De zuivelsector heeft een akkoord gesloten om de productie van fosfaat, dat in mest zit, te verminderen. Dat gebeurt door minder melk te produceren, is afgesproken door de sector en het ministerie van Economische Zaken. Ook gaan ze veevoer minder fosfaatrijk maken en komt er een regeling voor boeren die hun bedrijf beëindigen. Dat noodplan is nodig omdat melkveehouders te veel fosfaat produceren. De Europese Unie dreigt hard in te grijpen. Dat zou betekenen dat de Nederlandse melkveestapel nog veel verder moet inkrimpen, waardoor boeren, zuivelfabrikanten en banken in de problemen komen. Staatssecretaris Van Dam (PvdA) maakte eerder al bekend 23 miljoen euro vrij te willen maken om koeien op te kopen.
De problemen zijn ontstaan nadat Brussel de melkquota voor boeren vorig jaar had afgeschaft. Boeren kochten er vervolgens veel koeien bij. Daardoor is de mestproductie ook toegenomen. Nu produceren ze veel meer fosfaat dan door Europa is toegestaan. Van Dam dacht eerder al een oplossing voor dat milieuprobleem te hebben, maar Brussel stelde die regeling uit met een jaar: hij moest eerst met een noodplan orde op zaken stellen. Komende week behandelt de Tweede Kamer een wetsvoorstel waarbij melkveehouders vanaf 2018 alsnog fosfaatrechten toebedeeld krijgen: het recht om een bepaalde hoeveelheid mest te produceren. Die rechten zouden worden gebaseerd op het aantal koeien dat een boer in juli vorig jaar had. Boeren die in de tussentijd hebben uitgebreid, moeten koeien van de hand doen of fosfaatrechten bij kopen.
GevolgenVoor bioboer Arjen Kool (30) heeft dat grote gevolgen. In Hei-en Boeicop, op de grens van Zuid-Holland en Utrecht, runt hij samen met zijn ouders en oom een biologisch melkveebedrijf. Afgelopen jaar bouwden ze een nieuwe, grotere stal, die de dieren meer comfort biedt. Inmiddels staan op de houtkrullen in de nieuwe vrijloopstal 95 melkkoeien, twintig meer dan voor de verbouwing. ,,Rond de boerderij hebben we meer dan genoeg grond om de extra koeien in het seizoen dag en nacht buiten te laten'', legt hij uit. De ruim 470 bioboeren wijzen erop dat ze niet verantwoordelijk zijn voor het mestoverschot, omdat voor hen strengere regels gelden dan voor de pakweg 17.000 reguliere melkveehouders. Hun koeien hebben meer ruimte. En als ze toch mest over hebben, leveren ze dat aan biologische akkerbouwers die het goed kunnen gebruiken. Kool houdt zijn eigen weilanden vruchtbaar met de mest die de koeien in de winter produceren. ,,Het zijn de intensieve melkveehouders die het fosfaatoverschot hebben gecreëerd'', zegt hij. ,,Door hun veestapel uit te breiden zonder dat ze genoeg grond hebben, zijn ze dwars ingegaan tegen alles wat duurzaam is. En juist die ondernemers wordt nu de hand boven het hoofd gehouden.''
VraagDe maatregelen betekenen voor Kool waarschijnlijk dat hij zestien koeien van de hand moet doen - het aantal dat er sinds vorige zomer is bijgekomen. Aan melkinkomsten scheelt hem dat zo'n 56.000 euro per jaar. Daarbij steekt het hem dat de vraag naar biologische melk in Nederland momenteel groter is dan het aanbod. ,,Als wij minder mogen melken, moet de biomelk uit het buitenland worden geïmporteerd. Dat gaat in tegen het idee dat je consumeert wat dichtbij wordt geproduceerd.'' Met een actie 'red de biokoe' proberen de biologische belangenorganisaties Bionext, Biohuis en de Natuurweide de staatssecretaris op andere gedachten te brengen. Het ziet er echter niet naar uit dat Van Dam voor biologische boeren een uitzondering maakt. Een eerdere motie van de Tweede Kamer die daartoe opriep, legde hij naast zich neer.
