Vier dagen werken, vijf betaald: toverformule voor een hogere productie?

Geregeld komen er bedrijfsdelegaties over de vloer bij Perpetual Guardian, nieuwsgierig naar de aanpak van de vermogensbeheerder. ,,Later deze week komt er een groep uit Duitsland langs’’, vertelt CEO Andrew Barnes aan de telefoon. ,,Ik denk dat we wel benaderd zijn door duizend bedrijven van over de hele wereld. Kleine bedrijven, maar ook de grote multinationals. Uit 54 landen, hebben we laatst geteld. En het worden er alleen maar meer.’’

Het personeel van Perpetual Guardian reageerde verrast op het plan om vier dagen te gaan werken voor het salaris van vijf, zo meldt het AD. ,,Ik weet nog dat mensen stilvielen van verbazing. Daarna klonk er wat applaus en wilden ze weten wat het addertje onder het gras was. Dat was er niet, legde ik uit. Toen dacht iedereen vooral dat ik gek was geworden.’’

Vlaggetje: niet storen

De overstap naar vier werkdagen beperkte zich niet tot het terugbrengen van de werktijd alleen. ,,Om de proef te laten slagen, moesten we een manier vinden op de productie zo te verhogen dat we nog steeds de juiste resultaten konden behalen.’’ Barnes en zijn team keken hoe er effectiever gewerkt kon worden. ,,Op een werkdag doen we ook veel dingen die niet echt met werk te maken hebben: surfen op het internet en bij de koffieautomaat kletsen over de laatste aflevering van die ene serie. Leuk, maar niet echt nuttig.’’

Alle gebruikelijke activiteiten op de werkdag werden gerevalueerd. ,,Vergaderingen planden we zo kort mogelijk in.’’ Ook werd ervoor gezorgd dat werknemers zonder onderbrekingen konden werken. ,,Als jij lekker aan je werk zit en iemand stoort je, dan duurt het even voor je er weer goed in zit. We gingen daarom met vlaggetjes werken. Zet je die op je bureau neer, dan geef je aan dat je nu even niet gestoord wil worden.’’

Onderzoek naar experiment

Productie gaat boven alles. Het bedrijf betaalt werknemers voor wat ze leveren, niet voor de tijd die zij op hun bureaustoel zitten, aldus Barnes. ,,Als je eerder klaar bent, ga dan lekker naar huis. Sommige personeelsleden zeiden dat ze liever vijf dagen werken maar dan minder uren. Zo hadden ze na werk tijd om de kinderen van school te halen. Ook prima.’’

De medewerkers krijgen alle vertrouwen om te bepalen wat voor hen werkt. Deze regeling is vooral gunstig voor werkende moeders, stelt hij. ,,Als zij normaal gesproken werk en gezin willen combineren door minder te werken, betalen ze daar een prijs voor in de vorm van minder loon. Maar waarom zou ik haar minder willen betalen? Het gaat mij erom dat het werk af is. En wie is er nou beter in het managen van haar tijd dan een werkende moeder?’’

Het experiment met de kortere werkweek werd geobserveerd door onderzoekers van de Auckland University of Technology. Werknemers bleken minder gestrest en konden werk en privéleven beter te combineren.

Productie boven presentie

Meerdere Nederlandse bedrijven hebben interesse getoond in de aanpak van de Nieuw-Zeelanders, kan Barnes bevestigen. Digitaal productontwerpbureau Hike One, met vestigingen in Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven, is daar een van. ,,We kijken eigenlijk altijd naar nieuwe manieren om het werk te organiseren’’, zegt mede-oprichter Matthijs Collard. ,,Een van de collega’s had over de proef bij Perpetual Guardian gelezen en we hebben het erover gehad. Concrete plannen hebben we niet, we doen sowieso al veel met flexibel werken.’’

Net als Perpetual Guardian richt Hike One zich al op productie in plaats van presentie. ,,Met de huidige technologie kan je je werk altijd en overal doen. Waarom zouden we dan eisen dat je ervoor op kantoor gaat zitten?’’ Werken op afstand wordt gestimuleerd. ,,Als je net als ik een uur in de auto zit om er te komen, gaan er al twee uur verloren waarin je productief had kunnen zijn. Daarom zeggen we: heb je geen afspraken, kom dan gewoon niet naar kantoor.’’ Sterker nog: soms werkt het efficiënter als werknemers niet bij elkaar zijn, zegt Collard. ,,Telefonisch vergaderen gaat het echt veel sneller. Normaal pak je koffie, praat wat over bijzaken en gaat dan rustig beginnen. Aan de telefoon wil iedereen snel door, dus kom je gelijk tot de kern.’’

Vierdagenbaby

Die ene dag vrij lijkt wonderen te doen, ziet Barnes. ,,Het geeft je tijd om op te laden en met je gezin bezig te zijn. Er is zelfs een vierdagenbaby van gekomen, grappen we weleens. Een van onze werknemers zag haar man, een chef-kok, bijna nooit, want hij werkte 's avonds en zij werkte overdag. Niet lang nadat we de kortere werkweek introduceerden bleek ze zwanger.’’ Maar niet alleen het privéleven kreeg een impuls. ,,De productiviteit op het werk werd zelfs hoger dan vóór het experiment. Mensen gingen gemotiveerder aan de slag en haalden meer voldoening uit hun werk.’’

De grote interesse van andere bedrijven heeft ertoe geleid dat Perpetual Guardian een whitepaper heeft opgesteld. ,,Dat is een eerste stap om te beginnen met wat wij doen. Misschien heb je in andere bedrijven wat aanpassingen nodig, maar ik geloof echt dat dit overal kan werken. Het was niet de opzet toen we begonnen, maar wie weet: misschien kunnen we de wereld zo wel veranderen.’’

Beetje opvoeden

Maar Nederland? TNO-onderzoeker Irene Houtman heeft haar bedenkingen. ,,Je kunt niet zomaar overstappen op die vier dagen. Zoals ze ook zeggen moet je eerst een efficiëntieslag maken. Daar kan flink wat werk in gaan zitten.’’ Ook betwijfelt ze of het toepasbaar is op elk type werk. ,,Bij dit bedrijf hebben werknemers al veel autonomie om hun eigen werk in te delen. Maar hoe gaat dat bijvoorbeeld in de dienstverlening, of in beroepen waar je afhankelijk bent van de agenda van anderen? En als er een personeelstekort is, is het helemaal lastig om mensen een dag vrij te geven.’’

Missen de collega’s bij Hike One het rechtstreekse contact niet als er zo veel telefonisch vergaderd wordt? ,,Nee, niet echt’’, zegt Collard. ,,Ik denk dat het mede komt doordat we jong zijn – de gemiddelde leeftijd hier is 30,5 jaar. Deze generatie is gewend digitaal te communiceren. Variatie in het werk is wel van belang, stelt hij. ,,Veertig uur per week precies hetzelfde doen wordt monotoon en is te veel. We hebben afgesproken dat we vier dagen in de week ons gewone werk doen en een dag reserveren voor zelfontwikkeling.’’

De donderdag is gereserveerd voor alle 70 werknemers. ,,Dan proberen we allemaal op kantoor te zijn en zijn. We praten elkaar bij over de projecten waar we mee bezig zijn en volgen daarna een training.’' Klanten moeten soms wennen aan de werkwijze van Hike One. Collard: ,,We zullen het ook zeggen als we het niet nuttig vinden om bij hen langs te gaan. Dat vinden ze misschien raar, maar als je het uitlegt begrijpen ze dat we iedereen de tijd en moeite besparen. We moeten ze soms een beetje opvoeden.’’