Deze broers runnen supermarktimperium van 100 miljoen: 'Als mensen zeggen: dat lukt nooit, bewijzen wij het tegendeel'

Het zijn handige jongens, die gebroeders Leussink. Waar we af zullen spreken voor dit interview? ‘Bij de Jumbo in de Melkhal in Enschede?’, stelt Tijn Leussink (38), de jongste van de twee, voor. ‘Jullie zitten daar met de krant toch vlakbij? Hoef je niet zo ver te rijden.’

Dat de winkel in Enschede hun nieuwste paradepaardje is die wel wat extra aandacht kan gebruiken, zegt hij er voor het gemak niet bij. De locatie in de oude melkfabriek opende in juni en werd bijna on-Nederlands omgetoverd tot ultramoderne winkel, met brede gangpaden, hoge plafonds en authentieke details.

„Kijk eens naar deze tegeltjes”, zegt oudste broer Niek Leussink (40) in gesprek met het AD. „Die zijn nog origineel uit de oude melkhal. Alle nieuwe tegeltjes hebben we vervolgens afgestemd op deze stijl. Gaaf toch?”

Grote koelingen

Het zijn handige jongens, die Leussinks. Tal van ‘uitvindingen’ die ze de laatste jaren in hun eigen supermarkten deden, werden vervolgens opgenomen in de landelijke Jumbo-formule. Zo droegen ze ook een steentje bij aan het nationale succes van de knalgele grootgrutter, die explodeerde in groei.

Neem de inloopkoelkast, met gekoeld bier. Niek: „We gingen op een gegeven moment ergens warme pizza’s verkopen, maar als je daarbij een biertje meenam moest je die eerst nog urenlang thuis koelen. Dat klopte niet.” Bovendien: Tukkers houden van koud bier. „In het buitenland zagen we van die grote koelingen, dat wilden wij ook. Heel simpel, maar niemand deed het hier.”

Drogisterijen, slijterijen en restaurant De Kornuiten

Inmiddels is de ‘walk-in-fridge’ van Leussink een typisch kenmerk van al hun nieuwe winkels, zo ook in de Melkhal. Het totale supermarkt-imperium van de broers telt negen winkels, van Neede tot Goor en van Enschede tot Dinxperlo. Daarmee zijn ze de grootste supermarkt-franchisers van deze regio, een stuk groter bijvoorbeeld dan Björn Kuipers (2 Jumbo’s) en Radjen Lochan (3 Jumbo's).

Bovendien runnen de broers in Haaksbergen twee drogisterijen, twee slijterijen en restaurant De Kornuiten. Ze organiseren er evenementen, hebben er ‘wat vastgoed’ en begonnen een paar jaar geleden festivalsupermarkt EventSuper. Daarmee bedienen ze elk jaar tienduizenden campinggasten op onder meer de Zwarte Cross en Freshtival. Hun totale omzet overstijgt de 100 miljoen euro, het aantal medewerkers de 1.500.

Voor wie ze niet kent: Niek en Tijn Leussink zijn de uithangborden van een familiebedrijf uit Haaksbergen. Bijna 12,5 jaar geleden, in 2010, namen ze de zaak over van hun vader Jan. De laatste jaren maakten de broers een groeispurt door en openden ze tal van nieuwe Jumbo’s in heel Twente en de Achterhoek.

Jullie zijn gegroeid als kool, hoe ver reikt jullie expansiedrift eigenlijk?

Niek, die inmiddels heeft plaatsgenomen in zijn kantoor: „Poeh, goeie vraag. Dat hoeft geen exact getal te wezen hoor. We houden van ondernemen, als er wat leuks voorbijkomt pakken we het. Zo stom is het eigenlijk.”

(Tekst gaat verder onder de foto).

Broer Tijn: „We zouden samen prima van één winkel kunnen leven. Dan heb je ook meer vrije tijd. Nu werken we 80 tot 90 uur per week. Maar ja.. het ondernemerschap vinden wij gewoon leuk. Neem de Zwarte Cross, dan ben je twee weken lang letterlijk in het zand aan het zwoegen, waarvan de laatste vijf dagen ook ’s nachts. We hoeven dat niet te doen, sterker nog: dat zou een stuk makkelijker zijn, haha. Maar we doen het wel.”

