Koninklijke Horeca Nederland luidt noodklok

Het aantal bedrijven in de horeca is de afgelopen jaren sterk gegroeid, volgens cijfers van het CBS van 44.900 in 2010 naar 58.810 in 2018. Inmiddels zijn het er ruim 60.000.

,,Er is inderdaad een explosieve groei in horecabedrijven en daarmee dus ook in werkgelegenheid, de afgelopen jaren,” vertelt Robèr Willemsen, voorzitter van Koninklijke Horeca Nederland. ,,Er zijn zo'n 350.000 mensen in de horeca werkzaam, maar we hebben er eigenlijk 400.000 nodig. En verwachten we bovendien dat onze branche in vijf jaar doorgroeit naar 450.000 werknemers. Het is de goede conjunctuur die ervoor zorgt dat steeds meer mensen buitenshuis vertier zoeken. Dat is op zich heel positief, maar we staan nu echt behoorlijk onder druk.”

,,We weten, heel veel branches hebben mensen nodig, dus ook met die branches concurreren we om goed personeel binnen te halen. En dan wil je ze natuurlijk ook nog behouden. Het is dus zaak om de mensen die in de horeca werken zoveel mogelijk aan ons te binden. Dat doen wij bijvoorbeeld door een goede opleiding en aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden te adviseren aan onze leden. Wij geven bijvoorbeeld in onze adviezen ook altijd aan dat de CAO een minimum is en dat je goed voor je mensen moet zorgen. Geef ze genoeg vrij en zorg voor goede doorgroeimogelijkheden."

Omzetgroei: van 17 naar ruim 20 miljard

Was die enorme groei en daarmee het personeelstekort niet te voorspellen? ,,Het personeelstekort loopt dit zomerseizoen hoger op dan verwacht en dus zijn wij blij met oplossingen als werknemers uit het buitenland. Overigens, dat doen we al jaren, denk aan koks uit Spanje bijvoorbeeld, maar dat is onzichtbaar voor de consument. Als het niet ten koste gaat van de kwaliteit is er niets mis met internationaal personeel."

,,De snelle groei binnen de horeca en daardoor het personeelstekort komt voort uit iets positiefs. Wij zouden complimenten moeten krijgen voor de groei. Onze omzet is in de afgelopen vijf jaar van 17 miljard gestegen naar boven de 20 miljard. Dat is toch fantastisch. Wij hebben bijna recht op een eigen ministerie.”

Wet- en regelgeving

Er leeft bij de horecavoorzitter onvrede ten aanzien van alle wet- en regelgeving die in Den Haag wordt beslecht. ,,Dat kost allemaal extra geld, ook daardoor staat de branche onder druk. 'Dankzij' minister Koolmees is er tegenwoordig de 'Wet Arbeidsmarkt in Balans’ (WAB) en dat zorgt ervoor dat flexwerken voor de werkgever duurder wordt. Er komt door die wet zo 3 tot 5 procent bovenop een salaris en nee, daar ziet de werknemer niets van terug. Dat betalen wij. Daar bovenop komt nog eens de hogere btw-heffing waardoor de marges onder druk staan. Voeg daar het preventie-akkoord aan toe waardoor de inkoop duurder wordt. Het zou weleens fijn zijn als er in Den Haag ook eens aandacht is voor de verhoging van al die kosten.”

Verbreding

Toch is de groei van nieuwe horeca in de meeste steden aanzienlijk. ,,Zeker. Gemeenten stellen veel ruimte beschikbaar voor horeca. Ze zijn blij als er weer ergens horeca bijkomt, maar de mensen kunnen hun geld maar een keer uitgeven. De branche verbreed. Er komt bijvoorbeeld steeds meer horeca in winkels. Een koffietje in een kledingzaak, heel misschien een broodje. De VVD heeft zelfs een voorstel gedaan om in winkels alcohol te mogen schenken, omdat je bij de kapper toch een wijntje moet kunnen drinken. Die verbreding klinkt leuk maar is kannibalisatie op het huidige bestand. Als de tijden straks minder gaan, gaan er direct zaken sluiten. De taart moet nu door veel meer ondernemers worden gedeeld.”

Arbeidsvoorwaarden

Een horecaondernemer die ook uit eigen ervaring spreekt, is Erik Derksen. Hij is eigenaar van drie horecazaken in de stad Utrecht en de vierde is in aanbouw. Hij stelt de vraag al aan zichzelf: moet je wel willen groeien als er zo weinig personeel beschikbaar is? ,,Ik ben al dertig jaar horecaondernemer en notabene begonnen met Buurten in tijden van crises. Ons all-day concept sloeg aan en nog steeds. De plannen voor uitbreiden ontstaan natuurlijk ver voor er zich zo’n situatie voordoet als deze. Je krijgt een kans en daar spring je in. Dat is ondernemen.”

De zaken onder zijn hoede hebben ook last van de krapte op de personeelsmarkt. Derksen gaat daar vooral 'creatief' mee om.

,,De krapte is inderdaad in dertig jaar niet zo groot geweest. Wij sturen aan op 4-daagse werkweken, bieden gratis sport aan, stellen een SWAP-fiets beschikbaar tegen een klein bedrag en hebben een goede naam als werkgever. En op de houten kratjes van die fietsen staat dan ‘Kom werken bij Buurten’, want ja, die fietsen zijn overal door de stad zichtbaar. Creativiteit in combinatie met goed werkgeverschap en een salaris wat boven de CAO ligt, zo pakken wij het aan.”

Buitenland

Inmiddels heeft ook Erik Derksen personeel uit het buitenland gehaald. Barkeepers uit Griekenland en Roemenië, bijvoorbeeld.

,,Achter de bar vind ik dat geen probleem, koks uit Spanje en Italië kan ook nog, maar ik vind eigenlijk dat mijn personeel Nederlands moet spreken. Wij zitten in wijken waar ook gezinnen komen met kinderen, die moeten in het Nederlands worden aangesproken. Bovendien kosten buitenlandse werknemers ook veel geld. Het bemiddelingsbureau vraagt wat, je moet zorgen voor woonruimte. Uit nood geboren maken wij gebruik van het Temper-platform, een soort vacaturebank voor de horeca. Daar heb ik goede ervaringen mee.”

Oneerlijke concurrentie

Derksen deelt de zorgen van Willemsen. Ook hij ziet wildgroei in horeca, ook in winkels.

,,Iedereen verkoopt tegenwoordig koffie en broodjes. Dat is oneerlijke winkelnering. Zij houden zich aan veel minder horecaregels, hoeven minder investeringen te doen, verdienen hun geld eigenlijk met spijkerbroeken verkopen. Ja, zo kan ik ook wel koffie verkopen voor een euro. Ik ben ervan overtuigd dat als zaken weer iets minder gaan er een shake-out komt. De concurrentie is te groot, het kannibaliseert op elkaar. Er is gewoon te veel.”