Binnen een dag weer huizen opbouwen met 'legostenen'

'De Mobiele Fabriek zet in gebieden die getroffen zijn door natuurgeweld, puin om in kleine betonnen legostenen voor de bouw van aardbevingsbestendige huizen. Een innovatie die enkele heilige huisjes niet ongemoeid laat.

Bouwpuin is wereldwijd en in volume een van de grote ecologische vervuilers. Het gruis vernielt het milieu en is een gevaar voor de gezondheid van de mensen die in hun woongebied slachtoffer zijn van een oorlog of een natuurramp als een aardbeving.

,,In Nederland kunnen we het bouwmateriaal 100 procent recyclen'', aldus Gerard Steijn pal voor de presentatie van 'zijn' De Mobiele Fabriek in de bedrijfshal van Qumey in Maarssen. ,,In de ontwikkelingslanden ontbreken de kennis en kunde rondom recycling volledig. Dat werd mij duidelijk toen ik enkele van deze landen bezocht. Ik wilde, in opdracht van een Nederlands ingenieursbureau, een antwoord hebben op de vraag hoe ik van een economische vervuiler een economie kon maken.''

Deze 72-jarige Amsterdammer noemt als voorbeeld Haïti, dat in 2010 is getroffen door een aardbeving. Een vergeten ramp volgens hem. Veel hulporganisaties leven en handelen naar de korte termijn. Direct na de ramp buitelen hulporganisaties in het getroffen land letterlijk en figuurlijk over elkaar heen om hulp te bieden. Maar als de publiciteit is weggeëbd, trekt de noodhulp zich terug.

Nog steeds wonen zo'n 200.000 Haïtianen in tentenkampen te midden van 25 miljoen ton puin van de ingestorte gebouwen, dat een beetje aan de kant is geschoven. ,,Mensonterend'', aldus Steijn die via een open source concept met verschillende mensen, bedrijven en kennisinstellingen openlijk ideeën deelde om via recycling van bouwpuin de economie van het getroffen gebied een impuls te geven. Dankzij de synergie tussen wetenschap en de praktische bouwwereld kon na vier jaar experimenteren een oplossing worden geïntroduceerd: Legolisering volgens het aloude adagium 'Met Lego kun je alles maken'. ,,Als je als kind met deze bouwstenen een huis kunt bouwen, waarom dan ook niet als volwassenen'', duidt Steijn.

In de bedrijfshal van Qumey staat de oplossing. Het is mini-fabriek ter grootte van een zeecontainer. Aan voor voorzijde gaat stukgeslagen bouwpuin in een cementtrommel. Mallen uit hergebruikt plastic worden op een loopband gevuld met vers beton. Het cement moet een week uitharden om de kwaliteit te waarborgen naar Nederlandse en Europese maatstaven. Het resultaat is een betonnen Legoblok van 25 kilo met één nok en twee nokken. ,,De TU Delft voerde alle berekeningen uit'', aldus Steijn. ,,Door de nokken bovenop zijn de blokken los en zonder gebruik van specie stapelbaar, net als legostenen. De energie van een aardbeving wordt zo niet op de muur als geheel overgezet, maar verdeeld over de relatief kleine bewegingen van heel veel stenen die los op elkaar staan.''

Een extra innovatie is dat de nokken zijn voorzien van een opening die doorloopt naar de onderkant van de steen. Daardoor ontstaat een verticale schacht waarin materialen gestoken worden die in het gebied te verkrijgen zijn. In Haïti is dat bamboe. Zo blijven de stenen op elkaar in geval van een aardbeving. De huisjes met een vloeroppervlak van 20 vierkante meter kunnen volgens de berekening uit Delft, en de modelsimulatie die Harmen Zijp van De War in Amersfoort verzorgden, een zware aardbeving doorstaan. Binnen een dag kunnen vijf medewerkers het huis bouwen, inclusief dak dat niet door de wind gepakt kan worden.

Over een paar weken wordt De Mobiele fabriek naar Haïti verscheept. Het project is gefinancierd via donaties van uiteenlopen bedrijven. Overheden, alsmede non-gouvernementele organisaties en hulporganisaties die Steijn gemakshalve vastgeroeste documentenfabrieken noemt, stonden sceptisch tegenover dit project. ,,Zelfs een hulporganisatie die via een landelijke collecte financiële middelen genereerde voor de opbouw van Haïti gaf niet thuis. Een vergeten ramp, dus. Niet voor ons. Over een paar weken staan we er middenin. Legolisering met het puin dat daar ligt. Nieuwe huizen en de betekeniseconomie krijgen vorm.''

Gerelateerde artikelen

Heeft de kleine huisjestrend een toekomst?

'Bouwvak houdt op te bestaan'

Zes ondernemers bouwen samen aan klein maar duurzaam huis