Tranen bij tuinder Zwarts: hoge energieprijzen doen zijn bedrijf omvallen

Het is een schrijnend beeld dat het AD vastlegde in de kas van Gerberakwekerij Fa. S.C. Zwarts in Mijdrecht. Tussen de gerbera’s die hem zijn leven lang zoveel gebracht hebben, vertelt Simon over de bizarre prijsstijging die zijn onderneming nu de nekslag geeft. ,,De gasprijs ging naar 1 euro en op een piek lag de prijs zelfs op 1,11 euro. Als je uitgaat van 1 euro, dan stijgt de hoogte van de rekening van 12.000 euro naar 100.000 euro. De omzet blijft 60.000 euro dus dan kan iedereen wel bedenken dat dit niet goed gaat komen.”

Zwarts: 'Zuiniger dan dit kan het niet'

Als vanzelfsprekend heeft de tuinder iedere optie tot bezuiniging doorgenomen en toegepast. De harde realiteit leert echter dat dit geen soelaas biedt. ,,Zuiniger dan dit kan het niet. We hebben eerder al geïnvesteerd in een warmtekrachtkoppeling waardoor het rendement uit een kuub gas van 82 procent steeg naar 96 procent. Meer valt er niet uit te halen. Dit prachtbedrijf bestaat al zo lang en valt ons heel zwaar om er op deze manier afscheid van te moeten nemen. Het personeel staat straks te huilen als ze weggaan. En voor mij geldt hetzelfde.”

Kabinet mag wel huishouden compenseren, maar geen bedrijven

Volgens de teler is er ‘overal paniek’. ,,Ik voorzie een drama voor de glasgroentes. Komkommer, sla en paprika worden voor de kerst gepoot. 80 procent van de groentekwekers zegt dat ze die ronde voorbij laten gaan. Dan gaat groente heel duur worden.” Rozenkwekers zien ook de bui al hangen, weet hij. ,,Die zetten de rozen ‘koud’, door de temperatuur laag te zetten. Maar gerbera’s kun je niet koud zetten.”

Zwarts wil intussen alles ‘netjes regelen’ voor de medewerkers en de afnemer. ,,We leveren nog de bloemen voor 1 en 2 november, Allerheiligen en Allerzielen.” Of het kabinet niet met steun kan komen, net als tijdens de coronacrisis? ,,Mag niet van Brussel”, zegt Zwarts. ,,Is oneerlijke concurrentie. Het kabinet mag wel huishoudens compenseren, maar geen bedrijven.”

Glastuinbouw Nederland: 'Kijk naar plafond voor gasprijs'

Bij Glastuinbouw Nederland is de urgentie bekend. ,,Wij vinden dat serieus gekeken moet worden naar een plafond voor de gasprijs of verlaging van de btw. Dat brengen wij onophoudelijk in Den Haag onder de aandacht.”

Zwarts gelooft er niet meer in. Volgens de kweker kan alleen Poetin soelaas bieden. ,,Poetin heeft de sleutel in handen. Als hij morgen besluit om alle leidingen weer open te zetten, dan verzuipen we in het gas. Maar hij houdt ze angstvallig dicht.”

Helaas telt Nederland nog veel meer tuinders die net zoals Zwarts ongekend hard worden getroffen door de hoge prijzen. We vroegen AgroEnergy, dat als energiecollectief voor de tuinbouw te boek staat, over het ontstaan van deze problematiek en hoe er als tuinder mee om te gaan. Niels Stet van de overkoepelende Eneco Groep kwam met tekst en uitleg.

Is het de eerste keer dat dit grote probleem de kop opsteekt?

,,De energieprijzen en de fluctuaties in de prijzen gedurende de dag zijn nu ongekend hoog. Dit is niet eerder voorgekomen. In 2008 waren de energieprijzen ook hoog, maar bij lange na niet zo hoog als nu."

Hoe kan het dat de problemen in één klap zo groot zijn en dat bijna niemand zich ertegen kan wapenen?

