Dit zijn de winkeliers van de toekomst

Dit is gewoon V&D, maar dan met wat luxere merken. Een kakafonie van kleuren, slechte verlichting, rechte rijen schappen: hier gaan ze het in Nederland niet mee redden," oordeelt Carin Frijters, schrijfster van RetailTheater en Prikkel de Koopknop.

We zijn in Galleria Inno, de Belgische warenhuisketen van Hudson's Bay, dat ook tientallen winkels in Nederland zou willen openen. Vooral over het restaurant op de bovenste verdieping van het pand aan de Meir in Antwerpen is Carin Frijters onverbiddelijk. De metalen warmhoudbakken waaruit klanten aardappelpuree en halve kippen opscheppen, doen nog het meest denken aan een aftands snelwegrestaurant. Nee, op het gebied van smakelijk eten kan Galleria Inno nog heel wat leren van V&D's wél doorgestarte dochter La Place.

Meestal is het echter andersom. Er zijn heel wat buitenlandse winkels waar Nederlandse ketens een voorbeeld aan kunnen nemen; daar zijn alle retailkenners het over eens. En er zijn genoeg van die ketens die azen op de lege plekken die de failliete Nederlandse winkels achterlaten, zegt directeur Hans van Tellingen van Strabo, onderzoeksbureau voor winkelcentra en vastgoed. ,,Denk aan Uniqlo, MUJI, Pull & Bear, Forever21, Massimo Dutti, Bershka, M&S, Flying Tiger...'' Internationale merken die niet meteen warm zullen lopen voor een plek in de aanloopstraten van een doorsnee provinciestad. Maar zelfs daar is Van Tellingen positief over. ,,Daar dalen de huurprijzen. Dat biedt kansen aan creatieve zelfstandige winkeliers.''

Internationale ketens én kleine winkeltjes waar wat te beleven valt, in Antwerpen zijn genoeg voorbeelden. In de eerste categorie troont Carin Frijters ons bijvoorbeeld mee naar de concept store van Hunkemöller. In het pashokje kan de klant zelf de verlichting regelen: romantisch voor een lingeriesetje dat vooral bij kaarslicht wordt aanschouwd of zonlichtnabootsend fel voor een bikinipassessie.

Tripje

Moose in the City is een mooi voorbeeld van een creatieve zelfstandige zaak. Een verzamelplek voor Scandinavische merken, van outdoorkleding tot interieurdesign. Bij de reisbureaubalie in de winkel kun je meteen een tripje naar de Noorse fjorden boeken.

Frijters: ,,Alles is te koop op internet, dus moet een winkelier mensen een goede reden geven naar zijn winkel te komen. Een toffe selectie van producten die klanten elke keer weer verrast, is pas het begin. Een winkel moet onderscheidend zijn, er moet wat te beleven vallen. De sfeer en details moeten kloppen.''

Voor een tientje kun je hier ontbijten - koffie, vruchtensap, croissantje - én je was doen. Kom je later op de dag voor je wasje, dan krijg je er voor diezelfde prijs een gebakje, broodje of bord tapas bij. Alleen koffie bestellen en je laptop openklappen kan ook. Dat is wat de meeste gasten deze ochtend doen, bij de vestiging in het chique Antwerpen-Zuid.

Vertegenwoordiger Jens van Gompel (26) strijkt hier regelmatig neer. Zonder was. ,,Ik kom hier om rustig een paar uurtjes te werken, tussen twee afspraken door.'' In Gent is dat overigens wel anders, verzekert marketingmanager Johan Luypaert van de Wasbar. ,,Daar komen veel studenten en draaien alle machines de hele dag.'' De kleine keten (drie vestigingen, dit jaar komen er nog drie bij) werkt samen met een wasmachinefabrikant en ecologisch wasmiddelmerk.

Het huishoudthema is doorgetrokken tot in de kleinste details. De servetten op tafel worden bij elkaar gehouden door een ouderwets strijkijzertje, aan de muur hangen opvouwinstructies. Er staan comfortabele leunstoelen, schemerlampen en sanseveria's. Soms zijn er optredens van beginnende bandjes. De Wasbar is ook populair voor verjaardagsfeestjes, zegt Luypaert. Altijd leuk, zo'n uitnodiging: breng gerust je vuile was mee.

