Honger, armoede, corrupte regimes, bootvluchtelingen. Als het over Afrika gaat, is het beeld in Europa zelden positief, realiseert ondernemer Dare Okoudjou (41) zich maar al te goed. Maar, zegt hij: achterstand leidt tot creativiteit, voorsprong remt. ,,Als ik in Europa ben, zie ik weinig verschil met mijn eerste bezoek twintig jaar geleden. Er is een technologische revolutie gaande, die bij jullie minder wordt onderkend dan in Afrika en elders in de wereld.''
De ondernemer is in Amsterdam te gast bij impactinvesteerder Goodwell Investment, dat recent bekendmaakte 1,3 miljoen in zijn MFS Africa te steken. Met MFS Africa, gevestigd in Johannesburg, speelt Okoudjou sinds 2010 in op een trend die twee decennia terug op het Afrikaanse continent startte en nu pas Europa bereikt: mobiel betalen. Beneden de Sahara zijn mensen te arm voor een bankrekening, wél bezit vrijwel iedereen een mobiele telefoon. ,,Een zeer geschikte manier om geld naar elkaar over te maken'', zegt Okoudjou. ,,Eerst gebeurde dat in de vorm van beltegoed en nu als gewoon geld. Het telefoonnummer geldt als bankrekening.''
Lees ook: Incentro laat fairtrade software in Kenia schrijven
Al ruim 400 miljoen mensen in sub-Sahara Afrika gebruiken hun mobieltje als portemonnee. Ter vergelijk: in hetzelfde gebied circuleren slechts 30 miljoen bankpassen. MFS Africa fungeert bij het mobiele betalen als spin in het web. ,,Zonder ons kunnen mensen alleen geld naar elkaar overmaken als ze klant bij dezelfde provider zijn. Dankzij ons platform en onze software verknopen we providers, banken en financiële instellingen uit alle landen aan elkaar.''
Klanten zonder bank
Okoudjou, geboren in het West-Afrikaanse Benin, bedacht MFS Africa toen hij werkte voor de Zuid-Afrikaanse provider MTN. Hij ontwikkelde de mobiele betaalstrategie en bracht die naar de 21 landen in Afrika en het Midden-Oosten waar MTN actief is. ,,Ik zag de enorme mogelijkheden van mobiel geld voor onze vele klanten zonder bank.'' Eerder werkte hij als consultant voor PWC in Parijs. Een comfortabel leventje, dat hij opgaf om terug te keren naar Afrika. Een collega vond dat hij meer in zijn mars had. ,,Hij zei: Dare, wat ga je doen? Ga je de rest van je leven bedrijf X of Y helpen meer winst te maken of wil je écht een verschil maken? Dat was het keerpunt.''
Inmiddels kunnen 170 miljoen Afrikanen dankzij MFS Africa mobiel betalen. Zij maken jaarlijks een slordige 6 miljard dollar naar elkaar over. Door het succes geldt Okoudjou als één van de vijf meest innovatieve ondernemers van het continent. Hij vergelijkt MFS Africa met de Nederlandse betaalgigant Adyen die het betaalverkeer in winkels en online afwikkelt. ,,Net als Adyen zijn wij business to business, dus consumenten kennen onze naam niet. Die zien providers als Vodafone of MTN op hun schermpjes staan.''
Lees ook: Zonnelamp van Apeldoornse ondernemers verovert Afrika
Een pan-Afrikaans platform in de lucht houden is niet gemakkelijk. Regelgeving mag soepeler zijn dan in Europa, toezichthouders in Afrika zijn notoir onvoorspelbaar. Zo verbood de Keniaanse regering enkele jaren terug na een terreuraanslag alle grensoverschrijdende transacties, uit angst dat de aanslag gefinancierd was via mobiel gemaakt geld. ,,Hoewel een legitieme vrees, was de reactie buitenproportioneel'', zegt Okoudjou.
Stukje plastic
Met de vers opgehaalde miljoenen - behalve de 1,3 miljoen euro investeert het Chinese LUN Partners Group 4,5 miljoen dollar in MFS Africa - hoopt Okoudjou verder te groeien. Nu steeds meer Afrikanen uit de armoede worden getrokken en Afrika zich economisch ontwikkelt, ziet hij grote mogelijkheden.
In die toekomst spelen grote banken en Westerse betaalgiganten als VISA en Mastercard een marginale rol, denkt de ondernemer. ,,Een miljard inwoners in Afrika kennen het concept bankrekening niet, in Zuidoost Azië idem dito.''
Lees ook: Achterstandswijk profiteert niet van hippe ondernemers
Okoudjou wil maar zeggen: wie heeft een stukje plastic als een bankpas of creditcard nodig als je een mobiele telefoon hebt die als gironummer en portemonnee dient? ,,Miljarden mensen beginnen deel te nemen aan de digitale economie en VISA speelt daarbij geen rol.'' Hij wijst er op dat retailbanken in het Westen in verdrukking zijn. ,,Wie bouwt er nog een nieuwe bank?''
Smartphones worden bovendien geavanceerder én goedkoper. Miljoenen Afrikanen krijgen de laatste mobiele technologie in hun broekzak. De miljoenen derdehands Nokia's en Blackberry's die op het continent circuleren kunnen definitief gerecycled worden.
Loopt Afrika voor met mobiel betalen, de technologie blijft minder geavanceerd dan in Westerse landen. Op het gebied van e-commerce - online shoppen - zijn er grote stappen te maken. ,,De logistiek is lastig. Hoe bezorg je bestelde producten? In Europa heeft iedereen een adres, in Afrika niet.'' Die achterstand wordt snel ingelopen, verwacht Okoudjou.
De volgende stap is dat meer financiële diensten mobiel beschikbaar komen voor inwoners in Afrika. ,,Mobiel geld is slechts de eerste laag. Vandaar uit kunnen services als verzekeringen, lenen, sparen worden aangeboden.'' MFS Africa hoopt in die toekomst de verbindende schakel te zijn, de betaalrotonde van Afrika. Nu al maken Afrikanen jaarlijks 100 miljard dollar grensoverschrijdend over. ,,Afrika is heel tech-gedreven en telt veel jonge ondernemers. Dankzij ons kun je een techbedrijf in Kameroen of Nigeria beginnen en geld in heel Afrika ophalen.''
Mobiel geld is slechts de eerste laag. Vandaar uit kunnen services als verzekeringen, lenen, sparen worden aangeboden.
Dare Okoudjou
