Chemische industrie dreigt vast te lopen door hoge energieprijzen: 'Doorberekenen steeds groter probleem'

,,Veel mensen zijn zich er niet bewust van hoeveel chemie ze gebruiken’’, zegt Jorn van der Meer, woordvoerder van Nobian, de voormalige zout- en chloordivisie van AkzoNobel, in het AD. ,,Onze producten zijn onmisbaar voor onder andere autostoelen, zonnebrillen, medicijnen en glaswol.’’

Het bedrijf produceert chloor en levert dat veelal aan andere chemische bedrijven. Om chloor uit zout te maken is veel stroom nodig. De energierekening voor Nobian gaat dus door het dak, en dat leidt tot problemen. ,,We zien dat onze afnemers moeite hebben met de hogere prijzen. Ze kunnen die niet meer doorberekenen. Ze bestellen daarom minder en dat raakt onze omzet en ons voortbestaan.’’

Netwerkeffecten

Als een bedrijf als Nobian minder produceert, heeft dat grote effecten verderop in de productieketen. Chloor wordt gebruikt voor de productie van kunststoffen die weer in een breed scala van producten wordt gebruikt. En het zijn juist dit soort netwerkeffecten die tot grote economische schade kunnen leiden, blijkt uit een recente studie van de Rabobank.

De chemische industrie is een grootverbruiker van energie. En de chemie is van alle industriële sectoren het meest verbonden met andere sectoren. De rubber- en kunststofindustrie betrekt bijvoorbeeld een derde van haar grondstoffen van de chemische industrie. Ook de meubelindustrie is erg afhankelijk van chemische producten.

Zolang afnemers de hogere prijzen zelf kunnen doorberekenen, is er weinig aan de hand. Maar juist dat doorberekenen wordt een steeds groter probleem, al is dat nog niet altijd zichtbaar. Onderzoekers van de Rabobank wijzen erop dat het bij meubels bijvoorbeeld wel een tot twee jaar kan duren voor de prijsverhogingen bij de consument terechtkomen. Dan komt de koopkracht, die al lager is door de hoge energierekening, nog verder onder druk te staan. Dan worden er minder nieuwe meubelen gekocht, wat de meubelfabrikant raakt. Die zal op zijn beurt weer minder bij Nobian bestellen. En dat kan uiteindelijk Nobian en veel andere chemische bedrijven weer de kop kosten.

Productie in Nederland kan worden vervangen door import

Dat betekent overigens niet dat de hele keten instort als de productie hier wegvalt. Want Nederland is niet het enige land met een chemische industrie. De productie in Nederland kan in principe vervangen worden door import.

Dat kan ook nog eens voordelig uitpakken. In de VS is de gasprijs bijvoorbeeld tien keer lager dan in Europa. De energie-intensieve industrie kan daar goedkoper produceren. Die producten kunnen we dus goedkoper uit de VS halen. Dat scheelt meteen in de inflatie.

Duurzaamheid speelt een rol

Jammer voor de industrie hier, maar uiteindelijk goed voor de portemonnee van de burger. Toch is dat geen goed idee, vindt Paul de Krom, voorzitter van de VNCI, de brancheorganisatie van de chemische industrie. ,,Je maakt je als land afhankelijker van het buitenland. En we willen juist onafhankelijker worden. Hier produceren betekent leveringszekerheid. Dan moet je je eigen industrie aan de praat houden’’, betoogt De Krom.

Ook duurzaamheid speelt een rol, zegt hij. ,,In veel landen is de productie minder duurzaam. Dan moeten we importeren uit meer vervuilende landen.’’

Onbegrip

Een sterke chemische sector is nodig om bijvoorbeeld de energietransitie mogelijk te maken. En die sector moet steun krijgen, anders dreigen grote problemen. Maar dat gevoel van urgentie ziet De Krom niet bij de politiek, integendeel; voor bedrijven zitten er vooral lastenverzwaringen in het vat. Dat stuit op onbegrip. ,,We moeten alles doen om de industrie hier overeind te houden. Dus geen lastenverzwaringen’’, zegt De Krom. ,,Lastenverzwaring verslechtert de concurrentiepositie’’, zegt ook Nobian.

De Krom wil juist extra steun. ,,Duitsland en Frankrijk steunen hun industrie met miljarden. Wij pleiten voor een gelijk speelveld, dus ook voor tijdelijke steun voor het Nederlands bedrijfsleven.’’