Je komt niet binnen bij de groenteafdeling, maar bij de Thai Beef Noodle. Met verderop geen zuivelkoeling, maar een vitrine voor gevulde courgette met quinoa en feta. HNGRY is dan ook geen supermarkt, maar een eetwinkel. Ingedeeld per gerecht in plaats van per ingrediënt.

Denk aan maaltijdboxen zoals HelloFresh, maar dan in winkelvorm, verklaart eigenaar Thierry Peeters het concept. ,,Maar in tegenstelling tot bij HelloFresh, kun je bij ons elke dag uit tien gerechten kiezen. Je kookt gezond en vers, bespaart tijd en koopt alleen de ingrediënten die je nodig hebt. Dus geen bos peterselie, maar één takje.'' Amsterdam heeft met Bilder & De Clercq een vergelijkbare gemakswinkel. Al moet je daar de maaltijdingrediënten afhalen. HNGRY bezorgt ze desgewenst ook thuis. Bestellingen gedaan voor 22.00 uur worden de volgende avond bezorgd.

Daar hangt wel een prijskaartje aan: 9,95 euro. Voor dat bedrag kun je echter ook meteen alle andere boodschappen laten bezorgen via Combo, de boodschappenbezorgdienst van het Belgische postbedrijf. Daar zijn ook supermarkten als Carrefour, slagers en groenteboeren bij aangesloten. Haal je met een paar muisklikken extra meteen je weekendboodschappen in huis.

Bij JUTTU knal je op een muur van geur, als je de winkel binnenloopt. ,,Wc-eend,'' zegt onze fotograaf. ,,Bijzondere geurkaarsen,'' verzekert de winkelmanager. De planten (echte!) die overal staan en hangen, onderstrepen dat het hier gaat om Eerlijke Producten. Kleding, maar ook woonaccessoires, verzorgingsmiddelen en 'cadeaufood' - maar dan zonder het geitenwollensokkengehalte van een Wereldwinkel.

Belangrijkste criterium is dat de producten en merken 'een goed verhaal' hebben, legt bedrijfsleider Samuel Sinac uit. Die verhalen zijn te lezen op bordjes bij de rekken. Zo kom je erachter dat die tas niet zomaar een tas is, maar een product van ecoleer van het Nederlandse merk O My Bag, dat zich inzet voor de emancipatie van vrouwen in India.

De winkel aan de Meir in Antwerpen omvat twee etages, en niet de minste: mozaïekvloeren, sierlijk smeedijzer, marmeren trappen. De muziek verleidt je om er net wat langzamer doorheen te lopen. In België heeft JUTTU nu drie vestigingen, maar eigenaar A.S. Adventure (het moederbedrijf van Bever Zwerfsport) heeft grote plannen met zijn nieuwste winkelformule. Het wil uitbreiden naar alle grote Vlaamse steden en vervolgens de Nederlandse grens oversteken.

Is dit de Mediamarkt, denk je als je rode teksten heen en weer ziet schuiven op rode etalageschermen. Maar nee, het is de populaire Japanse kledingketen Uniqlo. Binnen is de inrichting sober: strakke stapels truien, rechte rijen jassen.

Heel veel van hetzelfde, maar in heel veel verschillende kleuren. Bij de ingang deelt een Japans ogende verkoper brochures uit. Hij vertelt klanten wat het unique selling point is van de hier nog onbekende formule: de technologie, die ervoor zorgt dat de donsjassen 'vederlicht, compact en toch heel warm' zijn. Want Uniqlo staat voor z'n goede materialen. Wat slim is aan de inrichting, zegt retaildeskundige Frijters: de grote, volle, fel verlichte winkel met veel dezelfde kledingstukken suggereert lage prijzen. Terwijl Uniqlo niet de voordeligste is. En ook niet de hipste. Waar H&M, Zara en Primark de laatste trends als eerste in de rekken proberen te hebben, verkoopt Uniqlo basiskleding. Wereldwijd hebben ze 1600 winkels. De Antwerpse is de eerste in de Benelux.