Gele verkeersborden, hekken en het geluid van gepikeerde automobilisten die al toeterend filerijden over de Scheveningseweg in Den Haag. Met de afsluiting van de Johan de Wittlaan (een van de drukste doorgaande wegen van de stad) is de komst van de NAVO-top sinds vorige week ineens heel erg zichtbaar.
Weggebruikers rijden nog tot augustus met een grote boog om het World Forum. De top wordt daar pas eind juni gehouden, maar in de directe omgeving zijn werklui nu al druk in de weer. De gemeente Den Haag bouwt speciaal voor de gelegenheid twee extra panden pal naast het congresgebouw. Het World Forum is van zichzelf namelijk te klein om alle staatshoofden, ministers en hun gevolg plek te bieden aan de vergadertafel.
Ik verwacht niet dat Donald Trump hier een burger komt halen
Shirley Vink Slagerij Offers en Offers
De wegafsluiting levert ondernemers in de wijde omgeving van het World Forum nu al hoofdpijn op. „We weten niet wat ons de komende tijd te wachten staat”, vertelt Shirley Vink, van slagerij Offers en Offers in de Frederik Hendriklaan, aan het AD. De charmante Scheveningse winkelstraat, beter bekend als De Fred, ligt op zo’n vijf minuten lopen van het World Forum. Behalve buurtbewoners, zijn ook vakantiegangers en dagjesmensen er graag geziene gasten.
Langdurige wegafsluiting
Tijdens de top blijft De Fred ‘gewoon’ open. Toch verwacht Vink niet dat de winkeliers en horecaondernemers in de straat profijt zullen hebben van de NAVO-top. „We weten niet of alle klanten en leveranciers hier nog goed kunnen komen. Ik verwacht ook niet dat Donald Trump hier een burger komt halen”, lacht Vink. „Het wordt de komende maanden spannend.”
Dat geldt ook voor Banketbakkerij Plasman verderop in de straat. „Klanten vragen er ook steeds naar als ze komen afrekenen”, zegt een medewerker. De grote blinkend schone vitrines in de winkel liggen vol met harde mokka’s, aardbeienschelpen en vers slagroomgebak. Plasmans kleurrijke lekkernijen zijn geliefd in heel Den Haag, vertelt ze trots. „De vaste klanten uit de buurt weten ons de komende maanden waarschijnlijk nog wel te vinden. Maar we zitten wel in ons maag met de langdurige wegafsluiting”, legt ze uit.
Lees ook: Zieke Eric (60) moet kort voor jubileum restaurant verkopen: ‘Wil partner niet achterlaten met zaak’
Het gaat bij de banketbakker dan niet alleen om voorziene problemen met leveranciers. „We leveren zelf ook bestellingen in heel Den Haag, maar dat gaat de komende maanden mogelijk lastiger worden.”
Koffiehuis week dicht voor NAVO-top
Nathalie den Houter, uitbater van ’t Statenplein, moet haar typisch Haagse koffiehuis eind juni een week lang gesloten houden. „Weet je wel dat je een week dicht moet voor die NAVO-top Naat, vroeg de buurman toen hij hier laatst een bakkie koffie kwam doen. Hij had het van de gemeente gehoord op de bewonersavond”, zegt ze terwijl ze twee broodjes eiersalade voor haar gasten smeert.
„Een dag later stonden hier opeens ambtenaren voor m’n neus. Ik was nét met de lunch bezig en werd er een beetje door overvallen”, zucht ze.„Stuur dan even een brief, zou je zeggen.”
De vorige keer moesten we ook een poos dicht en hebben we ook niks gekregen
Nathalie den Houter
Dat laatste doet de gemeente Den Haag bewust niet. „Geen enkel bedrijf is via een officiële brief geïnformeerd”, meldt een woordvoerder van de gemeente. Ambtenaren zijn bij ondernemers die vanwege de NAVO-top dicht moeten persoonlijk langs gegaan. „Zo kunnen we iedereen juist informeren, toelichting geven, kunnen er direct vragen gesteld worden en kan maatwerk worden toegepast”, legt de woordvoerder uit.
