Het kan geen enkele ondernemer inmiddels zijn ontgaan dat de Belastingdienst sinds 1 januari van dit jaar weer controleert op schijnzelfstandigheid. Op die datum werd namelijk het handhavingsmoratorium opgeheven.
De Belastingdienst mag vanaf dat moment weer naheffingsaanslagen loonheffing opleggen bij vastgestelde schijnzelfstandigheid. Vanaf 1 januari 2026 worden de regels weer normaal toegepast en kunnen er ook weer (vergrijp)boetes worden opgelegd.
Extra voorlichting over schijnzelfstandigheid
Inmiddels wordt daarover veel geklaagd en gezucht en loopt internet vol met misinformatie over dit onderwerp. Niet voor niets is de Belastingdienst op LinkedIn met extra voorlichting begonnen. Een coalitie van vijf brancheverenigingen uit de uitzend- en detacheringswereld publiceerde zelfs eind vorige week een document met acht veelvoorkomende misverstanden. Zij vinden wat nu plaatsvindt, op vooral LinkedIn, ‘verwarrend, ongewenst en het komt de discussie over het zzp-dossier niet ten goede.’
Lees ook: ‘Teveel misinformatie over aanpak schijnzelfstandigheid door laag vertrouwen in overheid’
Advocaat arbeidsrecht Demi van Helden van Bierman Advocaten ziet het allemaal voorbijkomen. Een van de zaken die zij signaleert, is dat opdrachtgevers zzp’ers erop wijzen dat het ministerie van Financiën tientallen zelfstandigen inzet bij de afhandeling van de toeslagenaffaire: hersteloperatie toeslagenaffaire. Zij vinden dat deze zelfstandigen allemaal in vaste dienst moeten worden genomen. ‘Moeten wij toch ook doen!’
Kan een mkb’er om die reden een rechtszaak aanspannen tegen het ministerie?
,,Als er bij jouw bedrijf schijnzelfstandigheid is vastgesteld kan je niet tegen het ministerie van Financiën een zaak aanspannen. Je kunt als ondernemer wel bezwaar instellen tegen naheffingsaanslagen of boetes. Beslist de Belastingdienst dat jouw bezwaar ongegrond is, dan kun je nog beroep instellen bij de rechter. Deze gaat dan kijken of de beslissing van de Belastingdienst terecht is.”
Kan een ondernemer de situatie bij het ministerie dan gebruiken als verweer?
,,Je zou hierbij een beroep kunnen doen op het gelijkheidsbeginsel. Je voert dan aan dat het oneerlijk is dat de Belastingdienst wel handhavend optreedt bij jouw organisatie, maar niet bij het ministerie. Uit de rechtspraak blijkt echter dat de kans dat dit verweer slaagt, klein is en sterk afhankelijk is van de omstandigheden. Hoewel het geen kwaad kan om dit verweer te voeren in de bezwaar- en beroepsprocedure tegen de Belastingdienst, is het dus goed om er rekening mee te houden dat dit geen doorslaggevende factor zal zijn.”
Je voert aan dat het oneerlijk is dat Belastingdienst wel handhavend optreedt bij jouw organisatie, maar niet bij het ministerie
Demi van Helden Biermond Advocaten
De inzet van schijnzelfstandigen door het ministerie lijkt volgens Van Helden dus geen openingen te bieden voor ondernemers die zichzelf geconfronteerd zien met de handhaving door de Belastingdienst. ,,Het is daarom zaak om aan de hand van de informatie van de Belastingdienst en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid na te gaan of jouw onderneming per abuis werkzaam is met schijnzelfstandigen”, aldus Van Helden. ,,Op die manier kun je op tijd ingrijpen en de eventueel benodigde aanpassingen doorvoeren.”
‘Zaak bij civiele rechter heeft weinig kans’
Van Helden vult aan dat een zaak aanspannen tegen Financiën via de civiele rechter ook weinig kans van slagen heeft. ,,Ik zie daar geen mogelijkheid voor. Hiervoor is namelijk nodig dat jouw onderneming een vordering op grond van de wet heeft tegen het ministerie. Een wettelijke grondslag voor een succesvolle rechtszaak tegen het ministerie ontbreekt.”
Een schrille troost is misschien dat het ministerie niet is gevrijwaard van de handhaving. Van Helden: ,,Ook bij het ministerie kan de Belastingdienst onderzoek doen en correctieverplichtingen en naheffingsaanslagen opleggen. Het zou dus zomaar kunnen dat de Belastingdienst uit eigen beweging handhavend optreedt tegen het ministerie. Als ondernemer kun je hier alleen geen zelfstandige rol in spelen.”
Lees ook: ZZP op 1: ‘Ik doe er alles aan om nooit meer terug te hoeven naar loondienst’
‘Direct boekenonderzoek na controle schijnzelfstandigheid, dat is niet volgens toezegging’
Kamerlid Thierry Aartsen (VVD) heeft Kamervragen gesteld over hoe de Belastingdienst nu de handhaving op schijnzelfstandigheid uitvoert. Samen met collega's Mariska Rikkers-Oosterkamp (BBB) en Hans Vijlbrief (D66) kreeg hij onder andere via LinkedIn signalen dat belastingambtenaren na een bedrijfsbezoek direct overgaan tot een boekenonderzoek. ‘Dit is niet conform de toezegging van het kabinet en de aangenomen motie van de Tweede Kamer, dat er eerst een waarschuwing zal volgen zodat de situatie aangepast zou kunnen worden.’
Aartsen wil nu van staatssecretaris Tjebbe van Oostenbruggen (Financiën - NSC) en minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (NSC) weten hoe de situatie nu in de praktijk verloopt. ‘Ik hoop dat het gaat om een misverstand.’
Het drietal wil de antwoorden voor 12 maart want dan vindt er bijna de gehele dag het commissiedebat zzp plaats.
