Nieuwe detacheringsregels EU: dit verandert voor ondernemers

De spreekwoordelijke Poolse loodgieter is niet langer een indringer die tegen een hongerloontje zijn Nederlandse vakgenoten de WW in drijft. Straks is hij een collega die tegen gelijk loon de concurrentie aangaat, schrijft het AD. Vijf rondes hadden de ministers van Sociale Zaken nodig om een 'algemene oriëntatie' te bereiken over een herziening van de uit 1996 daterende detacheringsrichtlijn. Wat verandert er? Een overzicht van de afspraken:

• Gedetacheerde werknemers verdienen vanaf dag één hetzelfde (CAO) salaris, inclusief toeslagen als vakantietoeslagen en dertiende maand.

• De uitzendduur van buitenlandse werknemers voor tijdelijke klussen wordt beperkt tot 18 maanden (12, gemotiveerd te verlengen met 6 maanden). De invoering mag vier jaar duren.

• Voor het wegtransport worden later nog precieze regels afgesproken, maar in elk geval zijn zij niet gebonden aan de loonvoorwaarden van transitlanden, lidstaten die ze doorkruisen op weg naar hun eindbestemming.

• Sociale premies kunnen nog 24 maanden lang in het thuisland worden betaald. Ook pensioen is uitgezonderd.

Polen

Polen, Hongarije, Letland en Litouwen stemmen niet in met de afspraken; Ierland, Groot-Brittannië en Kroatië onthouden zich. Maar het akkoord betekent wel dat Commissie, Raad (de lidstaten) en Parlement nu hun 'triloog' (onderhandelingen tussen deze drie partijen) kunnen opstarten en een volledig akkoord kunnen bereiken vóór de verkiezingen van voorjaar 2019.

Zo lang mogelijke uitzendduur

Het vergelijk had veel voeten in de aarde. De Midden- en Oost-Europese landen wilden een zo lang mogelijke uitzendduur (zeker 24 maanden) en ook zo veel mogelijk tijd (tot vijf jaar) voor de invoering. ,,Onze bedrijven moeten de tijd krijgen om kennis te nemen van de regels en om zich aan te passen", aldus de Poolse minister.

Breinkraker

Maar de echte breinkraker was: wat doen we met de truckers? Vallen die ook onder de herziening van de uit 1996 daterende detacheringsrichtlijn, of maken we voor deze bij uitstek zeer mobiele beroepsgroep straks aparte afspraken? En zo ja, wat dan in de tussentijd?

Prijs betalen

Mede namens Polen, Tsjechië en Slowakije sprak Hongarije aanvankelijk een stevige waarschuwing uit. ,,Iedereen moet een prijs betalen. Wij hebben al veel gegeven en krijgen bijna niks terug. Jullie kunnen ons overstemmen, maar dan zal Europa opnieuw verdeeld zijn." Daarmee wees hij op de gedwongen verdeling van asielzoekers.

Perverse prikkel

Vakbond CNV is daarentegen nog lang niet tevreden. Voorzitter Maurice Limmen: ,,Werknemers uit andere EU-landen blijven nog steeds fors goedkoper dan Nederlanders. Sociale premies kunnen immers nog 24 maanden lang in het thuisland worden betaald. Ook pensioen is uitgezonderd. Zo blijft de perverse prikkel van goedkopere arbeid uit met name Oost-Europa bestaan. Helemaal teleurstellend is dat er een uitzondering is gemaakt voor de transportsector. Juist daar is de situatie schrijnend.''

Lodewijk Asscher

Dat Asscher in zijn laatste werkweek, tijdens een dodelijk vermoeiende, uiterst taaie, twaalf uur lange Europese vergadermarathon tot het gaatje heeft moeten gaan, zal hem worst wezen. De nieuwe detacheringsregels zijn het dubbel en dwars waard, zegt hij vanuit de auto. Europees commissaris Marianne Thyssen van Sociale Zaken sprak, na anderhalf jaar gesoebat op de vierkante millimeter, over 'een doorbraak'. Asscher is iets minder stellig, maar wel blij. ,,Of ik blij ben? Ja nou en of. Dolblij! Er was heel veel verzet, en we zijn er toch uitgekomen!"

Waarom was het zo lastig om de andere, met name de Oost-Europese, lidstaten te overtuigen van de nieuwe detacheringsregel?

,,We hebben heel lang gesteggeld over de uitzendduur, die was onbeperkt en gaat nu naar maximaal 18 maanden. Het belangrijkste is dat gedetacheerde werknemers vanaf dag één hetzelfde salaris verdienen, inclusief vakantietoeslagen, dertiende maand en andere rimram. Daar zit de winst. Ik ben akkoord met dat er door de sociale premies nog steeds een loonverschil blijft, dus de volgende stap moet zijn: óók dat gelijktrekken."

Midden- en Oost-Europa zitten al sinds 2004 bij de EU. Waarom zijn Nederlandse werknemers zó lang aan oneerlijke concurrentie blootgesteld?

,,Omdat misbruik werd gemaakt van de oude regels uit 1996. Die schreven een gelijk minimumloon voor, maar het verschil met de cao-lonen liep toch gauw op tot een paar honderd euro per maand en dat werd een businessmodel. Toen ik daar in 2013 over begon kreeg ik te horen: je bent xenofoob. De oude Europese Commissie die er toen nog zat gaf absoluut geen sjoege. Dat is pas veranderd met de nieuwe."

Jullie hebben niet heel de 'buit' kunnen binnenhalen, luidt de kritiek uit vakbondskringen. Een belangrijke concessie aan de voormalige Oostbloklanden valt in Nederland slecht: de transportsector, een uiterst belangrijke sector voor Nederland, valt voorlopig buiten het akkoord. Wat betekent dat voor de Nederlandse trucker?

,,Dat was een heel spannend punt, want Midden- en Oost-Europa wilden het transport er absoluut buiten houden. Europa werkt nu aan een mobiliteitspakket. Dat gaat ook nieuwe regels opleveren voor de transportsector en intussen blijft de oude bescherming bestaan. Dat geldt ook voor de binnenlandse ritten, waar in Nederland 100.000 banen mee zijn gemoeid."

Een deel van Midden- en Oost-Europa gaat niet of knarsetandend akkoord. Polen, Hongarije, Litouwen en Letland gaven geen steun, maar konden een akkoord niet tegenhouden. Ierland, Groot-Brittannië en Kroatië onthielden zich van stemming. Krijgen we, na twee jaar geëmmer over verplichte spreiding van asielzoekers, een nieuwe oostwest-tegenstelling?

,,Nee, want met vier tegenstemmen en drie onthoudingen hebben we een breed akkoord, dat ook de steun kreeg van landen als Tsjechië, Slowakije en Roemenië. Een oost-west-tegenstelling is dus niet aan de orde. Van Polen en Hongarije wisten we eigenlijk vanaf het begin dat het niet zou lukken ze mee te krijgen. Dit akkoord heeft de steun van landen die driekwart van de Europese bevolking vertegenwoordigen. Dat is meer dan ik had durven hopen."