Waarom doen jullie het dan wel?

Niek: „Het klinkt misschien wat hoogdravend, maar onze grootste drijfveer is toch om de regio mooier te maken. We zijn allebei Tukkers, dit is ons gebied. Toen we begonnen zeiden ze: dit hele gebied vergrijst en krimpt. Ga je dan afschalen en op de rem trappen, of kijk je hoe je het leuker kunt maken hier en kunt zorgen dat de mensen wél blijven? Dat laatste zijn we gaan doen.”

Tijn: „Voor buitenstaanders lijkt het wel eens of je een paar standaard-Jumbo’s ergens neerkwakt, maar iedere winkel vraagt een totaal andere aanpak. We hebben heel erg gekeken hoe je beleving krijgt in supermarkten. En hoe beweeg je mee met tendensen, dat mensen bijvoorbeeld voor makkelijker gaan?”

„Deze winkel in Enschede heeft een totaal andere beleving en assortiment dan onze winkel in Dinxperlo, waar we bijna op de Duitse grens zitten. Die finesses begrijpen, dat drijft me wel ja. In Neede hebben we een kleine winkel, mensen zeiden: waar begin je aan? Maar we zijn er meer dan verdubbeld. Als mensen zeggen: dat kan niet, dat lukt nooit, dan zeggen wij: herhaal dat eens? En dan bewijzen wij het tegendeel.”

Dat klinkt nogal competitief.

Niek: „Klopt. In Goor gingen we nieuwbouwen en doken we in de duurzaamheid van het pand. Dat project liep nogal uit de hand. Inmiddels staat er het duurzaamste Retail-pand van de Benelux, daar kregen we zelfs een prijs voor. In die winkel zit een warmte terugwin-installatie, waarmee we de restwarmte van koelingen opvangen en gebruiken om de rest van de winkel te verwarmen. Gaaf toch?”

Tijn: „Als we ergens aan meedoen, willen we ook winnen. We kunnen heel slecht tegen ons verlies. Dat was vroeger thuis met monopoly al zo, en geldt eigenlijk nog steeds. Willen winnen is wel een beetje een verslaving geworden.”

Streekproducten: lokaal is het helemaal

Het zijn handige jongens, die gebroeders Leussink. In supermarktland wordt zuivel ‘Fifo’ aangevuld door vakkenvullers. First in first out, zodat de oudste voorraad als eerste verkocht wordt. De broers zagen een tankstation waar de koelingen van áchter werden bijgevuld. Dat scheelde werk én tijd... Inmiddels werken meerdere locaties op die manier. „Simpel, maar niemand deed het.”

Of neem streekproducten. Waar lokaal het helemaal is tegenwoordig, zagen de Haaksbergenaren die kansen al veel eerder. Onder het label ‘Ons Noaberschap’ begonnen ze tien jaar geleden met een speciale stellage die brood van Nollen verkocht. Die keuze voor lokaal - van de boer om de hoek - is uitgegroeid tot de ziel van het bedrijf. Niek grijpt in De Melkhal een fles melk uit de koeling, afkomstig van zuivelboerderij Holterhof in Enschede. „Die koop je alleen in deze Jumbo, maar verkoopt als een gek. Er worden zoveel mooie producten gemaakt in deze streek, maar niemand rijdt speciaal naar die boerderij aan de oostkant van Enschede.”

Elke winkel heeft zo zijn noaberschap-hoekjes met eigen streekproducten. Tijn: „Mensen willen one-stop and go shoppen, dat is superbelangrijk. De basis van een supermarkt is het samenbrengen van producten. Er wordt heel vaak alleen naar de grote partijen gekeken, maar wij hebben ook de samenwerking gezocht met lokale ambachten.”

„Daarin zijn we wel uniek, veel andere partijen lukte dat niet. Wij dachten: je kunt ze kapot concurreren, of samen groeien. Dit is toch veel mooier? Wij kregen wel eens vla binnen, die nog warm was. Er kwamen direct klanten naar me toe: jullie koeling is kapot! Nee, zei ik dan, dat spul is net gepasteuriseerd! Het is zo vers dat de mensen het bijna niet meer gewend zijn.”

