Wanneer 'zelfsturing' een risico voor je bedrijf wordt

In een klein aannemingsbedrijf met zes medewerkers ging alles jarenlang vanzelf. De timmerman timmerde, de metselaar metselde en de directeur zorgde ervoor dat er steeds nieuwe klanten kwamen. Er werd samen veel koffie gedronken, dus iedereen wist wat er van hem werd verwacht en deed vervolgens fluitend zijn ding. Zelfsturing in optima forma. Tot het bedrijf ging groeien.

Vijf jaar later was het bedrijf gegroeid tot dertig medewerkers. Er werd nog steeds veel koffie gedronken, maar niet meer samen. En al vlug wist niemand meer van elkaar wat hij uitspookte. De problemen stapelden zich op: projecten liepen vertraging op en er ontstonden conflicten tussen collega's. De directeur stond erbij en keek ernaar. Hij riep van alles en stuurde veel memo's, maar paste de organisatie niet aan. Inmiddels is hij opgestapt en is er een kille hiërarchie ontstaan.

Work-hard-play-hard

Heb je groeiplannen? Mooi, maar pas dan op dat jou niet hetzelfde overkomt. Je bent nu succesvol met een work-hard-play-hard-cultuur. Er is veel samenwerking in een hecht team, met korte lijnen en snelle feedback. Je streeft naar hoge kwaliteit met een dienstverlenende houding en er heerst een goede werksfeer. Deze positieve kanten van zelfsturing kun je behouden als je groeit, maar dan moet je wel actie ondernemen en de zelfsturing gaan organiseren.

Als je als ondernemer succesvol wilt groeien met behoud van zelfsturing, dan moet je aan enkele randvoorwaarden voldoen. Ten eerste heb je een veilige en transparante cultuur nodig. Voelt echt iedereen zich vrij om te zeggen wat hij vindt of om ideeën te opperen? Ten tweede moet ieders verantwoordelijkheid transparant zijn georganiseerd. Is het helder wie, waarvoor verantwoordelijk is en wat er van wie verwacht mag worden? Als dit niet helder beschreven staat, dan ontstaat er vroeg of laat onenigheid. Ten derde moet er duidelijkheid zijn over het gezamenlijke doel. Wat is de stip aan de horizon, wat is de why en waar staat de organisatie voor? En ten slotte moeten er heldere praktische, bedrijfseconomische doelen zijn die actief gemonitord worden.

Warme cultuur

Heb jij zo'n mooi klein mkb-bedrijf wat zelfsturend werkt? Als ik jou was, zou ik het koesteren. Het zorgt voor een warme cultuur en veel wendbaarheid. Maar als je groeit, riskeer je dat je alle voordelen kwijtraakt. Maak dan duidelijke en heldere afspraken met elkaar, giet dit in een gestructureerde vorm van zelforganisatie en pas daar je leiderschapsstijl op aan.

Deze coronatijd is overigens een mooi moment om zo'n nieuwe werkwijze te oefenen. In deze tijd van thuiswerken staat je cultuur onder druk, je hebt letterlijk geen overleg meer bij het koffiezetapparaat. Is het in jouw bedrijf wel helder wat ieders rol is en wat er van eenieder verwacht wordt?