Steeds meer jongeren aan de slag als zelfstandige: 'Het zijn schijn-zzp’ers’

Hij heeft al sloopwerk gedaan, voor Coolblue gewerkt, in een distributiehal gestaan, kleding en pizza bezorgd en kerstpakketten ingepakt. En nu werkt Daniël Stal (20) vooral bij de bakkerij van Shell Hellevliet langs de A12 bij Harmelen. Niet één bijbaantje, maar je steeds ergens laten inhuren via het platform YoungOnes bevalt Stal wel, vertelt de jongeling aan het AD. ,,De variatie is leuk. Je ziet elke keer een ander bedrijf en andere mensen, andere bedrijfsculturen, verschillende leiderschapsstijlen. Je krijgt van veel dingen wat mee.”

De student International Business Management in Tilburg werkte kort geleden een paar maanden in loondienst, bij een leasemaatschappij. ,,Maar ik miste de flexibiliteit. Daar kon ik drie, vier dagen per week werken. Maar soms komt er een tentamenperiode van twee weken en wil je wat minder werken.”

‘Ondernemerschap wordt gestimuleerd’

Het verhaal van de jonge Woerdenaar staat niet op zichzelf. Steeds meer jongeren gaan aan de slag als zzp’er. Cijfers van de Kamer van Koophandel (KvK) spreken boekdelen. Landelijk is het aantal jonge zelfstandige ondernemers onder de 30 jaar van januari 2019 tot januari 2022 gestegen van 211.000 naar 306.000. In de drie grote steden in het Groene Hart (Alphen, Gouda en Woerden) is het aantal jonge zzp’ers gegroeid van ruim 2700 naar een dikke 3800.

De jongeren beginnen thuis een eigen webshop of winkel of gaan een dag of week aan de slag via platforms als Uber, Deliveroo, Helpling, Temper, YoungOnes en Thuisbezorgd. De KvK heeft wel een verklaring voor deze trend. ,,Ze willen zelf bepalen wanneer ze gaan werken en zelf hun werk indelen. Op scholen wordt het ondernemerschap gestimuleerd. Er zijn zelfs opleidingen waar de scholieren zelf een onderneming moeten starten”, aldus Jessica van Es van de Kamer van Koophandel.

Het is lekker bijverdienen omdat het gemiddelde uurtarief op 17 euro ligt

Ook Rosalie de Beer van YoungOnes ziet dat flexibiliteit bij veel jongeren de voornaamste reden is om zich bij haar platform te laten inschrijven. ,,Daarnaast is het natuurlijk ook lekker bijverdienen omdat het gemiddelde uurtarief bij ons op 17 euro ligt. En we horen heel veel terug dat het onwijs tof is dat jongeren bij allerlei organisaties en branches ervaring kunnen opdoen. Zo werken ze ook meteen aan hun netwerk. Freelancers kunnen bijvoorbeeld dit weekend werken op een tof event en morgen in de retail of als bezorger.”

YoungOnes meldt dat het aantal freelancers dat via dit platform aan de slag gaat, begin juli van dit jaar op 68.000 ligt. Eind 2020 waren dit er nog maar een kleine 22.000. De meesten zijn tussen de 18 en 27 jaar. Ondertussen zijn er landelijk ook al ruim vijfduizend opdrachtgevers die via YoungOnes werknemers proberen binnen te hengelen.

KVK: er zitten haken en ogen aan flexibele arbeidsmarkt

Leuk, die flexibele arbeidsmarkt, maar er zitten ook haken en ogen aan, waarschuwt de KvK. Dat betreft dan met name de jongeren die zich laten inschrijven bij de KvK om klusjes te doen via Uber of Deliveroo. Zij noemt hen schijnzelfstandigen, aldus Van Es. ,,Je bent geen eigen ondernemer. Je kunt geen eisen stellen. Je kunt niet je eigen uurtarief bepalen. Je betaalt je eigen belasting en bij ziekte word je niet doorbetaald.”

FNV maakt zich bij monde van Anja Dijkman, projectleider Platformwerk, eveneens zorgen. ,,Het minimumloon in Nederland is echt veel te laag. Natuurlijk is zo’n bedrag als 17 euro per uur dan aantrekkelijk. Vooral als je jong bent, nog thuis woont en de banen voor het oprapen liggen. Maar de jongeren realiseren zich niet wat er gebeurt als de economie instort. Het zijn schijn-zzp’ers", zegt zij. ,,Ze zijn niet verzekerd, ze krijgen geen vakantiegeld, geen vakantiedagen, als ze ziek zijn worden ze niet doorbetaald en ze krijgen geen WW-uitkering. Er groeit een generatie op die het normaal vindt dat de risico’s bij de werknemer wordt neergelegd. Op deze manier wordt het sociale stelsel ondermijnd, cao’s ontdoken en loopt de overheid belastingen en premie-inkomsten mis.”

Regels rondom freelancen: 'kabinet moet er werk van maken'

YoungOnes wijst erop dat ze de jongeren vooraf zeker op hun verantwoordelijkheden en regels rondom freelancen wijzen. Zo voert het platform persoonlijke kick-start calls, aldus De Beer. ,,Hierin checken we in een telefoongesprek van 15 minuten of ze overal van op de hoogte zijn. Zodra dit is voltooid, kunnen ze pas geverifieerd worden. Natuurlijk horen daar onder andere kwartaalaangiftes doen bij, maar eigenlijk is dit snel geregeld. Overigens zijn freelancers standaard gratis verzekerd als ze werken via YoungOnes.”

Volgens de FNV leert de ervaring dat de informatie die de jonge zelfstandige van de webplatforms meekrijgt ‘niet altijd doordringt.’ ,,Daar waar het over schijnzelfstandigheid gaat, vinden wij het belangrijk dat dit wordt aangepakt”, reageert een woordvoerder van VNO-NCW, de grootste werkgeversorganisatie van Nederland. ,,Het is goed dat het kabinet hier werk van maakt. Daarbij is het belangrijk dat er zorgvuldig en in overleg met sectoren wordt gekeken naar hoe dit het beste kan, zodat er geen ongewenste effecten optreden voor gewone, bonafide ondernemers.”

Zzp'er: 'Je moet niet de illusie hebben dat je ineens rijk bent'

Woerdenaar Daniël Smal is zich bewust van de nadelen. ,,Je hebt natuurlijk geen zekerheid. Een bedrijf kan zeggen: je bent niet meer nodig. Dan krijg je geen salaris. En je loopt een debiteurenrisico (de opdrachtgever kan besluiten niet te betalen, red.). Ook is het tarief exclusief btw, waardoor je méér krijgt dan het uurloon. Je moet niet de illusie hebben dat je ineens rijk bent want je moet er belastingaangifte over doen.”

Toch ziet hij zichzelf voorlopig nog wel op deze manier zijn brood verdienen. ,,Maar dan zou ik me wel wat meer willen specialiseren. Dit is voor jongeren gewoon een heel leuke manier om lekker bij te verdienen.”