Dat er ideeën worden overgenomen, is van alle tijden. De basisregel is dat het mag, maar de bedenkers zien het meestal als ordinaire diefstal. Hoe bepaal je of jouw idee beschermd kan worden door middel van een intellectueel eigendomsrecht, ook wel IE-recht?
,,Dat is ingewikkeld", zegt octrooigemachtigde Marc van der Velden op NU.nl. ,,Als vakspecialist op dit gebied ben je minimaal drie jaar bezig om de kneepjes van het vak te leren. En dan nog blijft er veel te leren over." De taak van Van der Velden is om ondernemers te helpen bij het registreren van een octrooi, merk en/of model. Daarmee claim je dat jij de enige eigenaar bent van het idee en dat niemand anders dit zomaar mag kopiëren of overnemen.
Als een uitvinding inmiddels openbaar is gemaakt en je hebt geen octrooi aangevraagd, dan kan er, afhankelijk van wat er allemaal wel en niet bekend is geworden, vaak bar weinig meer aan gedaan worden
Marc van der Velden, octrooigemachtigde
,,Als een uitvinding inmiddels openbaar is gemaakt en je hebt geen octrooi aangevraagd, dan kan er, afhankelijk van wat er allemaal wel en niet bekend is geworden, vaak bar weinig meer aan gedaan worden. Als jij je merk niet hebt geregistreerd en een ander doet dat wel, dan kan dit bijvoorbeeld te kwader trouw zijn, maar moet je zelf een zaak starten en dit aantonen. Dat blijkt in de praktijk erg moeilijk", aldus Van der Velden.
'Zet idee of ontwerp niet zomaar online'
Kijk daarom uit dat je jouw idee of ontwerp niet zomaar online gooit zonder maatregelen, adviseert hij. ,,Dat kan op allerlei manieren. Er zijn namelijk verschillende IE-rechten: merkenrecht voor namen en logo's, modelrecht voor het uiterlijk van 2D- en 3D-producten en het octrooirecht voor technische uitvindingen. Daarnaast kan je profiteren van het handelsnaamrecht voor bedrijfsnamen en het auteursrecht voor creatieve en originele werken."
Geld verdienen met licenties
Guus van der Kaaden helpt met zijn bedrijf HE Licenties organisaties om vervolgens geld te kunnen verdienen met hun octrooi. ,,Dat gaat van trapliften tot onderdelen van wapens", zegt Van der Kaaden. ,,Met een licentie kun je andere bedrijven toestemming geven om jouw idee te gebruiken. Daar valt veel geld mee te verdienen."
Zelf stond Van der Kaaden een aantal jaar geleden met een kweker aan de basis van een uitvinding voor gekleurde orchideeën. Het kleurproces werd gekopieerd door een ander bedrijf. Onrechtmatig, oordeelde ook de rechter later. ,,Eerst ben je vijand met haat en nijd. Nu zijn we samen gaan werken en zijn we de grootste vrienden, omdat er aan alle kanten geld wordt verdiend. Samenwerken is altijd beter dan advocaten rijk maken."
'Laat logo's en namen altijd eerst even checken'
Volgens Van der Kaaden worden veel ondernemers afgeschrikt door de kosten. ,,Die drempel moet omlaag. Ondernemers kunnen voor al hun ideeën bij mij langskomen. Mijn verdienmodel zit in de licenties, waarbij ik een percentage afspreek. Ik zie iedere dag wel iets verkeerd gaan. Bijvoorbeeld iemand die een naam heeft bedacht die al bestaat en is geregistreerd. Dat is niet verstandig. Laat logo's en namen dus altijd eerst even checken."
Lees je daarom goed in en win advies in. ,,In je enthousiasme wil je namelijk soms al een voorproefje geven van je ontwerp of idee voordat de afspraken op papier komen", zegt Van der Velden. ,,En dan kom je er later achter dat ze naar een goedkopere concurrent zijn overgestapt voor de verdere uitwerking. Geef dus nog niks weg totdat er afspraken op papier zijn gekomen over op zijn minst de IE-rechten, geheimhouding, vergoeding en kosten."
Lees ook: Octrooi aanvragen? Nederlandse bedrijven doen het steeds minder
Kosten voor overtreder kunnen aardig oplopen
En wat nu als je als kleine ondernemer toch ziet dat een bedrijf met jouw ontwerp aan de haal gaat terwijl je de rechten hebt geclaimd? "Begin met de vriendelijke weg", raadt Van der Velden aan. ,,Laat weten dat het niet mag wat er gebeurt en dan wordt er vaak al een oplossing gevonden, bijvoorbeeld omdat de ander zich niet bewust was van de situatie. Je kunt het idee bijvoorbeeld verkopen of gaan samenwerken."
Helaas zijn er ook bedrijven die niet willen luisteren. ,,Ze proberen je dan vaak uit te putten met tijd en geld. Wijs de ander dan op de inbreuk die op zijn minst met terugwerkende kracht wordt gemaakt, want dan begint in ieder geval de schademeter te lopen."
De kosten kunnen dan aardig oplopen voor de overtreder. ,,Zo erg zelfs dat bedrijven ervan failliet kunnen gaan. Een kort geding is voor minimale tijd en kosten dan een eerste snelle oplossing. Maar hopelijk hoeft het niet zover te komen."
