De asperge is niet te stuiten

Als in een grijpmachine op de kermis worden de helderwitte stengels gegrepen. Automatisch ontdoen mesjes de asperges van hun taaie schil. Wat er uitkomt, is van hoge kwaliteit en geliefd bij een alsmaar groeiend publiek. Bij het Bredase echtpaar Marco en Hetty van Aart van Asperges van de Rith is het een komen en gaan van klanten. Allemaal liefhebbers van het ‘witte goud’. "Zijn deze ook al geschild?", vraagt een wat oudere dame aan een medewerkster. De verlangende blik in haar ogen zegt alles. "Ja, ik ben een liefhebber", zegt ze lachend. Geen groente is culinair zo geliefd als de witte asperge. Zijn groene broertje moet het in populariteit afleggen. Marco van Aart teelt ze allebei. Zijn bedrijf in landschapsgebied De Rith meet inmiddels 15 hectare. "Wij begonnen in 1997 met het telen van asperges. Sindsdien is de vraag ernaar alleen maar gegroeid. Mensen willen vers van de boer. Dat is wat zij hier krijgen. Alles wat hier ligt, komt zo van het land", zegt hij met een onvervalst Brabants accent. ThuiswinkelHet echtpaar Van Aart verkoopt de asperges vanuit hun eigen thuiswinkel en zij zijn lang niet de enigen. "Vrijwel alle aspergetelers verkopen vanuit huis", zegt Wil van Bruchem van het Brabants Asperge Genootschap. "Daar verdienen ze veel meer mee dan met de verkoop aan de supermarktbranche. De consument weet de weg naar deze boerenwinkels ook steeds beter te vinden. Ze weten dat de asperges die in de supermarkt liggen niet altijd vers zijn. En het is: hoe verser, hoe beter. Het gaat om de beleving." Asperges zijn vooral geliefd in Nederland en Duitsland. In een culinair ontwikkeld land als Frankrijk is de groente ook op de menukaarten te vinden. De populariteit in Nederland heeft tot gevolg dat vrijwel alle asperges binnen de grenzen blijven. Geëxporteerd wordt er nauwelijks. "Alleen een kleine hoeveelheid verdwijnt naar Duitsland", zegt Van Bruchem. De aspergeteelt is geen sinecure. Het is een seizoensgebonden groente. Van Bruchem: "Asperges zijn nu eenmaal heel moeilijk te kweken in kassen. Als het voorjaar aanbreekt, rent iedereen massaal naar de telers. Buiten het seizoen is het stil. Wij hebben in Brabant zestig telers die bij het genootschap zijn aangesloten. De meesten moeten naast asperges wat anders kweken. Vaak gaat het om aardbeien of ander fruit. Dat gaat goed samen." DipUit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat het op zich goed gaat met de aspergeteelt. De sector is de dip van vijftien jaar geleden goed doorgekomen. Het areaal voor de aspergeteelt groeide van 2.000 hectare in het jaar 2000 naar ruim 3.500 hectare in 2015. De kerngebieden zijn Brabant en Limburg. Asperges moeten het hebben van schrale zandgronden en die zijn vooral te vinden in Brabant en Noord-Limburg. In Limburg blijft de grootschalige teelt beperkt tot een relatief klein gebied in de omgeving van Helden en Panningen. In Brabant is de teelt meer verspreid. Toch is Limburg goed voor 62 procent van de Nederlandse aspergeteelt. Brabant volgt met 32 procent. In de rest van Nederland is de teelt uitsluitend kleinschalig. De situatie nu blijft ver achter bij die van een halve eeuw geleden. Begin jaren zestig bestond het aspergeareaal uit 5.100 hectare. Er volgde vervolgens pieken en daken. Sinds 2000 groeit het areaal dus en als klap op de vuurpijl wordt de opbrengst per hectare alsmaar groter. In West-Brabant geldt de Brabantse Wal bij Bergen op Zoom vanouds als hotspot van de aspergeteelt. "De asperge is lang geleden via dit gebied ons land binnenkomen en gedijt daar nog altijd goed", zegt Wil van Bruchem. Verder zijn er onder meer telers in Roosendaal, de gemeente Alphen-Chaam en in de directe omgeving van Breda. Van Bruchem: "Het is vanuit West-Brabant dat de asperge na de Eerste Wereldoorlog in Limburg werd geïntroduceerd. Een pastoor uit West-Brabant verhuisde naar Limburg en ging daar op parochiegrond asperges kweken." Op het land van teler Marco van Aart op De Rith ‘steken’ seizoensarbeiders de asperges. De asperges worden met een mes van hun wortels gesneden. Een Roemeen laat zien hoe effectief en snel dat gaat. De asperges steken als vingers van een zombie boven het donkere aardebed uit voordat ze vakkundig worden afgesneden. "We telen de asperges onder een donkere folie", zegt Van Aart. "Witte asperges mogen geen zonlicht hebben. Groene asperges wel. De warmte onder het folie heeft soms ook een effect op de kleur van de toppen. Er treedt dan violetverkleuring op. Deze asperges verkopen we tegen een lagere prijs, maar de smaak is even goed als die van de witte asperges." ChicVan Aart steekt de hand in eigen boezem. "Ik kan er wel de hele dag over doorpraten", zegt hij. Wat is volgens hem de aantrekkingskracht van het ‘witte goud’? "De asperge steekt boven andere groenten uit. Ze zijn alleen van april tot eind juni te krijgen. De asperge is chic. We hebben dan ook veel restaurants onder onze klanten." Wil van Bruchem ziet in de emancipatie van de dure groente het geheim van het succes. "Het is historisch gezien inderdaad een chique groente, maar tegenwoordig is de asperge niet uitsluitend betaalbaar voor rijke notabelen. De asperge geniet een brede populariteit", zegt hij.