'Hardenberg is een verborgen kampioen'

Pick the winners' in plaats van 'help the losers', is de slotbeschouwing van hoogleraar en economisch geograaf Gert-Jan Hospers, als hij zijn betoog over het behoud van de streekfunctie voor de gemeente Hardenberg in een advies aan Overijsselse politici moet samenvatten. "In Twente hebben ze enorm geïnvesteerd in verschillende bedrijventerreinen die elkaar beconcurreren, maar waar geen bedrijf zich vestigt. In Hardenberg zijn ze veel succesvoller, wordt de meeste grond door bedrijven van buiten de gemeente aangekocht en hebben ze een bloeiende kunststof-, metaal-, machine- en bouwindustrie. 'Verborgen kampioenen' noem ik ze. Ondernemingen die bij het grote publiek minder tot de verbeelding spreken, maar in hun vakgebied wereldspelers zijn. Het zal de aard en mentaliteit van de bevolking zijn, dat ze dat succes in Hardenberg naar buiten toe minder uitdragen."

'De kracht van gewoon doen', is de slogan van Hardenberg. Hard werken, niet zeuren, maar ook je normaal gedragen en jezelf niet al te nadrukkelijk voor het voetlicht stellen. Dat kan anders, stelt Hospers (41). Door te pronken met de economische diamanten van de gemeente. In de hele wereld, maar eerst maar eens in Overijssel. "Onbekend maakt onbemind en daarin schuilt het gevaar, maar ook de uitdaging voor Hardenberg. Twente is een sterke regio naar buiten toe, presenteert zich beter en is goed in lobbyen. Het Twentse Ros duikt overal op. Gaat ook veel over de tong, kijk alleen al naar de oudejaarsconference van Herman Finkers. Ook daardoor weet iedereen waar Twente ligt. Maar je bent pas een Tukker als je buiten Twente bent, de samenhang is minder dan men denkt."

Streekfunctie

Hardenberg, zijn industrie en de regio staan aan de vooravond van besluitvorming die verstrekkende gevolgen voor de economische bedrijvigheid in de gemeente kan hebben. De provincie wil immers de streekfunctie van Hardenberg afhalen, wat inhoudt dat er zich nagenoeg geen bedrijven van buitenaf meer in de gemeente mogen vestigen. Die zijn voorbestemd om hun onderneming in de regio Zwolle-Kampen, de Stedendriehoek bij Deventer en in Netwerkstad Twente op te bouwen. Ook Steenwijk verliest als het aan Overijssel ligt zijn streekfunctie, maar vooral in het geval van Hardenberg ontgaat Hospers de logica. Niet dat die status van Twente moet worden afgepakt, integendeel, maar Hardenberg verdient sowieso dat oormerk. "Pak de kaart van Overijssel er maar bij, je houdt een witte vlek in het noordoosten over. Een strategisch gelegen scharnierfunctie tussen Zwolle, Drenthe en het Twentse achterland. Een verbinding met Duitsland, waarbij Hardenberg de enige regio langs de grens van Zuid-Limburg tot Oost-Groningen is die niet krimpt."

Met 60.000 inwoners, dat wordt vaak vergeten volgens Hospers, en een eigen ziekenhuis, scholen, theater en een evenementenhal. De economische cijfers liegen er bovendien niet om. "Liefst 57 procent van de bedrijven die de afgelopen tien jaar grond hebben gekocht op bedrijventerreinen Broeklanden, Kop van Broeklanden en Broeklanden-Zuid, kwam van buitenaf. Ik durf te zeggen dat dat uniek voor Nederland is, tegen de landelijke cijfers in. Hardenberg moet dan wel bijzonder zijn, denk ik dan. Twente droomt van zo'n percentage. Dan is het toch tegen alle wetten in dat juist daar de provincie investeert, omdat daar minder succes wordt geboekt?"

Zorgenkindje

Je zou, vindt Hospers, het vergelijk kunnen trekken met een schoolklas. Het zorgenkindje krijgt extra aandacht, maar de talenten van de uitmuntende leerling worden onvoldoende benut. Rampzalig, noemde wethouder Douwe Prinsse eerder al het voornemen waar morgen op het provinciehuis over wordt vergaderd. En ook Hospers vreest dat op lange termijn de gemeente Hardenberg haar aantrekkelijkheid als economisch welvarend industriegebied verliest. "Op eigen kracht gaat hier nog veel gebeuren en houdt men het vol, maar als je niet actief nieuwe bedrijvigheid meer kan werven dan loop je interessante investeringen mis. Ondernemers kiezen voor een andere plek. Kijk naar Wehkamp: van Dedemsvaart naar Zwolle verhuisd. Haal je nu de streekfunctie eraf, dan bagatelliseer je daarmee het succes van het verleden. Er wordt dan eigenlijk gezegd dat Hardenberg wel 'af' en 'klaar' is. Maar vraag een economisch geograaf naar dé regio met een streekfunctie, en je komt er maar op één uit: Hardenberg."

Groei Werkgelegenheid

Op het gebied van de werkgelegenheid maakt Hardenberg de laatste jaren een lichte groei door, blijkt uit nota bene de provinciale databank.

In tegenstelling tot Twente, waar het aantal banen op het redelijk stabiele Enschede na in grote gemeenten als Almelo en Hengelo en het iets kleinere Oldenzaal afneemt.

Met name in Almelo, waar in 2011 op de arbeidsmarkt nog 41025 'banen naar sector' te vinden waren, maar er in 2014 nog 38.892 over zijn.

In Hardenberg steeg het aantal banen - uitermate summier, maar toch - van 24.464 naar 24.474.

"Voor economen is deze situatie bijzonder interessant. Hoe het kan dat een provincie trekt aan een ogenschijnlijk dood paard, maar een beter scorende regio haar streekfunctie ontneemt."