Is de koopavond nog wel van deze tijd?

,,Mijn laatste koopavond? 1200 voor Christus schat ik”, zegt een Zwollenaar op AD.nl. En hij niet alleen. Consumenten blijven massaal weg. Steeds meer ondernemers - in sommige steden meer dan de helft - houden de winkel dicht. Koopavond stond met stip op agenda's van centrumondernemers en binnenstadsmanagers.

Qua omzet kan de koopavond allang niet meer uit

Zomaar een paar steden. Best bijvoorbeeld, daar is de koopavond al jaren geleden afgeschaft. Zutphen is net gestopt. In Dordrecht en Nuenen doen lang niet alle winkeliers meer mee aan de koopavond. Apeldoorn wil ‘dit jaar een ei leggen’. Het zijn slechts enkele voorbeelden, want terwijl in de meeste dorpen al geen koopavonden meer zijn, is de discussie in talloze grotere gemeenten ook losgebarsten. ,,We zijn er nog niet over uit. Ondernemers beslissen uiteindelijk zelf. Als centrummanagement kunnen we alleen een advies geven. Het is een worsteling”, zegt Apeldoorns binnenstadsmanager Marco Bod. Qua omzet kan voor veel winkels de koopavond allang niet meer uit.

Trouwens niet alleen in de stadscentra, ook wijkwinkelcentra zien dat. Jos Diependaal, voorzitter van het Apeldoornse wijkwinkelcentrum Eglantier, doet zijn Read Shop op koopavond al een uur eerder dicht en zelfs dan is het ‘financieel eigenlijk al niet meer verantwoord’.

De knoop doorhakken en ‘dus’ alles afschaffen is tegelijk wel heel definitief. En misschien ook helemaal niet zo slim, waarschuwt directeur Huib Lubbers van retailadviesbureau RMC. ,,Ja, de belangstelling van consumenten halveerde de afgelopen tien jaar. Maar die teruggang zag je vooral in het begin. Nu niet meer.” Niet dat er een revival van de koopavond zou zijn, maar ‘overboord zetten is niet handig als je mogelijkheden ziet om er een draai aan te geven’, vat hij samen.

Even een stap terug en waarom na heel lang (koopavonden zijn er al sinds de jaren vijftig) die daling inzette. Consumenten zijn 'flexibeler in boodschappen doen’. Dat hoeft niet meer per sé op die avond of zaterdag. Dat kan ook in webshops of op koopzondag, want die concurrentie van koopmomenten kwam erbij en werd heviger.

,,Het is een verhaal van communicerende vaten”, constateert Paul te Grotenhuis van brancheorganisatie INRetail. ,,Als er minder mensen naar de koopavond komen, wordt het voor ondernemers minder interessant om de winkel open te houden.”

De spiraal naar beneden levert dan de entourage op van een ongezellig lege binnenstad met lege straten en een paar verdwaalde consumenten. Dat klopt allemaal maar is tegelijk ook slechts de halve waarheid, analyseert Huib Lubbers van adviesbureau RMC dat onderzoek naar koopavonden doet. ,,De nieuwe consument gaat beter voorbereid de stad in, koopt makkelijker en besteedt meer.” In vaktermen: conversie en bonbedrag zijn hoger. Het is niet slim om net op het moment dat je die trend ziet, de deur dicht te gooien.

Evenementen, koopavondkortingen, open alle winkels

Je kunt beter wegen zoeken om de koopavond een oppepper te geven en ‘de consument volgen’, want die wil echt nog wel, denkt Lubbers. Steden met historische centra hebben dan een extra plus omdat zij veel (ook shoppende) toeristen trekken. Ook al lijkt dat nu misschien nu even niet zo.

,,Organiseer evenementen, biedt speciale koopavondkortingen en zorg ervoor dat alle winkels open zijn. Een consument die teleurgesteld voor een dichte deur staat, zal in de toekomst wel twee keer nadenken voor hij nog eens een koopavond bezoekt. Maak er een belevenis van.” De binnenstad is voor consumenten niet meer een plek om alleen maar er te gaan winkelen, zegt hij. ,,Bedenk een verbinding tussen winkelbezoek en avondactiviteiten zoals horeca, terrasjes, bioscoop, theater en concert.”

Dat zou ook passen in een ontwikkeling die al voor corona op gang kwam maar die door de pandemie in een stroomversnelling kwam: mensen zoeken en kopen op internet en gaan naar de stad voor een ervaring.

Minder winkels, meer horeca en groen

Binnensteden verschieten in de komende jaren van kleur, voorspellen INRetail en RMC. Lubbers: ,,In alle binnenstadsvisies zie je een beweging naar compactere winkelgebieden met minder winkels en meer verblijfsfuncties.” Nieuwe stadscentra zorgen voor een goede mix tussen winkels, horeca (ook in de winkels) en groen. Als je die ‘herdefinitie van de binnenstad’ goed doet, is er best ruimte voor koopavonden, denkt Lubbers. Maar dan moet je dus wel wat doen om die consument ‘voor de avond te behouden’, zegt hij.

Andere openingstijden?

,,Je moet naar de klant luisteren, die staat voorop. Als een ondernemer zegt dat hij koopavond overslaat en dat dat best goed uitkomt door de personeelskrapte, dan doe je dat niet goed. Je ziet sowieso een verschuiving naar de avond. Tussen negen en tien 's morgens komen er bijna geen klanten. Die zien liever dat winkels tot 's avonds zeven uur open blijven. Misschien is dat dan verstandiger.”