Waarom veel mannen geen vrouw als baas willen

Bij mannen van alle leeftijdsgroepen geeft gemiddeld 60 procent aan liever voor een man te werken. Algemeen directeur Dennis Luyten van HR-dienstverlener Pay for People, dat opdracht gaf voor het onderzoek, noemt de uitkomsten verrassend. ,,Vooral dat de jonge generatie er zo over denkt, was iets dat ik niet had verwacht. Zeker met alle ontwikkelingen naar bewustzijn over het genderthema en meer flexibiliteit in het werken.’’

Marktonderzoekbureau Kien Onderzoek ondervroeg voor het representatieve onderzoek meer dan duizend werkende Nederlanders.

Meer gewaardeerd

Waarom hebben werknemers liever een man dan een vrouw aan het roer? Luyten: ,,Mannelijke managers staan bekend als duidelijk en rechtlijnig, misschien vinden mensen dat prettiger om mee te werken. Aan de andere kant staan vrouwen meer voor op finesses en hebben ze meer oog voor gevoeligheden. Misschien dat er vakgebieden zijn waarin dat juist meer wordt gewaardeerd.’’

De opvatting wat een goede leider is, zoals Luyten die omschrijft, is hardnekkig. Dat zei Janka Stoker, hoogleraar Leiderschap en Organisatieveranderingskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen, eind mei in een interview. ,,Bij een goede leider denken we eerder aan masculiene dan aan feminiene kwaliteiten. Een leider associëren we met daadkracht, dominantie en risicobereidheid. Die eigenschappen dichten we eerder toe aan een man dan aan een vrouw."

Stereotypen

Het gaat volgens Stoker niet alleen over hoe we een goede leider zien, maar ook wat een stereotype ‘goede’ man of vrouw is. ,,Een goede vrouw is zorgzaam, kan goed luisteren, wil niet op de voorgrond treden, is niet dominant, maar wil samenwerken en de boel bij elkaar houden. Dat soort stereotypen hebben we in ons hoofd, vrouwen net zo goed als mannen." De eigenschappen die we toedichten aan een leider passen dus slecht op het beeld dat we in ons hoofd hebben van een vrouw, stelt Stoker.

Voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens Adriana van Dooijeweert ziet ook twee stereotype reacties bij mannelijke collega's. ,,Als een vrouw carrière maakt en de baas wordt, verwachten sommige mannen dat de vrouw zich in zo'n rol als een man gaat gedragen. Niks geen empatisch gedoe, rambam en ervoor gaan. Andere mannen vinden het vervelend dat een vrouw de baas wordt. Het past niet in het traditionele beeld dat ze van huis uit meegekregen hebben. Het deugt volgens hen niet.''

Ook vrouwen

Maar ook veel vrouwen - 54,3 procent - zien liever een man als baas. Bij vrouwen tussen de 30 en de 39 ligt dat aantal nog wat hoger. 59 procent van hen geeft de voorkeur aan werken voor een man. Hoe kan dat? ,,Ik kan me voorstellen dat er een soort kinnesinne ontstaat tussen vrouwen onderling. Als die vrouw de baas wordt, dan ben ik het zelf niet geworden is dan de redenatie, hoe kinderachtig ook. Ze willen geen andere vrouw boven zich dulden. Dan nog liever een man" zegt Van Dooijeweert.

,,Ik kan me ook voorstellen dat vrouwen liever een man als baas willen om conflict te vermijden", vervolgt ze. ,,Het lijkt soms dat na een aanvaring tussen vrouwen het daarna lang blijft dooretteren. Het duurt lang voor de lucht geklaard is. Mannen kunnen enorm hard tegen elkaar uitvallen, maar als het over is gaan ze weer redelijk snel gewoon met elkaar om. Niet dat dat altijd het geval is, maar de vrees dat het tussen vrouwen lastiger is, zou een overweging kunnen zijn voor vrouwen om liever een man als leidinggevende te hebben.''

Dubbel bewijzen

Al met al lastig voor de vrouw die de baas is. Luyten: ,,Je moet jezelf bewijzen voor zo’n functie, en als je dit weet is dat natuurlijk niet prettig. Dan moet je je als vrouw nog eens dubbel bewijzen, laten zien dat je het wel kan.’’

Ook Stoker stelt dat het daarom voor een vrouw moeilijker is dan voor een man om een leidinggevende positie te bereiken, én om zichzelf te handhaven op die plek. Vrouwen belanden in een Catch22-situatie: ,,Ben je een goede leider, dan ben je al gauw een bitch. Kijk maar naar de kwestie rond president-commissaris bij ABN Amro Olga Zoutendijk. Die kreeg allerlei verwijten: ze was een manwijf en veel te dominant. Maar stelt een vrouw zich meer vrouwelijk op, dan is ze geen goede leider. Dus kiezen vrouwen er vaak voor om dan maar een goede leider te zijn en nemen ze voor lief dat ze een dominant type gevonden worden. Daar moet je wel tegen kunnen."

Vooroordeel wegnemen

Volgens Luyten kun je het vooroordeel tegen vrouwen als baas wegnemen door toch gewoon een vrouw aan te stellen voor de positie als zij de meest geschikte kandidaat is. ,,Alleen zo ontkracht je het idee dat vrouwen het minder goed zouden kunnen. In de uitzendbranche bijvoorbeeld zijn veel vrouwen actief, dus heb je ook veel vrouwelijke managers. Je ziet daar dat mannen een ander beeld hebben van een vrouw als baas, gewoon omdat ze dat meegemaakt hebben. Hun beeld is veel genuanceerder.’’

De leiding van het bedrijf speelt een belangrijke rol in de acceptatie van de vrouw als baas. ,, Het moet voor iedereen duidelijk zijn dat er geen ruimte is voor onderbuikgevoelens of ongefundeerde oordelen. Het is de taak van de directie om haar te steunen en binnen de organisatie kenbaar te maken dat ze er vertrouwen in hebben.’’

Empatisch

Van Dooijeweert stelt voor te zorgen dat zowel feminiene als masculiene eigenschappen aanwezig zijn binnen een organisatie. ,,Kijk niet specifiek naar een mix van man en vrouw maar naar types die elkaar aanvullen. Soms heb je een empatisch iemand nodig, en soms juist iemand die met de vuist op tafel slaat, of het nou een man of een vrouw is.''