Nadeelcompensatie voor ondernemers
Den Houter hoorde van de ambtenaren dat ze vanwege de sluiting aanspraak kon maken op nadeelcompensatie. „Dat kan je pas achteraf aanvragen. Ik moet daarvoor dan ook weer mensen inhuren. Dat kost niet alleen geld, maar ook tijd.”
Ze rekent niet op compensatie van de gemeente. „Ik verwacht er niet veel van. De vorige keer moesten we ook een poos dicht en hebben we ook niks gekregen”, verwijst ze naar de nucleaire-top die in 2014 in het World Forum werd gehouden.
Het verschilt wel per gemeente hoeveel een ondernemer uitgekeerd krijgt
Thierry Neuféglise
Het klopt dat de stad destijds geen tegemoetkoming in de schade aan het koffiehuis uitbetaalde, blijkt uit antwoorden van de gemeente. Sterker, Den Haag keerde destijds aan geen enkele ondernemer die de dupe was van de top compensatie uit.
Brieven aan ondernemers kwijt
Volgens verschillende ondernemers, die uit angst voor repercussies niet met hun naam in de krant willen, heeft de gemeente jarenlang actief gecommuniceerd dat het beleid was om geen nadeelcompensatie uit te betalen. Zo staat het ook in brieven die ze van het stadsbestuur kregen.
„Dat mag wettelijk gezien helemaal niet”, weet Thierry Neuféglise, eigenaar van Nadeelcompensatie BV. „Volgens de wet heeft iedereen die benadeeld wordt als gevolg van een besluit van de overheid recht op compensatie.”
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
De gemeente kan de brieven die ze destijds aan ondernemers heeft gestuurd niet in het archief vinden, laat de woordvoerder weten. Op de vraag of Den Haag beleid voerde om helemaal geen compensatie aan gedupeerde ondernemers uit te betalen, geeft de gemeente geen antwoord.
Neuféglise adviseert ondernemers in heel het land die te maken krijgen met verschillende vormen van zulke schade. „Zo valt bijvoorbeeld te denken aan winkeliers die door noodzakelijke werkzaamheden aan een brug onbereikbaar zijn voor klanten. Of horecaondernemers die vanwege vervanging van het riool geen gasten kunnen ontvangen”, noemt Neuféglise. „Het verschilt wel per gemeente hoeveel een ondernemer uitgekeerd krijgt.”
Omzetverlies winkeliers en strandtenthouders
Dat komt doordat gemeenten in lokale regels vastleggen welke berekening ze gebruiken om de schade te bepalen. „Het recht is landelijk, maar de regeling lokaal. Te kolderiek voor woorden als je het mij vraagt.” Neuféglise ziet grote verschillen tussen de regelingen die gemeenten er op nahouden. „Heel onrechtvaardig. Zo hanteert de ene gemeente een laag percentage van omzetverlies als uitgangspunt om ondernemers uit te betalen. De ander rekent over een langere periode, waardoor het schadepercentage gemiddeld gezien veel lager uitvalt.”
Den Haag compenseert ondernemers pas als ze kunnen bewijzen dat ze 8 procent van hun jaaromzet hebben zien verdampen door een besluit van de gemeente. „Dat betekent grofweg dat je als ondernemer pas iets van Den Haag krijgt als je meer dan een maand lang helemaal geen omzet hebt kunnen draaien.”
Wie gaat er komend seizoen nog naar het strand als het te lastig is om er te komen
Als gevolg van de verkeersafsluiting zullen strandtenten, winkeliers en restaurants langs de kust pijnlijke maanden tegemoet gaan, verwacht hij. „Wie gaat er komend seizoen nog naar het strand als het te lastig is om er te komen?”
Schaderegeling van het Rijk
De kans dat ondernemers die een week lang dicht moeten gecompenseerd worden, is volgens Neuféglise nihil. „Bedrijven betalen dus de rekening voor deze politieke frivoliteit.”
De gemeente houdt er ook bij deze top geen rekening mee dat ze vanwege de maandenlange wegafsluiting voor de top nadeelcompensatie zal uitbetalen. Door maatwerk te leveren, probeert Den Haag ‘eventuele overlast’ zoveel mogelijk beperkt te houden, zegt een woordvoerder. Ze verwacht dat ondernemers rondom het World Forum daardoor ‘geen beroep op de compensatieregeling hoeven te doen.’
