Nieuws Politiek
Boerendebat lokt kiezer naar stembus, maar koers van ‘stikstoftanker’ lijkt lastig te wijzigen
Het stikstofbeleid motiveert veel kiezers om te gaan stemmen. Volgt er opnieuw een impasse als partijen zoals BBB flink winnen? Veel speelruimte is er niet meer, stellen partijen en deskundigen.
Wie uitspraken van BBB-kopstukken hoort, denkt al snel: die komen er nooit uit met andere partijen. En Caroline van der Plas noemt haar breekpunten ‘echt heel hard’. ,,Wij zijn meteen duidelijk: het onteigenen van boeren willen we niet en aan 2030 (als deadline voor halvering van de stikstofuitstoot, red.) doen we niet mee. Ik dreig niet, maar ik wil daar gewoon helder over zijn.”
Dit terwijl het kabinet van VVD, D66, CDA en ChristenUnie na een moeizame formatie juist besloten heeft om al in 2030 de reductiedoelen te halen én gedwongen onteigening daarbij uiteindelijk niet uit te sluiten. Zie die werelden maar eens bij elkaar te brengen aan de formatietafel in de provinciehuizen, schrijft het AD.
De Ondernemer Kiest
Blijf op de hoogte van het laatste (ondernemers)nieuws rondom de Provinciale Statenverkiezingen én kijk en luister dinsdag live mee met De Ondernemer Kiest. Meld je aan voor onze nieuwsbrief De Ondernemer Vandaag, die doordeweeks rond lunchtijd op je digitale deurmat ploft. Aanmelden is gratis en eenvoudig, kan via deze link: nieuwsbrief.
Geen gedwongen uitkoop van boeren
Maar wat betekent een grote BBB in de Provinciale Staten en senaat dan voor het stikstofbeleid? Na de boerenprotesten en de bijna-crisis in het kabinet is de stikstoftrein gaan rijden en het is lastig om nu nog grote koerswijzigingen in te zetten, menen veel partijen. De rechter, ‘Brussel’, het regeerakkoord en het rapport-Remkes bepalen de minimale marges, vóór 1 juli moeten provincies gebiedsplannen klaar hebben die de stikstofafname in de praktijk gaan regelen.
En sommige zijn al een eind. Neem Overijssel, waar BBB volgens de laatste peiling van I&O Research morgen met afstand de grootste kan worden. Daar werd al een eerste plan voor de stikstofaanpak, een zogeheten Provinciaal Programma Landelijk Gebied, gepresenteerd door de coalitie van VVD, CDA, ChristenUnie, PvdA en SGP.
De uitgangspunten: in principe geen gedwongen uitkoop van boeren tenzij het écht, écht, écht niet anders kan. En: het reduceren van stikstof in 2030 is het streven, maar het is de vraag of zelfs 2035 gehaald gaat worden. ,,Dat plan is met brede steun aangenomen”, zegt Statenlid Peter Hermans (PvdA). ,,Qua jaartallen, of het nu 2030 wordt of 2035 blijft zoals nu nog in de wet staat: we volgen in ons plan de wet die geldt. BBB maakt het uitkopen van boeren en het jaartal 2030 tot breekpunten, hoor ik”, zegt Hermans. ,,Maar dat lees ik niet in hun verkiezingsprogramma. En stel dat BBB in het provinciebestuur komt, dan hebben zij zich ook aan de wet en de uitspraken van de rechter te houden.”
Lees ook: Gevoelig advies aan kabinet: minder vee en meer belasting om klimaatdoelen te halen
Geen tijd meer te verliezen
CDA-gedeputeerde en -lijsttrekker in Gelderland Peter Drenth ziet de provinciale plannenmakerij niet zo somber in, zelfs niet na een eventuele grote electorale verschuiving. ,,Wij hebben samen met Provinciale Staten een lijn uitgezet die breed gesteund wordt. Wij willen geen gedwongen uitkoop. En wij gaan uit van de wettekst zoals die nu van kracht is, met het jaartal 2035 dus. Daar richten we ons op.”
Veel tijd is er niet meer te verliezen. Voor 1 juli moeten álle provinciale stikstofplannen klaar zijn en voor die tijd moet ook het landbouwakkoord er liggen. Onder meer het ministerie, provincies en agrarische belangenclubs onderhandelen nu over een toekomstperspectief voor boeren. In april moeten de handtekeningen eronder staan. Die deal zal ook weer voor een deel de speelruimte voor provincies bepalen.
Lees ook: Provinciale Statenverkiezingen: megawinst voor BBB
'Van der Plas-effect' op andere partijen
Terugonderhandelen in Brussel of andere slimme vondsten om onder de doelen uit te komen, zien coalitiepartijen als VVD en CDA niet meer als serieuze optie. ,,Ik denk dat we de afgelopen jaren te veel uitvluchten hebben gezocht”, zei stikstofminister Christianne van der Wal vorig jaar. ,,Uitvluchten, geitenpaadjes; dat kunnen we ons niet meer permitteren.”
Al ziet D66-fractieleider Jan Paternotte wel een ‘BBB-effect’ op partijen als VVD en CDA. ,,Als BBB zijn zin krijgt, wordt er opnieuw getraineerd, vertraagd en obstructie gepleegd. Je ziet ook een Van der Plas-effect op partijen als VVD en CDA, van wie provinciale lijsttrekkers nu ook zeggen: ‘2030 hoeft niet zo’. Als die partijen een pact sluiten met BBB zitten we over vier jaar nog steeds in hetzelfde schuitje. Dan ligt de bouw stil en is de natuur verder achteruitgegaan.” Van der Plas blijft erbij dat haar taboes rond 2030 en onteigening keihard zijn.
