Thuis in Veghel heeft hij een bibliotheek van wel tienduizend stripboeken. Die leest Herman Molenaar liever dan kranten. Die doen wat hem betreft te veel aan het zaaien van angst en het ‘uitvergroten van het negatieve’. Nee, dan toch liever de avonturen van Olivier B. Bommel en Tom Poes. Die laatste is er om een list te verzinnen, maar bedenk vooral ook dat de oude Heer Bommel bereid is om te luisteren naar een ander. ,,Een narcist als Poetin wil alleen jaknikkers om zich heen”, zegt hij op AD.nl.
In zijn lezingen werkt Molenaar ook graag met cartoons en plaatjes. Hij laat een van zijn favorieten zien: twee mannetjes staan bij een dijk die het wassende water moeten tegenhouden. De dijk bestaat uit een enorme hoeveelheid dikke milieurapporten. En de mannetjes snappen dat al die rapporten het overstromingsgevaar niet zullen bezweren. De cartoon versterkt zijn boodschap: we hebben genoeg gelezen en geschreven over de alarmerende staat van het klimaat, het wordt tijd dat er nu iets gebeurt.
Vraagstuk houdt hem uit zijn slaap
En daar belanden we bij het vraagstuk dat Molenaar nog wel eens uit zijn slaap wil houden: gaan we iets doen of blijven we eindeloos palaveren? Zijn vertrouwen in de politiek is beperkt. ,,Democratie is prachtig, maar ons democratische besluitvormingsproces is failliet. Als iemand een stoeptegel wil optillen, mogen anderen daar iets van vinden. Daar hebben we de tijd niet meer voor. Als je met een slagaderlijke bloeding op de eerste hulp komt, hoef je ook niet eerst een formulier in te vullen dat vervolgens op de stapel wordt gelegd.”
We gooien thuis helemaal niks meer weg. Als ik het dopje van de tandpasta in de prullenbak gooi, geeft mijn vrouw me op mijn kop
Herman Molenaar
Bijna vijftien jaar was Herman Molenaar de financiële topman van Vanderlande, het Veghelse bedrijf dat marktleider is als het gaat om bagageafhandelingssytemen op vliegvelden en ook groot is in het bedenken van logistieke systemen voor magazijnen en distributiecentra. Molenaar zag het bedrijf groeien en groeien: ‘Fantastisch’. Maar de keerzijde was dat hij in zijn functie steeds meer te maken kreeg met het naleven van wetten en regels. De bureaucratie sloop erin. ,,Het hoort erbij, maar daar heb ik minder mee.”
In het kladblokje dat hij altijd bij zich heeft, stonden de laatste jaren steeds vaker krabbeltjes die te maken hadden met duurzaamheid, zo viel hem zelf op. Zo kwam Molenaar aan het begin van dit jaar tot een kloek besluit: hij nam afscheid bij Vanderlande en ging voor het eerst van zijn leven op eigen benen verder. Adviseur Molenaar was opgestaan: at your service! Voor alle bedrijven die duurzaam willen worden, maar nog niet precies weten hoe. ,,Ik was er in het begin super onzeker over, maar het is oké nu.”
Ecologische voetafdruk
Zijn ecologische voetafdruk heeft hij inmiddels stevig teruggebracht. ,,Toen ik die voor het eerst berekende, kwam ik uit op 11. Vooral omdat ik heel veel vloog natuurlijk. Nu ga ik veel bewuster door het leven, maar zit ik nog steeds op 4,5. Zo moeilijk is het dus om te veranderen. Ik heb een groot huis van beton, dat tikt flink aan. Ik heb een elektrische fiets gekocht, ik heb een hybride auto. We gooien thuis helemaal niks meer weg. Als ik het dopje van de tandpasta in de prullenbak gooi, geeft mijn vrouw me op mijn kop.”
De wereld hoeft niet op zijn kop. Het is bijvoorbeeld compleet onrealistisch om te denken dat we gaan stoppen met vliegen. Dat hoeft ook niet
Herman Molenaar
Met zijn vrouw vloog hij eind november nog naar India. De afspraak was nog gemaakt in zijn Vanderlande-tijd. ,,Het was voorlopig mijn laatste verre vliegreis.”
