uur moet roken geeft al scheve ogen. Ik zou me als werkgever nog eens flink achter mijn oren krabben als ik de keuze had tussen man en vrouw."

SchaamteIris Verstappen denkt dat het juist de mannen zijn die bijzonder begripvol kunnen zijn. "Ik merk het in de research voor mijn boek. Soms doen mannen lacherig in het begin als het over menstrueren gaat, maar als we één op één praten, dan zeggen ze dat ongesteld zijn er gewoon bij hoort."

Voor vrouwen is de schaamte dan ook groter, denkt Verstappen. Een gevalletje cultureel bepaald door de godsdiensten. "Eva is vervloekt en haar straf is dat ze ongesteld wordt en pijn lijdt bij haar bevalling." Verstappen denk zelfs dat die patriarchale samenleving er indirect voor zorgt dat veel vrouwen pijn hebben van ongesteld zijn: "Vrouwen gaan maar door-door-door. Eigenlijk hoeft ongesteld zijn geen pijn te doen."

Andreas Thurkow beaamt dat laatste. "Heel veel pijn blijkt terug te voeren op een andere oorzaak. Vrijaf geven is mooi, maar liever nog zou ik het probleem van de pijn oplossen."

Weetjes