Lees ook: De lessen van horecaondernemer en -ontwerper Rein: van faillissement naar succes
Volgens de gemeente kunnen gedupeerden ook een deurtje verderop proberen om de geleden schade te verhalen. „Iedere onderneming of instelling die denkt daadwerkelijke schade te hebben kan een beroep doen op de schaderegeling van het Rijk.”
Schadeloket NAVO-top
Die regeling, een schadeloket voor de NAVO-top, wordt in het leven geroepen door Rijkswaterstaat. Het is de bedoeling dat ondernemers bij dat schadeloket een formulier invullen om aanspraak te kunnen maken op de regeling. Ambtenaren sturen het formulier zo nodig dan weer door naar de overheidspartij die verantwoordelijk is voor hun verlies. Toch zijn ondernemers er nog niet gerust op dat ze hun schade dan toch vergoed krijgen: het is namelijk nog niet bekend hoe die regeling er precies uit gaat zien.
Bovenal is het onzeker of ze überhaupt kans maken op een andere uitkering via het schadeloket van Rijkswaterstaat. Het besluit om de weg af te sluiten ligt namelijk bij het stadsbestuur. Het is goed mogelijk dat ondernemers dan toch weer bij diezelfde nadeelcompensatieregeling uitkomen. Die van de gemeente Den Haag dus.
Het organiseren van de NAVO-top in één van de drukste steden van het land gebeurt natuurlijk gewoon omdat het leuk is voor politici
„De NAVO-top hier houden is niet noodzakelijk”, benadrukt Neuféglise. „Als er een parkeergarage moet worden gebouwd of de weg moet worden geasfalteerd dan is dat nodig. Dat begrijpt iedereen”, legt hij uit. „Maar het organiseren van de NAVO-top in één van de drukste steden van het land gebeurt natuurlijk gewoon omdat het leuk is voor politici. Het zou de gemeente sieren als ze deze ondernemers ruimhartig compenseert voor het feestje dat ze zelf besloten heeft hier te willen geven.’’
Zo denkt Neuféglise aan een NAVO-top-regeling waarbij een andere rekenmethode wordt gebruikt om nadeel te bepalen. „Reken op basis van enkel de periode van de werkzaamheden of de gehele sluitingsperiode”, stelt hij voor. „Dit zijn geen noodzakelijke wegwerkzaamheden. Dit is een feestje van de politiek. Je moet je dan schamen als je het bonnetje bij de gedupeerde ondernemers neerlegt.”
Lees ook: 15 miljoen bezoekers, luxe en strakke regie: Westfield Mall blijft populair
Hoeveel ondernemingen hebben last van de NAVO-top?
In het afgesloten gebied rondom het World Forum telt de gemeente twintig bedrijven die eind juni een week lang de deuren moeten sluiten. Een deel van daarvan heeft hier niet veel last van: werknemers kunnen thuiswerken of op een andere locatie. Voor zo’n tien bedrijven geldt dat ze geen alternatief hebben en dus een week lang niets kunnen.
Verder zijn er volgens Den Haag ook nog eens dertig eenmanszaken in het gebied rondom het World Forum. „Vrijwel alle zzp’ers kunnen vanuit huis hun werk doen”, weet een woordvoerder van de gemeente. „De ondernemingen die moeten sluiten zoeken in overleg met de gemeente naar alternatieven.”
Zo worden ruimtes in het Kunstmuseum en Museon bijvoorbeeld gebruikt als locatie voor de catering van de NAVO-top of voor hulpdiensten binnen het afgesloten gebied. Met ambassades rondom het World Forum worden in verband met hun diplomatieke status specifieke afspraken gemaakt.
Ook de Zeestraat, verderop in de stad, wordt in de week voorafgaand aan de top afgesloten. Daar staan hotels waar verschillende wereldleiders en andere deelnemers tijdens de NAVO-top logeren. Hoeveel ondernemers daar precies hun deuren moeten sluiten is onbekend.