Toch zijn de broers niet alleen maar populair in deze regio. Zeker in Haaksbergen wordt er geregeld ook gemokt op de invloedrijke mannen. Zo zouden de broers, samen met andere bestaande supers, de komst van een concurrent tot in den treure blokkeren. In Haaksbergen wordt al jaren een Lidl buiten de deur gehouden. In Hengelo werd tot aan de Raad van State een zaak uitgevochten rond de komst van een andere Lidl.

Verschillende inwoners en ondernemers in Haaksbergen zeggen: die Leussink’s zijn doorpakkers, maar ze worden ook wel iets te té machtig. Begrijpen jullie die geluiden?

Tijn: „We horen het wel eens ja. Dat is wel eens lastig, zeker omdat ik zelf in Haaksbergen woon. Dat raakt me dan toch. Maar volgens mij valt het allemaal nog wel mee met onze macht. En tsja, als je actief bent op meerdere fronten, je kop boven het maaiveld uitsteekt, dan hoort die kritiek er misschien ook wel een beetje bij.”

„Toen wij restaurant De Kornuiten begonnen zeiden mensen: gaan ze nu ook al horeca doen? Maar het pand stond al een jaar leeg, niemand stapte erin. Wij zijn het gaan runnen met goede bedoelingen om weer wat leefbaarheid in het centrum te krijgen. Datzelfde gold voor evenementen die we organiseerden. Maar soms gunnen mensen het je ook niet.”

Zijn jullie ook niet een beetje straatvechters, die gewoon - zoals jullie zelf zeggen - ten koste van alles willen winnen?

Niek: „We houden van winnen, strijd hoort daar bij. Maar de rechtszaak rondom de Lidl in Hengelo is de enige die we tot nu toe gevoerd hebben. In Goor komt ook een nieuwe Lidl, daar doen we het niet, bijvoorbeeld.”

Tijn: „Straatvechters...misschien. Maar ik weet het niet. Kijk naar het oude ABN Amro-gebouw in Haaksbergen. Dat kochten wij omdat het al vijftien jaar leegstond en ook nog eens een slechte entree van het centrum was. Vervolgens hebben we het gesloopt en er parkeerplaatsen van laten maken. Eigenlijk losten we daarmee een probleem van de gemeente op. Ben je dan een straatvechter, of zoek je een oplossing voor een probleem?”

Samenwerking Peter Gillis

Het blijven handige jongens, die Leussinks. Zo zoeken ze de reuring ook op, vooral Tijn houdt wel van een stuntje. Laatst nog haalde hij recreatieondernemer Peter Gillis (60) over om zijn zelfgemaakte biertje voor het eerst te stallen in de Jumbo’s van Leussink. De Brabander kwam - het was voordat -ie in opspraak kwam vanwege mishandeling - zelf op promotiebezoek in Twente, wat weer leidde tot lange rijen.

De mannen geven zo hun eigen invulling aan het begrip supermarkt en kleuren soms buiten de strakke lijntjes van de Jumbo-formule, koortsachtig bewaakt door de Van Eerd-familie. De supermarktketen in zijn geheel groeide nog harder dan de Leussinks zelf. Waar er in 2010 nog 174 Jumbo’s waren in Nederland, zijn dat er dit jaar 705. De keten slokte onderweg verschillende concurrenten op, zoals C1000 en EMTÉ.

Worden jullie door Jumbo-baas Frits van Eerd gezien als de eigenwijze broers uit Twente?

Niek: „Dat denk ik niet. Frits en Colette zijn ook gewoon ondernemers, hè? Ze geven ons wel de ruimte, misschien meer dan bij anderen, omdat ze weten dat we alles heel serieus aanpakken. Soms zeggen ze wel eens bij de opening van een nieuwe winkel: Oh, hebben jullie dat zo gedaan?”

Tijn: „Zo hadden wij als eerste een hele bierafdeling ontwikkeld. Tot die tijd werd bier verkocht van dezelfde stelling als die waar toiletpapier op lag. Dat vonden wij een beetje gek, want bier gaat om emotie, smaak, beleving. Inmiddels hebben we een hele bierafdeling gebouwd samen met Grolsch, inclusief 200 speciaalbiertjes van 27 lokale brouwerijen. En natuurlijk onze eigen Leussink-speciaalbiertjes.”

