Licht gaat uit in de kassen door energieprijzen: ‘Veel minder bloemen, planten, groenten en fruit’

,,Als teler gaat het je aan het hart. Straks staat bij ons hier in de winter tien tot vijftien hectare leeg en wordt er bijna niet belicht in onze kassen. Er groeien wel tomatenplanten, maar langzaam. Dan ligt de productie eigenlijk drieënhalve maand stil. Het is misschien vroeg om dat nu al te zeggen, maar de verwachting is niet dat de gasmarkt snel veranderd. We kunnen simpelweg niet anders met deze hoge gasprijzen willen we ook nog verdienen aan ons product,’’ vertelt Leo van der Lans aan het AD.

Hij staat in zijn kascomplex, dat reikt tot aan de horizon in Maasdijk. Nu nog hangen trostomaten keurig opgebonden. Personeel haalt overbodige zijtakken weg om de groei van de tomaten te bevorderen. Straks als het winter wordt zal het kascomplex een stuk leger zijn, worden tomatenplanten verder uit elkaar gezet om meer buitenlicht te pakken, gaat een deel van het glasareaal dicht en zijn minder arbeidskrachten nodig. En dan komt Lans, die tot 2025 gasvoorraad had ingekocht, deels moet bijkopen en warmtekrachtbronnen heeft, er voorlopig nog mee weg.

Personeel weg

Voor andere tuinders is het afgelopen met het bedrijf. De stijgende gasprijs betekent een rampscenario voor de glastuinbouw. Adri Bom-Lemstra, de landelijke voorzitter van Glastuinbouw Nederland met het hoofdkantoor in Zoetermeer, deelt de zorgen. Ze loopt al een jaar de deur plat in Den Haag bij verschillende ministeries en de Tweede Kamer op zoek naar een oplossing. ,,Het is onmogelijk om met deze gasprijzen een betaalbaar product op de markt te zetten’’, zegt ze.

,,In de winterperiode zullen er minder bloemen, planten, groenten en fruit van de Nederlandse bodem komen. Ook in het Westland wordt minder geproduceerd, bedrijven moeten hun deuren sluiten en er is daardoor minder werkgelegenheid. Dat effect weerspiegelt uiteraard op de rest van de lange tuinbouwketen. Iedereen gaat dit merken. Het is ook maar de vraag of al het personeel dat nu onze sector moet verlaten ooit nog terugkomt.’’

,,De gevolgen voor de keten en deze regio zijn enorm’’, verzucht ook Van der Lans. In zijn ruime kantoor aan de Maasambacht in Maasdijk laat hij in een paar seconden zien met welke ramp de Westlandse tuinder op dit moment heeft te maken.

,,Kijk’’, zegt hij en toont op zijn mobiele telefoon een websitebeeld van gashandelsplaats Title Transfer Facility (TTF). Hij kijkt er dagelijks naar. ,,Op dit moment is de gasprijs gestegen naar 2,36 euro de kuub: 2,36! Normaal betaalden we 15 tot 20 cent per kuub. Vorig jaar begon de gasprijs te stijgen naar 50, 60 cent, daarna kwam de eerste grote piek naar 1,65 euro met uitschieters naar 2,50 euro. Daarop hebben we toen al ons belichtingsplan in de kassen aangepast en maar de helft aangezet met uiteraard minder productie als gevolg.”

,,Sommige van onze klanten, de supermarkten in Europa, moesten we toen al teleurstellen. Omdat het bijzonder goed weer was in Zuid-Europa, met een hogere productie van tomaten dan normaal, heeft de consument daar weinig van gemerkt. De schappen lagen gewoon vol met tomaten. De prijs zakte ook weer naar 80 cent, nog steeds duur, maar toen kwam Poetin en de oorlog in Oekraïne. En nu zitten we elke dag rond de 2,50 euro de kuub. Daarvoor inkopen heeft geen zin. De tomaten gaan dat simpelweg niet opbrengen in de winter.’’

Explosief gestegen gasprijzen

De explosief gestegen gasprijzen, en die nog steeds stijgen, draait de sector de nek om. Ook bloementelers hebben slapeloze nachten. De consument kiest immers in recessie eerder voor voedsel dan een kleurrijk bloemetje waarvoor de prijs op de Veiling wordt bepaald. Als de prijs voor bloemen kostendekkend zou zijn is die bovendien drie tot vier keer zo duur.

Lans B.V. - niet te verwarren met Lans Tomaten een stuk verderop waar het niets mee van doen heeft - is een grote speler in de tuinbouwwereld. Het familiebedrijf, opgezet door hun grootvader, heeft zeven locaties met een totaaloppervlakte van bijna 80 hectare glas. In het Westland 30 hectare, in Zeeland 20 hectare en Brabant 30 hectare. Er wordt gewerkt met tweehonderd medewerkers oplopend tot driehonderd in het hoogseizoen. In het Westland werken zo’n 125 man en worden de tomaten niet alleen geoogst maar grotendeels ook verpakt voor de klanten.

Van der Lans: ,,In de winter wordt bij ons nog maar twaalf van de tachtig hectare belicht. Dat doen we echt voor de klanten want eigenlijk moeten we prijstechnisch de planten helemaal niet belichten. De grootste ramp zou straks slecht weer zijn in Zuid-Europa. Dan hebben we lege schappen in de supermarkten en te maken met hoge prijzen voor de groenten. Voor personeel is de zorg ook groot. Op een hectare bij ons werken zo’n zeven mensen, die straks voor een deel niet aan het werk gaan.’’

Goud zaad

De sluiting van kassen en het later opstarten van producties heeft verregaande gevolgen. ,,Producten worden duurder en moeten meer geïmporteerd worden’’, weet Adri Bom-Lemstra. En het werkt ver door in de gehele keten. Van der Lans: ,,Het treft de zaadleverancier, onze tomatenplantenkweker in ’s-Gravenzande, de leverancier van de potjes, van het touw waarmee we de tomatenplanten opbinden, de haken waar het touw aan hangt, verpakkingsmateriaal. Maar ook de handelaar wordt getroffen, de verkoper. Ga zo maar door. Je onderbreekt de keten. Ze zeggen niet voor niets zaad is duurder dan goud. Wat daar achteraankomt is een hele keten. ‘’

Een oplossing?: ,,Betaal de Groningers netjes uit, die mensen hadden sowieso al lang geholpen moeten worden. Zorg dat ze veilig kunnen wonen, maak de woningen in orde en zet de gasproductie daar weer in werking. Die moet gisteren open.’’