Maar hoewel Molenaar van verduurzaming inmiddels zijn missie heeft gemaakt, is hij niet van de school dat alle ‘leuke dingen’ overboord moeten. ,,De wereld hoeft niet op zijn kop. Het is bijvoorbeeld compleet onrealistisch om te denken dat we gaan stoppen met vliegen. Dat hoeft ook niet. Het moet alleen duurzaam worden. Vanderlande gaat bagagesystemen maken die volledig circulair zijn. De technische oplossingen komen er. Er zijn al vliegtuigen die elektrisch kunnen vliegen. Als je beweegt, moet je groen bewegen: dat wordt het credo.”
IJsberen sterven uit
Liever dan naar de onheilstijdingen van VN-topman António Guterres (‘we zitten op de snelweg naar de klimaathel, met de voet op het gaspedaal’) luistert Molenaar naar een ‘inspirerend leider’ als Barack Obama. Liever ‘yes, we can’ dan de boodschap dat we naar de verdommenis gaan. ,,Het moet anders, maar het kan ook anders. Ja, de klok tikt, we moeten snelheid maken. Daar ben ik niet gerust op. Het kan best zijn dat we straks geen ijsberen meer hebben, eerlijk gezegd ben ik bang dat dat gebeurt. Maar we hebben nog wel tijd om een leefbare planeet te behouden.”
Doemdenken over het klimaat grijpt wel om zich heen. Als hij op de een of andere bijeenkomst een lezing heeft gegeven, komen er na afloop altijd wel een paar vrouwen naar hem toe die zeggen dat ze hun kinderwens overboord hebben gezet. ,,Dat is eng, onnatuurlijk.”
Ook zijn eigen dochters worstelen met de vraag of ze nog kinderen op de wereld moeten zetten. Wat adviseert hij ze? ,,Je kunt niet zeggen: neem maar geen kinderen. Dan geef je het op, hè? Maar het omgekeerde is ook lastig. De kwaliteit van leven is bepaald niet gegarandeerd, maar het is ook niet zeker dat het fout gaat. Minder kinderen zou wel een deel van de oplossing kunnen zijn.”
Niet alles voorschrijven
Ooit speelde hij met de gedachte om zelf de politiek in te gaan. Voor de VVD, al decennialang zijn partij. Vrienden raadden het hem ten zeerste af. ,,Je kunt dit binnen het systeem niet oplossen. Er zijn voldoende politici die net zo bevlogen zijn als ik. Maar de overheid moet de ruimte laten aan de experts, niet alles zelf willen voorschrijven.”
,,Bij Vanderlande zei ik dat ook altijd: je kunt niet met tienduizend man een toilet schilderen. Nee, je kiest drie goede schilders, die kiezen de verf en de kleur. En ze gaan niet aan de rest vragen of ze rood een mooie kleur vinden. Dat is de expertbenadering die ook nodig is in de strijd voor duurzaamheid.”
Lees ook: Het ondernemersverhaal van Leo 'Blik op de Weg' de Haas: van dure Mercedes naar kleine Smart
Hoe kijkt ondernemer en VVD’er Molenaar dan naar al die bedrijven die de activisten van Milieudefensie achter zich aan hebben omdat ze te veel vervuilen? In al die ondernemingen barst het toch ook van de experts? ,,Veel bedrijven laten het qua verduurzaming ook nog sloffen, dat klopt. Al die jaren hebben ze vooral geprobeerd om de winst omhoog te jagen, dat zit in het systeem.”
,,Ze kunnen ook niet van de ene op de andere dag groen worden. We hebben ze honderden jaren gevraagd om te voetballen, nu moeten ze opeens gaan waterpoloën. En ze moeten nog winnen ook. Je krijgt koplopers, twintig procent van de ondernemers is al heel goed bezig. De anderen zitten nog te veel in de slachtofferrol, maar zullen gaan meebewegen.”