Hebben jullie ook niet geluk gehad dat je al tot de Jumbo-keten behoorde, een van de winnaars van de supermarktoorlog?

Tijn: „Twintig jaar geleden bouwde onze vader zijn Plus om naar een Jumbo, omdat hij geloofde in de formule. Hij was de achtste Jumbo-franchise van Nederland destijds. Dat was best wel een gok, maar ook een gevoel. Wij zelf werken ook veel op onze intuïtie. Natuurlijk bekijken we de markt, zien we nu een verschuiving richting vleesvervangers bijvoorbeeld waar we op in willen spelen. Maar intuïtie is ook heel belangrijk.”

Wat kunnen we de komende jaren van jullie verwachten?

Niek: „Een winkel gaat zeven à acht jaar mee, daarna moet ie geüpdatet worden. Er zijn nu een aantal winkels aan de beurt. Om voorop te blijven lopen praten we veel met medewerkers en klanten, daar gaat een nieuw meerjarenplan uit ontstaan. Maar de supermarktwereld is enorm competitief, je kunt eigenlijk niet verder dan drie jaar vooruit plannen. Vorig jaar was flitsbezorging nog hét nieuwe ding en vreesden we bij wijze van om onze winkels te moeten sluiten. Dit jaar wordt flitsbezorging al bijna weer afgeschreven.”

Tijn: „Blijven winnen. Daar gaan we absoluut voor.”

Hoe belangrijk zijn jullie voor elkaar, als broers?

Niek: „We zijn enorm verschillend, maar vullen elkaar ook heel goed aan. Tijn is veel praktischer, veel commerciëler. Ik ben meer van de cijfertjes. Maar we hebben een gezamenlijk doel, dat maakt het krachtig.”

Tijn: „Het is nooit een vraag geweest of we beiden een aparte winkel zouden openen, we doen dit samen. Sterker nog: we zijn zo verschillend dat ik niet weet of we los van elkaar überhaupt één winkel overeind zouden houden. Of we ook beste vrienden zijn? Nee, privé gaan we eigenlijk bijna niet met elkaar om. We komen vrijwel nooit bij elkaar over de vloer.”

Huh?

Tijn: „Ja, we hebben wel drie keer per dag contact, over werk, haha. Misschien dat we er daarom geen behoefte aan hebben buiten het werk om. Ondernemerschap is onze grootste passie en misschien ook wel onze beste vriend.”

Pa Leussink kan nog ingrijpen

Jan Leussink - de oude Leussink - kan officieel nog altijd ingrijpen in de bedrijven van zijn zoons. In het Stichting Administatiekantoor, dat boven de 25 bv’s hangt, heeft ‘pa’ 3 van de 6 stemmen. Daarmee heeft hij een soort vetorecht over de voortgang van de bedrijven.

Volgens Tijn en Niek is het vooral een ‘notaris-ding’. „Dat is destijds vooral gedaan zodat we niet binnen een half jaar het hele familiebedrijf konden verkopen. Dan had hij nog in kunnen grijpen. Inmiddels is het alleen op papier nog iets, zou het er eigenlijk tussenuit moeten.”

Vader Leussink hield zijn zoons altijd voor dat ze voor hun dertigste niet in de zaak moesten stappen, en eerst buiten de deur ervaring moesten opdoen. Dat deden de twee ook. Toen ze 27 en 29 waren namen Niek en Tijn uiteindelijk de supermarkt over.

Volgens Tijn was dat uitstapje van cruciaal belang. „Er zijn mensen die direct na hun opleiding het bedrijf van hun ouders in gaan. Elke fout die je maakt, maak je dan in je eigen bedrijf.”

Niek en Tijn - inmiddels zelf vader - hopen de zaak binnen de familie te houden. Niek: „Dat zou mooi zijn, als onze kinderen het willen en kunnen. Want het is ook een hele verantwoordelijk die je draagt, met 1.500 collega’s in dienst. En een baan voor het leven. Het zou gek zijn dat zomaar over te geven aan een familielid. Het moet wel passen, en goed zijn.”