Jack Ma: van slecht betaalde docent naar baas miljardenbedrijf Alibaba

Het leven van Ma Yun - Jack Ma is de naam die hij kreeg van een Amerikaanse pennenvriend - veranderde toen hij in 1995 op zijn 31ste een vertaalbureau startte: daar was een markt voor sinds China aan export deed. Op zakenreis naar de Verenigde Staten kwam Ma voor het eerst met internet in contact. De eerste zoekterm die hij invoerde was 'bier'. Hij vond tot zijn eigen verbazing geen enkel Chinees bier op het web. Zelfs wanneer hij op 'China' zocht, kwam hij amper iets interessants tegen. "Dat kan beter", dacht hij, en eenmaal thuisgekomen maakte hij voor de fun een pagina over zijn land.

Alfabetisch bovenaan

Drie uur nadat die website online stond, kreeg hij al een telefoontje van een investeerder. Of ze eens konden praten. Op dat moment besefte Ma dat hij misschien wel een goudmijn had aangeboord. Al snel vond hij andere investeerders en stampte hij China Pages uit de grond. Daarop konden Chinese ondernemers zichzelf aanprijzen bij mogelijke afnemers in het buitenland. Bij de officiële lancering, in Ma's kleine appartement, duurde het drie uur tot de eerste pagina was gedownload. Volgens Ma klopt dat verhaal niet: "Na drie uur stond er nog maar een halve pagina op het scherm."

Joint venture

China Pages werkte uiteindelijk wel goed. Zo goed dat de Chinese overheid Ma dwong tot een joint venture met het grote staatstelecombedrijf. Ma vond dat maar niks en trok zich uit China Pages terug. In 1999 richtte hij met de hulp van een aantal vrienden Alibaba op: China's eerste online verkoopplatform. Hij koos die naam omdat hij overal ter wereld een belletje doet rinkelen en omdat hij met een A begint, wat je vaak bovenaan lijstjes doet belanden. "Ik was als een blinde man die op de rug van blinde tijgers rijdt", zegt Ma daarover. Vrij vertaald uit het Chinees: "Ik wist langs geen kanten wat ik aan het doen was." Maar dat werd heel snel wél duidelijk. Grote investeerders pompten binnen het jaar 25 miljoen dollar in de start-up. Ma was duidelijk niet de enige die in Alibaba geloofde.

Lion King

Er was in de beginjaren flink wat vertrouwen nodig. Alibaba verkocht veel, maar er werd geen winst gemaakt en bovendien was het vechten tegen reuzen als eBay, dat ook in China succesvol was. In 2001 moest Ma zelfs al zijn internationaal personeel ontslaan. "Ik voel me een slecht mens", zou hij een naaste medewerker toen hebben verteld. Ma verkondigde overal dat Alibaba eerst China en dan de wereld zou gaan veroveren, maar aan medewerkers gaf hij toe dat hij dat enkel deed om aandacht en dus gratis publiciteit te trekken. "Als je niet gek doet, kijken ze niet."

Artiestenduo

En van gek doen is Ma niet vies. Als zoon van een arm artiestenduo - ze deden aan traditionele dans en zang - erfde hij het verlangen om te entertainen. Op bedrijfsfeestjes een zilverkleurige pruik opzetten, een neusring in doen en een liedje uit 'The Lion King' te zingen. "Everything is possible", roept hij ook op die feestjes. "Natuurlijk weet ik dat niet alles mogelijk is", zegt hij over die oer-Amerikaanse leus van hem, "maar als je doet alsof dat wel zo is, zal je zien dat er veel meer kan dan je mogelijk achtte." In een brief aan zijn personeel schreef hij vier jaar geleden: "Wij zijn niet zo succesvol omdat we briljante strategieën hebben, of omdat we alles perfect doen, maar omdat we het altijd makkelijk hebben gemaakt voor de klant en altijd hebben geloofd dat gewone mensen als wij uitzonderlijke dingen kunnen verwezenlijken."

Vechter

Ma is dan ook een vechter in hart en nieren. Als kind werd hij gepest op school vanwege zijn uiterlijk, hij leerde knokken om zich te verdedigen of te wreken en is zijn hele leven blijven knokken. Vier keer moest hij meedoen aan de toelatingsexamens voor de universiteit voordat hij er mocht beginnen. En toen hij afgestudeerd was, solliciteerde hij dertig keer om dertig keer afgewezen te worden. Zelfs een pas geopend filiaal van fastfoodketen Kentucky Fried Chicken dat 23 werknemers zocht en op de eerste dag 24 sollicitaties binnenkreeg, slaagde erin hem eruit te pikken als de enige die niet aan de slag mocht.

Leraar Engels

Ma werd maar leraar Engels, daarvoor had hij tenslotte gestudeerd. Hij verdiende jarenlang 10 euro per maand. Ma heeft die geschiedenis nooit verborgen, integendeel, hij pakt er zelfs mee uit. Zijn verhaal is de Chinese versie van de American dream. Gewone man tikt 'bier' in op computer en is - voor hij het weet - baas van twee online verkoopsites, een muziekstreamingdienst, een YouTube-achtig videokanaal, een online betalingsdienst à la PayPal en een reisagentschap. Want zo groot is Alibaba ondertussen.

Namaak pijnpunt

Eén groot schandaal is er rond Alibaba geweest, toen Ma in 2011 honderd personeelsleden de laan uitstuurde omdat ze tegen betaling frauduleuze verkopers op de site hadden toegelaten. Het deed de reputatie van Alibaba geen goed. Zeker omdat je sowieso al veel namaak op de site vindt: één van de grootste pijnpunten. De Chinese overheid - met wie Ma voor de rest beste vriendjes is - heeft hem er al geregeld voor op de vingers getikt, maar hij zegt dat hij niks aan het probleem kan doen, omdat de wetten in gebreke blijven.

Liefje

Zelf is Ma al die tijd onbesproken gebleven. Hij is ook nog altijd getrouwd met het liefje dat hij op de universiteit leerde kennen en heeft nooit het appartement verkocht waar Alibaba begon. Soms vind je hem er nog, naar het schijnt, als hij moet broeden op grote plannen.