Begrip voor boeren
Voor de boeren die uit woede over strenge stikstofregels en een krimpende toekomst op hun tractor springen, heeft Molenaar ook begrip. ,,De meeste boeren weten ook wel dat de manier waarop ze nu werken, niet duurzaam is. Maar alles wordt over hen uitgestort. Als de overheid zegt: we gaan je uitkopen, want je bedrijf veroorzaakt te veel brandnetels en bramen, word je boos. Je status wordt afgepakt.”
,,En het beleid is ieder jaar weer anders, het is niet consistent. Dat hoor je ook van ondernemers. Heel eerlijk gezegd heb ik ook wel eens gedacht: potverdikkie, als ik een bulldozer had, reed ik tegen het gemeentehuis aan. Dat doe je niet natuurlijk, maar die impuls was er wel.”
Werken is het mooiste dat er is, waarom zou je daar in hemelsnaam mee stoppen? Je kunt wel een betere balans zoeken, maar nooit stoppen
Herman Molenaar
De bulldozer moet in de schuur blijven, maar met het politieke praatcircus is Molenaar wel klaar. Dat geldt voor Den Haag, maar ook op lokaal niveau. ,,Hier in Meierijstad praten we al tien jaar over windmolens, maar er staat er nog niet één. Ik zie de nadelen ook wel, maar we hebben geen keuze.”
Hij ziet het ook bij een activist als Johan Vollenbroek, de chemicus die tal van juridische successen boekte in zijn strijd voor een beter milieu. ,,Je denkt dat je wint, maar je verliest. Hij kijkt alleen naar het stikstofprobleem, maar je moet breder kijken. Hij heeft gelijk als hij zegt dat de overheid de afspraken niet nakomt, maar eigenlijk is hij ook verliezer. Want omdat de stikstofruimte op is, kunnen we ook geen dingen meer doen die goed zijn voor de energietransitie. Het grote verhaal ontbreekt.”
Angst is slechte raadgever
Hetzelfde geldt volgens Molenaar voor de betogers die vroeger actievoerden tegen de kerncentrales in Dodewaard en Borssele. ,,Ze hebben veel kapotgemaakt. Na de betogingen stopte Nederland met kernenergie, met als gevolg dat vrijwel alle kennis weg is. Het staat nu weer op de agenda, maar het gaat nog zeker tien jaar duren voor we een nieuwe kerncentrale hebben gebouwd. Je kunt zeggen dat ook milieuactivisten schuld dragen voor het klimaatprobleem dat we nu hebben. Ook zij hebben veel te ongenuanceerd naar de zaak gekeken. Er is altijd wel een reden om iets niets te doen, maar angst is een slechte raadgever.”
Voor wie het klimaatprobleem liever negeert, bijvoorbeeld omdat hij het te groot en veelomvattend vindt, heeft Molenaar nog wel een tip. ,,Schrijf een brief aan je kind of je kleinkind en vertel daarin wat jij hebt gedaan om de kwaliteit van hun leven te garanderen. Lees vervolgens die brief hardop voor in een klein gezelschap. Dat doet wat met je.”
,,Ik deed het een jaar geleden. In mijn brief stond dat ik veel te weinig heb gedaan. Je schaamt je kapot. Ik ben er nog lang niet, het is moeilijk. Maar als je alleen maar wijst naar China of India, waar de vervuiling nog veel groter is dan bij ons, verandert er nooit iets.”
Van het idee dat hij na zijn vertrek bij Vanderlande minder zou gaan werken, is vooralsnog niks terechtgekomen. Werkweken van tachtig uur zijn nog steeds normaal. ,,Het is goed zo. Werken is het mooiste dat er is, waarom zou je daar in hemelsnaam mee stoppen? Je kunt wel een betere balans zoeken, maar nooit stoppen. Zonder samenwerken geen geluk en geen welzijn.”
Lees ook: Alleskunner Mark Tuitert over 2023: 'Richard Branson in mijn podcast Drive'
