Snapchat oprichters Evan Spiegel en Bobby Murphy hebben het handig bekeken. Als zij dit voorjaar hun in 2011 gestarte sociale medium naar de beurs brengen, krijgen ze het beste van twee werelden: ze worden dik miljardair, terwijl ze alle touwtjes in handen houden. Dat wordt slechts anders als beiden een aanzienlijk deel van hun belang verkopen of als een van hen zou komen te overlijden.
Macht
Snap Inc - de maker van Snapchat - is niet het enige Amerikaanse techbedrijf waar enkele sterke mannen, doorgaans de oprichters, de macht houden. Neem Facebook, waar Mark Zuckerberg de absolute controle bezit, of Google. Ander voorbeeld is autobouwer Ford, waar de familie met vier procent van de aandelen toch veertig procent van het stemrecht heeft.
Klasse B-aandelen
Dat dit mogelijk is, komt doordat ondernemingen in de VS verschillende typen aandelen mogen uitgeven. Houders van klasse B-aandelen bij Google - niet toevallig in handen van de oprichters en een voormalig ceo - hebben tien keer zoveel stemrecht als investeerders met A-shares.
Precedent
Bij Snapchat krijgt geen enkele aandeelhouder stemrecht, en dat is bij een beursgang nog nooit gebeurd. Amerikaanse pensioenfondsen luiden de noodklok. ,,Deze methode komt rechtstreeks uit een bananenrepubliek", foetert Anne Simpson van Calpers, het ambtenarenpensioenfonds van Californië. Volgens critici zorgt Snapchat voor een wereldwijd precedent.
Snel geld
Toch valt er iets te zeggen voor de beslissing van Snapchat. De directie kan nu bouwen aan de toekomst van het bedrijf, zonder in te hoeven gaan op hoge kortetermijn rendementseisen van het snelle geld. Het is precies het punt dat Facebook-baas Zuckerberg vorig jaar maakte. ,,Facebook is opgebouwd met een serie zeer dappere besluiten", zei hij toen hij een nieuwe klasse aandelen zonder stemrecht introduceerde. Zo weigerde hij in 2006 een overnamebod van 1 miljard van Yahoo! waarmee het sindsdien bergafwaarts ging. Vijf jaar later kocht hij concurrent Instagram, een controversiële deal die nu zeer succesvol blijkt.
Lange termijn
Volgens de Vereniging van Effecten Bezitters (VEB) is het weren van gladde investeerders een drogreden. ,,De meeste beleggers, zeker de grote institutionele, investeren juist voor de lange termijn", zegt adjunct-directeur Errol Keyner. ,,Hetzelfde geldt voor particulieren, onze leden. De meeste kleine beleggers zijn uitermate loyaal."
Risicodragend kapitaal
De Snapchat-eigenaren willen van twee walletjes eten, stelt de VEB. ,,Wij verfoeien dit. Aandeelhouders leggen risicodragend kapitaal in. Het is niet meer dan redelijk dat zij naast rendement ook inspraak krijgen. Als dat nodig is, moeten ze een bestuurder of commissaris kunnen wegsturen."
Op de koffie
Analist Jos Versteeg van Theodoor Gilissen is het oneens met de kritiek van de VEB. ,,Veel beleggers willen zich helemaal niet bemoeien met de bedrijven waarin ze investeren. Dat is alleen anders bij een mogelijke overname." Stemmen doen aandeelhouders wel met hun voeten. ,,Als ze ontevreden zijn verkopen ze hun belang gewoon." Invloed hebben grote(re) aandeelhouders ook informeel, zegt de analist. ,,Zij komen regelmatig op de koffie bij de directie en geven daar hun visie."
Tweede echelon
Tegelijk is controle door een grote man of vrouw ook niet ideaal. Versteeg noemt Heineken, dat drie jaar geleden de avances van SAB Miller afwees. ,,Terwijl de bierindustrie consolideert, gaat de familie niet mee in die trend. Het gevaar bestaat dat Heineken straks tweede echelon wordt, omdat noodzakelijke wijzigingen in het bedrijf zijn tegengehouden."
Wanbeleid
De VEB blijft erbij dat elke beperking die de invloed van aandeelhouders limiteert uit den boze is. ,,Als bedrijven goed functioneren, hebben ze helemaal geen last van hun aandeelhouders. Maar bij wanbeleid blijft stemrecht de minst ingrijpende manier om de koers bij te stellen. Dat is beter dan je belang maar te verkopen."
