Blijf niet hangen in simpele job

Van alle hoogopgeleide jongeren doet de helft werk dat onder zijn niveau ligt. Dat leren de nieuwste cijfers van het CBS waarover het AD woensdag bericht. De truc is om daar niet in te blijven hangen. Maar hoe voorkom je dat een valse start leidt tot diskwalificatie? 'Blijf trouw aan waar je heel blij van wordt.'

Eigenlijk heeft Kristina van der Molen van FNV Jong helemaal niet zo'n zin om tips te geven aan jongeren met een baan die niet strookt met hun opleidingsniveau. "Met zo'n trucje help je iemand misschien een stap verder, maar daardoor is er weer iemand anders die in dezelfde situatie terechtkomt. Er zijn gewoon te weinig goede banen."

Van der Molen steekt haar tijd liever in het bestrijden van de belangrijkste oorzaken van het probleem. De verfoeide werkervaringsplaats bijvoorbeeld, in de ogen van de vakbond een verkapte stageplaats die er alleen maar voor zorgt dat er geen fatsoenlijke startersbanen met een normaal salaris overblijven.

Maar goed, de realiteit valt niet te ontkennen. Uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gisteren publiceerde, blijkt dat de helft van de hoogopgeleide jongeren onder de 25 werk doet dat eigenlijk onder zijn niveau ligt.

Als je een van die jongeren bent, zoek je vooral manieren om je te ontworstelen aan je lot. Maar hoe doe je dat? De tip die FNV Jong bovenaan de lijst heeft staan: netwerken. ,,Als je ander werk wilt, moet je dat vooral heel duidelijk vertellen aan de mensen die het moeten horen," zegt Ilse Reijs, zelfstandig loopbaanconsultant. ,,Zo'n 70 procent van de banen wordt gevonden via het netwerk van werkzoekenden."

Vrije plekVan der Molen: "Door met mensen te praten kom je soms eerder te weten waar ergens een plek vrijkomt. Ook kom je in contact met werkgevers die mogelijk iets in jou zien, zonder dat er een concrete vacature is."

Aanpalend werkNu kan het natuurlijk zo zijn dat je droombaan simpelweg niet beschikbaar is, niet meteen in elk geval. Ga dan niet achteroverleunen tot er wel een plekje is. "Zorg dat je aanpalend werk doet," adviseert Reijs. "Heb je voor je droomfunctie sales-vaardigheden nodig, zoek dan een baan waar je die vaardigheden traint. Het belangrijkste: verlies je oorspronkelijke doel niet uit het oog."

Niet in elke sector is het probleem even groot. Nog zo'n cliché: met techniek zit je in dit tijdsgewricht altijd goed. Bij chipmachinefabrikant ASML ligt de rode loper uit voor mensen die verstand hebben van mechatronica of vacuümtechnologie, om maar wat te noemen.

"Zij-instromen is bij ons lastig," zegt een woordvoerster van het Brabantse bedrijf. "Het gaat om dermate hoogtechnologisch werk dat je zelfs met een passende, afgeronde WO-opleiding 1,5 jaar inwerktijd nodig hebt."

Volledig omscholen vergt een flinke investering. "Dan kom je in de particuliere sector terecht, met bijbehorende collegegelden", zegt Van der Molen (FNV Jong). "Niet iedereen is in staat om dat op te brengen."

DrijfverenDe vraag is ook of het voor iedereen slim is, zo'n ommezwaai. ,,In het verleden zijn veel mensen naar de IT geswitcht. Ik kom in mijn praktijk voorbeelden tegen waarin dat niet goed heeft uitgepakt, mensen zijn ongelukkig geworden in die baan. De les is dat je trouw moet blijven aan waar je heel blij van wordt. Anders raak je vervreemd van je drijfveren."

Tot slot wil Reijs graag nog een misverstand uit de wereld te helpen. Niet iedereen die onder zijn 'niveau' werkt, is namelijk een probleemgeval. Het kan ook een bewuste keuze zijn, zegt de loopbaanadviseuse. ,,Sommige mensen willen gewoon een ambacht doen, met hun handen werken. Ondanks hun goede opleiding."

Vijf tips

1. Ga netwerken. De meeste banen worden niet via de vacaturebank verdeeld.

2 Blijf actief. Als je droombaan in de toekomst wél beschikbaar komt, moet je er klaar voor zijn.

3 Kies techniek (of een andere kansrijke sector). Niet overal is het probleem even groot.

4 Blijf trouw aan jezelf. Als je naar werk switcht dat niet bij je interesses past, beland je van de regen in de drup.

5 Onder je niveau is niet per se slecht. Met de handen werken kan ook hoogopgeleiden voldoening schenken.