Handel in namaakartikelen blijft groot probleem voor detailhandel én consument

Het lijkt zo verleidelijk. Je tikt voor een habbekrats 'via Ali' een paar Nikes, een Rolex en een setje Airpods op de kop en je bent het mannetje. Namaak, maar wat boeit het? Veel, zo meent Europol. De 850.000 stuks die de douane onderschept is nog maar het puntje van het topje van de ijsberg. De Europese politieorganisatie schat in dat de Nederlandse economie door de handel in namaakartikelen jaarlijks zo'n 2 miljard euro misloopt; de Europese Unie als geheel lijdt 60 miljard schade. Dat is misschien nog niet eens het ergste. Het geld wordt in sommige gevallen gebruikt om terroristische aanslagen te financieren.

Als winkelier heb je meteen een rechtszaak aan je broek

Het is een probleem dat vooral merken in het hogere segment treft. Een duur horlogemerk, bijvoorbeeld. ,,Reken maar dat een horlogemerk als Rolex hiervan baalt,” zegt Lex Stolk van Chronotext. Als journalist in de horlogeindustrie volgt hij het probleem van de namaak op de voet. Het bedrijf loopt schade op door de illegale handel. Naar schatting komen er jaarlijks 400 miljoen namaakhorloges op de markt, met een totale waarde van meer dan een miljard euro. ,,Vandaar dat de merken er bovenop zitten om zo veel mogelijk van die namaak uit de markt te halen en te vernietigen,” aldus Stolk.

Vooral merken als Apple zijn actief om counterfeit producten uit de markt te halen. Dat ondervond telefoonverkoper Kees van Sante uit Sluis toen hij eind 2019 ineens een brief op de deurmat kreeg. Hij werd gesommeerd meteen te stoppen met de verkoop van nep-Airpods op zijn site anders kreeg hij een rechtszaak aan de broek. ,,Maar die dingen zijn overal te koop! Niet alleen op Aliexpress, maar zelfs op Bol.com en Amazon kun je die replica's vinden. Waarom worden detaillisten als ik dan aangepakt en niet de grote jongens?”, verzucht Van Sante. Inmiddels heeft Van Sante de airpods van de site gehaald.

Niet alleen economische schade, maar ook de veiligheid staat op het spel

Ook Stolk wijst naar Aliexpress als voornaamste verkoopkanaal van namaakhorloges. Volgens hem zijn de aanbieders van nep-horloges op dat kanaal steeds schaamtelozer in hun werkwijze. ,,Ze komen er zelfs rond voor uit dat het nep is. Replica's noemen ze die als je op de merken zoekt.” Het wordt volgens hem steeds lastiger om de neppers van de echte te onderscheiden. ,,De kwaliteit van de nagemaakte horloges wordt steeds beter. Soms moeten horloges zelfs worden opengemaakt om te ontdekken of het een echte is. Dat overkwam een dealer van Patek Philippe toen iemand een horloge aanbood.”

Waar Apple en de horlogemerken vooral economische schade lijden, is het in de fietsbranche vooral de veiligheid die in het spel is. Ook highend fietshelmen, sturen en frames worden nagemaakt. Zeker nu we door de coronacrisis steeds meer zijn gaan fietsen is er meer geld te verdienen aan het verkopen van namaak, zo signaleert Marco Claes, brand security manager bij fietsfabrikant Specialized. Hij durft er geen cijfers aan te verbinden. ,,Dat zou echt een slag in de lucht zijn. Ik denk dat we slechts het topje van de ijsberg zien. Wel zien we dat we steeds meer spullen onderscheppen als we successen boeken in bijvoorbeeld de Tour de France.”

Als je fiets breekt of je stuur, heb je als fietser een groot probleem

Ook Specialized lijdt schade, volgens Claes. ,,Bij ons is de economische schade veel minder. Iemand die het geld ervoor over heeft om een Specialized te kopen, koopt een echte. De echte schade zit meer in de consumentenveiligheid. We houden ons eigen productieproces scherp in de gaten. Maar de spullen die uit de andere fabrieken komen zijn van bedenkelijke kwaliteit. Dat blijkt uit de testen die we doen. De frames en de sturen breken en bij een val biedt een namaakhelm geen enkele bescherming. Dan heb je als fietser een groot probleem.”

Hoewel ook veel namaakfietsen via Aliexpress op de markt komen, wil Claes niet met de beschuldigende vinger in die richting wijzen. Juist niet. ,,We hebben een heel goede samenwerking met Alibaba, waar Aliexpress onder valt. Ze halen voor ons een groot deel van de namaak uit de handel. Wij hebben vreemd genoeg meer moeite met andere grote websites. Die beginnen nog maar net te beseffen dat dit een gezamenlijk probleem is,” merkt Claes op.

Het is een gezamenlijk probleem voor de hele fietsbranche, meent Claes. ,,Niet alleen voor ons als merk, ook voor dealers. Zij zijn verantwoordelijk als ze namaakfietsen verkopen of repareren. Dat is wettelijk zo geregeld. Dus ik adviseer dealers juist scherp hierop te zijn en hun klanten in te lichten.”

Bewijs dat terroristische aanslagen zijn gefinancierd met geld dat met de handel in namaak wordt verdiend

Consumentenvoorlichting is volgens Claes de beste weg om af te komen van de handel in namaakartikelen. ,,Als de vraag daalt, gaat vanzelf het aanbod dalen. Daar speelt iedereen een rol in.” Claes vindt consumenten naief. ,,Veel mensen zien er het kwaad niet van in als ze namaakartikelen kopen. Ze denken dat bedrijven in ons segment van de markt te veel geld verdienen op onze producten, vooral omdat ze zien dat de replica's veel goedkoper zijn. Ze voelen een onrechtvaardigheid daarin. Maar de verkoop van namaakspullen is een lucratieve handel. Dat trekt malafide bedrijven aan. Niet alleen de werkomstandigheden zijn slecht, er is bewijs dat terroristische aanslagen zijn gefinancierd met geld dat met de handel in namaak wordt verdiend. Dat sponsor je dus als je een namaakhorloge, -koptelefoon of -racefiets koopt. Ik denk dat winkeliers een belangrijke rol spelen om de consument voor te lichten en wij als merk helpen daarbij.”