Na de mokerslag van de klimaat-kritische PVV tijdens de Tweede Kamerverkiezingen, reizen leden van het demissionaire kabinet gewoon af naar de veertiendaagse klimaatconferentie in de Verenigde Arabische Emiraten. Onder hen uiteraard minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten. Heeft de verkiezingswinst van Geert Wilders invloed op de houding van de Nederlandse delegatie?
Lees ook: VNO-NCW: kijk goed naar gevolgen einde fossiele subsidies
Jetten in het AD: ,,Het onderhandelingsmandaat is eerder vastgesteld in Europa. Daar verandert niets aan, dus daar gaat Eurocommissaris Wopke Hoekstra mee aan de slag. Natuurlijk is er straks wel een nieuwe Tweede Kamer. Maar als ik de zetelverdeling bekijk, is er nog steeds een brede meerderheid die het akkoord van Parijs respecteert. Internationale afspraken zijn voor ons van het grootste belang.”
Bijvoorbeeld wat betreft fossiele subsidies; belastingkortingen voor bedrijven die veel benzine en diesel gebruiken. Want daar kunnen we niet in ons eentje mee stoppen?
,,Ik ben de afgelopen maanden druk geweest met internationale ontmoetingen, zowel binnen als buiten Europa. We willen een kopgroep vormen met een aantal landen dat hierin samen het voortouw neemt. Die kopgroep wil ik graag lanceren tijdens de klimaattop.”
Wat moet die kopgroep doen?
,,We gaan zorgen voor transparantie over die subsidies. Daarnaast willen we internationale afspraken over luchtvaart en scheepvaart hervormen en samen bekijken wat je nationaal kunt doen. Wat betreft transparantie: er zijn verschillende methoden om fossiele subsidies in kaart te brengen. Andere landen zijn geïnteresseerd en vragen nu de vertaling op van onze aanpak om te zien of ze dat in eigen land ook kunnen doen.”
Kerosine voor vliegtuigen en stookolie voor schepen zijn nog steeds belastingvrij. Dat zou moeten veranderen?
,,Als iedereen een beter zicht heeft op hoe subsidies vastzitten aan internationale afspraken binnen de luchtvaart- en scheepvaartorganisaties, dan kunnen we vervolgens met elkaar bekijken hoe we die subsidies stapsgewijs kunnen afbouwen. Maar wel gezamenlijk, om het weglekken van banen te voorkomen.”
En onze vrijstelling van energiebelasting voor grootverbruikers?
,,Andere fossiele subsidies hangen samen met Europees beleid. Veel landen hebben dergelijke vrijstellingen, ook Duitsland, België en Frankrijk. Ik zou met de kopgroep druk willen zetten op de Europese Commissie om met goede voorstellen te komen. Ook dat moet samen, want als we die vrijstellingen alleen hier afschaffen, bestaat de kans dat bedrijvigheid en ook de uitstoot zich verplaatst.
,,Die kopgroep komt er sowieso, alleen is de vraag nog even met hoeveel landen. Ik kan nog geen lijstje namen geven. Ik mag collega-ministers niet voor de voeten lopen. Maar een aantal landen is al samen met ons aan het duwen en trekken. Op de top willen we uitleggen waarom het belangrijk is dat iedereen meedoet.”
India kent nog veel subsidie op benzine en diesel, als tegemoetkoming aan de arme bevolking. Wat vindt u daarvan?
,,In Nederland hadden we niet zo lang geleden een accijnsverlaging aan de pomp, dus dit is een wereldwijd fenomeen. Maar het is inderdaad een worsteling. Ik was vorig jaar in Indonesië voor samenwerking op hernieuwbare energie. Ook daar zijn subsidies op brandstoffen een belangrijke manier om het armste deel van de bevolking een beetje te ontlasten.”
Ik zou met de kopgroep druk willen zetten op de Europese Commissie om met goede voorstellen te komen. Ook dat moet samen, want als we die vrijstellingen alleen hier afschaffen, bestaat de kans dat bedrijvigheid en ook de uitstoot zich verplaatst
Keurt u dergelijke subsidies goed?
,,Ik denk dat onze focus zal moeten liggen op de luchtvaart en de scheepvaart en hoe je in grote industriële sectoren, waar een eerlijk internationaal speelveld belangrijk is, toch stappen kunt zetten naar afbouw van subsidies. Tegelijkertijd moet je kijken of er voor arme delen van de bevolking een alternatief is. India is interessant: weinig landen investeren zoveel in batterijtechnologie en elektrisch vervoer, juist ook om de luchtkwaliteit in steden te verbeteren.”
Wordt die kopgroep uw laatste mijlpaal als klimaatminister?
,,Het zou een mooi resultaat zijn. Maar het is ook belangrijk dat dit een vervolg krijgt. Ik wil geen gratuite beloftes met een fotomomentje. In Nederland gingen sommige mensen demonstreren en anderen vonden van alles van het blokkeren van snelwegen. Maar onder de streep is iedereen het eens: fossiele subsidies horen niet in een schone economie.”
Waarom is deze klimaattop nog meer belangrijk?
,,Dit jaar is wel extra bijzonder. In het akkoord van Parijs is afgesproken dat we deze keer heel goed kijken of we als wereld op koers zijn om de opwarming beperkt te houden tot anderhalve graad. Het wordt een moment om heel kritisch in de spiegel te kijken. Eigenlijk weten we wel dat het nog altijd te weinig is om de opwarming echt af te remmen.”
Zal iedereen dat erkennen?
,,Daarover ben ik minder optimistisch. Onze Europese inzet is ambitieus: we willen versnellen in energie besparen en met het gebruik van hernieuwbare energie. En we willen onze kennis en kunde delen met de rest van de wereld. Maar er zijn ook landen die nog veel geld verdienen aan fossiele energie. Zij zijn minder happig om strakke afspraken te maken over het uitfaseren van fossiele energie.”
Toch zijn de voorspellingen voor het einde van de eeuw minder ernstig dan tien jaar geleden.
,,Er zijn best veel lichtpuntjes te benoemen. De afgelopen jaren zijn steeds meer landen serieus klimaatbeleid gaan voeren: Europese landen, Australië en de Verenigde Staten. Ook China en India investeren fors in schone technologie. Tegelijkertijd, ook als je van 4,5 naar 3 graden opwarming gaat in 2100, is de impact extreem. Het kan veel betekenen voor de toegang tot drinkwater, voedselproductie en nieuwe conflicten die daardoor ontstaan.”
Een ander voorstel is de hoeveelheid hernieuwbare energie te verdrievoudigen. Dat klinkt mooi, maar als elk land dat met biomassa mag doen, is de schade aan bossen en biodiversiteit straks niet te overzien.
,,De focus is echt gericht op wind en zon. Dat is namelijk dé manier om in landen waar weinig infrastructuur is de energie toch lokaal beschikbaar te maken voor de allerarmsten. Ook onze inzet in Afrikaanse landen en Indonesië is zon en wind. Wat betreft biomassa proberen we wel onze ervaringen te delen: kijk uit dat je niet gaat voor kortetermijnresultaten, want je trekt je een hoop ellende wat betreft biodiversiteit op de hals.”
