Gevoel van vrijheid goed tegen stress en werkdruk

In het rapport 'Beroep en werkdruk in Nederland' zet het CBS voor het eerst op een rij welke beroepsgroep er het meeste last van heeft. Dat gebeurt aan de hand van drie criteria: in een heel rap tempo werken, heel veel tegelijk moeten doen, en extra hard moeten werken.

Stressvolle beroepen

Boven aan de lijst, waarvoor uit enquêtes onder 42.000 werknemers werd geput, prijken 'beruchte' stressvolle beroepen als dokter, leidinggevende in de zakelijke en administratieve dienstverlening, en leerkracht in het basisonderwijs. Maar ook juristen en koks ervaren een hoge werkdruk: de laatste groep zelfs het meest. Tanja Traag (CBS): ,,Over de werkdruk in het onderwijs wordt al veel geschreven, over die van koks veel minder. Dat is dus voor ons ook verrassend.''

Oorzaken werkdruk

De oorzaken van werkdruk zijn volgens haar in elke beroepsgroep zeer verschillend. ,,Bij medici gaat het bijvoorbeeld meer om de emotionele belasting: te maken hebben met leven en dood. Juristen geven daarentegen juist aan dat ze het soms zwaar vinden om lange dagen alleen maar achter een beeldscherm te zitten. En bij koks geldt dat ze op piekmomenten heel snel moeten kunnen handelen.''

Minste werkdruk

Professionals die het minste werkdruk ervaren: beveiligers, chauffeurs, hoveniers en tuinders, kassamedewerkers, onderwijsassistenten en leidsters in de kinderopvang. Traag: ,,Dat heeft in sommige van deze beroepen vooral te maken met het feit dat mensen meer hun eigen tijd kunnen indelen. Zoals taxichauffeurs.''

Gevoel van vrijheid

Volgens Traag valt er in sommige beroepen weinig aan de werkdruk te doen. ,,De emotionele druk die artsen soms ervaren, kun je niet wegnemen. Die hoort bij de baan.'' Maar: werkgevers moeten wel beseffen dat 'een gevoel van vrijheid' belangrijk is voor het verminderen van stress. ,,Als er één ding uit studies naar voren komt, is dat mensen minder druk ervaren naarmate ze meer grip hebben op hun werkdag; af en toe kunnen flexwerken bijvoorbeeld.'' Ook scheelt het of er onrust op de werkvloer is. ,,Hoe zekerder mensen zich over hun positie voelen, hoe minder druk.''

• Bas van Amerongen (bovenste foto)
  (25), kok bij eetcafé Facet in Rotterdam.

,,Niet raar, hoor, dat mijn beroep bovenaan staat als het om werkdruk gaat. Het ís ook heftig. Ik maak lange dagen. Ik begin om negen uur 's ochtends bij de groothandel om alle verse spullen uit te zoeken en ben vaak pas na tienen 's avonds klaar als de laatste tafel aan het dessert zit. En ik werk natuurlijk altijd in het weekend. Daarbij: het is flink knallen als om 'spitstijd' bij de lunch en het diner de hele zaak vol zit.
Ik zeg altijd: het moet je ding zijn. En mijn ding is het. Ik kwam er bij mijn snuffelstage achter dat ik het wel kon. Kalm blijven, terwijl je onder hoogspanning staat. Ik geniet juist het meest van de drukste momenten. En, van het biertje aan de bar als alle gasten tevreden naar huis vertrokken zijn. Maar: ik zie mezelf dit niet mijn hele leven doen. Dat is fysiek al te zwaar: zo'n twaalf uur lang op je poten staan en doorbuffelen. Ik hoop later op een eigen zaak en dan neem ik op mijn beurt een goede kok aan.''

• Lambaer Op 't Root
  (49), beveiliger en eigenaar van het beveiligingsbedrijf Red Security in Roermond.

,,Ik zit al zo'n 31 jaar in het vak en zie me het makkelijk volhouden tot mijn pensioen. Er is veel dat dit vak leuk maakt; dat je altijd op andere plekken aan het werk bent, dat je - met al die onregelmatigheidstoeslagen - goed verdient, en dat je vrij bent op momenten dat anderen moeten werken. Omdat ik veel in avond- en nachtdiensten heb gestaan, heb ik mijn twee kinderen en twee pleegkinderen bijvoorbeeld kunnen zien opgroeien. Ik zorgde dat ik uit bed was als zij uit school kwamen.
Natuurlijk zijn er voor beveiligers ook momenten van spanning. Bij bijvoorbeeld de dak- en thuislozenopvang, waarin ik ook werk, kan iemand opeens driftig worden. Een raam stukmaken, een ander aanvallen. Maar ik raak daardoor niet van de kook; heb dat nooit gehad. Ik zeg: 'kom, even een wandelingetje maken, even een sigaretje roken': dan is iemand zó weer rustig.''