In de serie 'Goed bezig' delen de auteurs van Uitgeverij Haystack tips en ervaringen. Deze week Klaas Mulder die zich als filosoof, adviseur en dwarsdenker bezighoudt met de rol van de overheid. Hij is de auteur van het nieuwe boek Foutje moet kunnen.
Ik denk dat veel ondernemers zouden schrikken als ze zagen hoe gemakkelijk belastinggeld wordt uitgegeven in het onderwijs, en hoe twijfelachtig de resultaten vaak zijn. Wie zelf schoolgaande of studerende kinderen heeft, krijgt meestal wel een donkerbruin vermoeden. Veel onderwijs is hopeloos ouderwets, de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmark is gebrekkig, en de uitvalpercentages zijn enorm. Van zelfkritiek is weinig sprake. Het schoolsysteem is er heel goed in om leerlingen en studenten zich schuldig te laten voelen. Blaming the victim is gemakkelijker dan changing the system.
Wij van WC-eend
Daar komt nog bij dat het hoger onderwijs in Nederland een dubieuze dubbelrol heeft. Hier worden de onderzoekers opgeleid die de overheid mogen adviseren over bijna alle maatregelen die in Den Haag of in gemeenteraden worden genomen. Ondernemers hebben er weinig over te zeggen. Zo verscheen er op 7 december een advies van de Onderwijsraad waarin ze waarschuwen tegen de opkomst van commerciële opleidingen en bijlesinstituten. Dat deze Raad zelf voor 100 procent bestaat uit publieke onderwijsmensen maakt zo’n rapport nogal partijdig, en daardoor ook totaal onbetrouwbaar. Wij van WC-eend adviseren WC-eend.
De grote commerciële onderwijsinstellingen houden zich gedeisd, want je wil het niet aan de stok krijgen met de partij die jouw erkenning kan intrekken. En dat zien we overal waar ondernemers concurrentie krijgen van gesubsidieerde aanbieders. Het RTL-journaal zal niet zo gauw een item maken over de vraag, waarom zij belasting betalen terwijl de NOS subsidie krijgt voor exact dezelfde vorm van dienstverlening.
Grip op opleiding
Ik denk dat het hoog tijd wordt voor ondernemers om meer grip op het onderwijsstelsel te krijgen. De leerplicht heeft enorme gevolgen voor de arbeidsmarkt, in de eerste plaats als ‘tijdvreter’. Tot 1965 was het heel gebruikelijk om op je veertiende te gaan werken, wat voor veel mensen helemaal niet betekende dat ze zich daarna niet verder konden ontwikkelen. Deeltijdstudie was decennialang heel gewoon. Voor al die uren onderwijs geven moet bovendien personeel gevonden én betaald worden, en honderdduizenden jonge mensen zijn niet beschikbaar voor de arbeidsmarkt. Het wordt tijd voor een nieuwe balans tussen school en werk.
Als jongeren dan nog de goede dingen zouden leren, was er misschien nog niet zo veel aan de hand. Maar als je hoort dat de politie van elke achttien sollicitanten er zeventien moet afwijzen, dan rijst toch het vermoeden dat de keuzes die onderwijsdeskundigen maken bij het bepalen van de leerstof toch niet helemaal hetzelfde zijn als de keuzes die werkgevers zouden maken. Vergelijkbare signalen komen er uit de jeugdzorg en de geestelijke gezondheidszorg, waar grote vraagtekens geplaatst worden bij het niveau van de instromers.
Een degelijke havo voor toekomstige ICT-ers bestaat nog niet. De bouw komt niet aan genoeg verstandige klussers, omdat elke basisschoolleerling krijgt ingeprent dat je daar alleen gaat werken als je slecht bent in taal en rekenen.
Genoeg alternatieven
Ondernemers die beter personeel nodig hebben, moeten niet blijven wachten tot publieke scholen die gaan opleiden. Het is mogelijk om – binnen de huidige regels, en zonder nieuwe scholen op te richten – te zorgen voor combinaties van binnen- en buitenschools leren waarin jongeren veel sneller kunnen beginnen met het vak waar hun hart ligt. Er zijn zo veel jongeren die slimmer zijn dan school; ze zullen zich veel liever verbinden aan slimme ondernemers dan aan oldskool standaardpakketten. Denk bijvoorbeeld aan Het Amsterdamse Codam, deel van een internationale keten van opleidingen voor software-developers. Codam werkt intensief samen met softwarebedrijven en doet het allemaal anders. Studenten mogen ook aan de opleiding beginnen als ze geen havo- of vwo-diploma hebben behaald; ze betalen geen collegegeld maar gaan direct aan de slag voor bedrijven, die ook aangeven welke stof behandeld moet worden.
Kies partij voor de jonge mensen die zich nu willen ontwikkelen en ga in zee met creatieve ondernemers die wel snappen hoe je de brug bouwt tussen kind en arbeidsmarkt. School is nu wel lang genoeg een publieke zaak geweest.
Op 7 december bracht de Onderwijsraad het advies “Publiek Karakter Voorop” uit. Het is hier te downloaden.
Volgens Klaas Mulder zorgen publieke professionals wel erg goed voor zichzelf. In zijn boek Foutje moet kunnen beschrijft hij wat er gebeurt als er belastinggeld door de aderen van professionals stroomt. Waarom nemen ze besluiten die voor grote groepen burgers rampzalig kunnen uitpakken? En wat is eraan te doen?
