Amsterdamprijs voor de Kunst: 'Hoe groot en complex kan het?'

Joris Laarman (Borculo 1979) werkt aan een 3D-geprinte brug van metaal, die volgend jaar over de Oudezijds Achterburgwal komt te liggen. Het is de recentste toevoeging aan een oeuvre dat begon met een klimwand, bij het grote publiek bekend werd door een krullerige verwarmingsradiator en een voorlopig hoogtepunt kent in de Bone Chair, een organisch gevormde stoel gegenereerd door een computeralgoritme. 'Naast zijn grote succes als kunstenaar en innovator is hij ook voorbeeld stellend met betrekking tot ondernemerschap, zoals blijkt uit de onafhankelijke manier waarop hij zijn onderzoeken financiert door verkoop van zijn eigen kunstwerken,' aldus het juryrapport.

Wat kenmerkt uw werk?"Ik laat me inspireren door Gerrit Rietveld, Jean Prouvé, Bauhaus. Zo'n Rietveldstoel zegt zo veel over de tijd waarin hij is gemaakt en hoe de maatschappij toen was. Het is een soort gedicht, een kunstvorm maar dan functioneel. Ik ben zelf ook meer van het beeldhouwen dan het industrieel ontwerpen. Het maken van een spuitgegoten stoel voor de massa vind ik moeilijk. Je moet dan werken met begrenzingen die door anderen zijn bedacht."

"Als ik een sculptuur of een voorwerp maak, gaat het me om de esthetische exercitie maar ook om het technische experiment. Een tijdje stond ik bekend als die gast van die rococo radiatoren. Daarna was ik die jongen van het organisch design. Maar het ging me niet om de stijl, eerder de vormentaal die voortkomt uit nieuwe mogelijkheden van opkomende technologie. Hoe ver kunnen we gaan, hoe groot en complex kunnen we het maken?"

Hoe manifesteert u zich in Amsterdam?"We hebben twee studio's in Amsterdam. Op de NDSM-werf print ons bedrijf MX3D de brug die volgend jaar klaar moet zijn. Ik denk dat de stad hiermee een waanzinnig en inspirerend ding krijgt. Ik heb het vaker gemerkt bij bezoekers van het bezoekcentrum: mensen kunnen ontroerd raken door design. Dat de toekomst zo mooi kan zijn."

"Die brug zou je kunnen vergelijken met de Eiffeltoren in Parijs, een symbool voor het ontluikende industriële tijdperk. Ik probeer de toekomst te forceren in een beeld. Het is het eerste grote, functionele object dat volledig digitaal is gefabriceerd. We staan aan de vooravond van het tijdperk van de digitale fabricage, waarin de computer het nieuwe gereedschap is om fysieke dingen mee te maken. Dat zal effect hebben op allerlei maakindustrie, van constructiebedrijf tot meubelmakerij."

Een van de criteria is 'creatief ondernemend'. Wat doet u om uw kunst onder de mensen te krijgen?"Wat wij doen, is meer dan een experiment of een proefje. Het is echt en daar leren we enorm veel van. Bouwbedrijf Heijmans, sponsor van het project, kwam erachter dat de traditionele methoden om de sterkte van constructies te berekenen veel te beperkt zijn om de complexiteit van computergegenereerde vormen aan te kunnen. Onze brug lijkt meer op een boom dan op een orthodoxe brug. De draagconstructie is de stam en die waaiert uit in takken, de handrail zou je de kruin kunnen noemen."

"In de oude industriële fabricagemethoden is veel gestandaardiseerd. De vormen zijn geometrisch - gelimiteerd door de beperking van industriële machines. Maar computergestuurde robots maakt het niets uit. Die kunnen de complexiteit van organische vormen aan. We hebben laatst een groot sculptuur uit brons geprint dat te zien was op de designbeurs in Bazel. Voor een leek ziet zo'n beeld er arbitrair uit, maar dat is het niet. Alle krommingen en gaten hebben een reden. De overhang kan in deze specifieke printstrategie niet groter zijn dan vijftig graden. Anders kom je in de problemen met de zwaartekracht."

Wat zijn uw plannen voor de toekomst?"Nog meer de mogelijkheden verkennen van 3D-printtechnologie en robotica. Biotechnologie en artificiële intelligentie zijn belangrijke dingen om nu mee bezig te zijn. De wereld gaat fundamenteel veranderen en sneller dan we denken. Veel mensen zijn bang voor robots, maar het hangt ervan af hoe je ze inzet. Je kunt er ook werk mee creëren in plaats van overnemen. Wij hebben hier in de studio aan de ene kant jongens lopen die alles weten van staalbewerking of houten meubels, en aan de andere kant computerprogrammeurs. Die kunnen samen iets maken en van elkaar leren."

Als u zelf niet wint, wie moet er dan winnen, en waarom?"Even afgezien van het feit dat er vrijwel alleen mensen uit de podiumkunst zijn genomineerd - waar ik minder van weet - zou ik in dezelfde categorie zeggen Sadettin Kirmizıyüz. Heel bijzonder en maatschappelijk belangrijk wat hij doet."