,,Er zijn veel verschillende omstandigheden bij elkaar gekomen waardoor de vraag niet meer aansluit bij het aanbod en de prijs opgedreven wordt. Zo is er een stijgende vraag naar gas vanuit Azië. In Noorwegen heeft onderhoud plaats gevonden, de levering vanuit Rusland is beperkt en de gasvoorraden zijn minder goed gevuld dan anders het geval zou zijn geweest door kouder weer. De hoogte van de huidige prijzen had niemand kunnen voorzien."

,,Energie maakt 20 tot 30 procent uit van de kostprijs voor de tuinder. Als er dus een zo’n substantiële stijging van de prijs in vergelijking tot vorig jaar plaatsvindt is de impact enorm. Overigens hebben veel tuinders al wel een groot deel van hun energie al eerder ingekocht waardoor ze voor het al ingekochte deel nog steeds een lage prijs hebben. Alleen voor het variabele deel wat ze nu nog inkopen, krijgen ze te maken met de hoge prijzen. 50 procent van het volume wordt doorgaans al ruim vooruit ingekocht."

De overheid kan niets doen omdat het simpelweg geen invloed heeft op de gasprijzen. De tuinbouwbedrijven zeggen daarom zelf in actie te zullen komen, maar hoe ziet dat er concreet uit?

,,Inmiddels heeft de overheid gelukkig aangegeven dat ze naar de belastingen gaan kijken. Ontwikkelingen daaromtrent volgen we nauw op de voet. Glastuinbouw Nederland en Greenports Nederland hebben een Tuinbouw Overlegteam samengesteld waarbij ze ook veiling, handelsbedrijven en banken betrekken om te inventariseren hoe groot de problemen zijn en aan welke oplossingen worden gedacht. Daarnaast wordt er natuurlijk gekeken hoe er energie bespaard kan worden."

Omdat veel ondernemers de kassen nu leeg houden, bestaat de kans dat hun afnemers andere producenten zoeken en wellicht niet meer terugkeren. Is er een alternatief voor deze ondernemers die nu niets meer verbouwen?

,,Hoeveel tuinders hun kassen leeg houden kunnen we niet echt zeggen, maar we zien dat veel klanten hun teeltstrategie aanpassen zoals een graadje kouder stoken of minder belichten. Dus niet iedereen houdt meteen zijn kas leeg. Iedere tuinder zit in een andere positie. Vooral de producenten van bloemen, planten en groenten in de glastuinbouw zijn het hardst getroffen door de enorme prijsstijging op gas en ook elektriciteit. We kunnen niet uitsluiten dat de consument dit uiteindelijk ook gaat merken in de prijzen van bloemen en groenten."

Wat moet er überhaupt gebeuren om dit probleem enigszins het hoofd te bieden en welke rol kunnen jullie daarbij spelen?

,,Wij zijn nauw betrokken bij onze klanten en spreken veel van hen nu bijna dagelijks. Onze energie specialisten kunnen de klanten helpen met het juiste inzicht. Ze hebben de juiste tools bij zich om tuinders inzicht te geven in de energiekosten uit het verleden, maar ook prognoses."

,,We helpen klanten scenario’s door te berekenen om te kijken wat de beste mogelijkheden zijn om hun energiekosten zo laag mogelijk te houden. De meest voorkomende scenario’s zijn: niet belichten, minder belichten, later planten of uitstellen. De teeltmanager kijkt dan vervolgens wat de impact is op de teelt zodat de juiste beslissingen kunnen worden genomen. Hierbij weegt de tuinder de kosten van energie en de impact die het heeft op de teeltopbrengsten af."

Wat is nu het advies voor de tuinders die in nood verkeren?

,,Ga vooral in gesprek en bekijk je mogelijkheden zorgvuldig. Wellicht dat door aanpassingen in de aanpak de kosten sterk verminderd kunnen worden."