Het tij lijkt te keren voor tin

In de ruime werkplaats van de tingieterij roert Martijn van Zon in een grote ketel vloeibaar tin. Met een lepel giet de tingieter behoedzaam de kokende massa in een mal. Na nog geen minuut ‘rondjesdraaien’ in de gietmachine later is het vloeibare tin veranderd in kleine muntjes. Door hun ongelooflijk minuscule details zijn het ware kunstwerkjes geworden. "Dat vind ik het mooie aan tin. Het is in vergelijking met andere metalen zoals brons en ijzer erg zacht, dus je kunt veel vormen maken en heel gedetailleerd werken." Het tin dat wordt gebruikt in Alphen komt uit mijnen in het verre Oosten. De stukken (‘broodjes’) tin worden vervolgens naar Europa verscheept. In de grote smeltoven van ’t Oude Ambacht wordt het vloeibaar gemaakt en in verschillende vormen gegoten. Vervolgens hebben de onderdelen nog een lange weg te gaan, voordat ze naar de klant kunnen. Er wordt in de werkplaats volop gefreesd, gesoldeerd en gepolijst. Alle onderdelen van het product komen minstens drie keer in de hand. "Bij het maken van tinnen beeldjes bouwen we elk figuurtje als een puzzel op. We solderen één voor één de armpjes en beentjes aan de romp. Een heel gepriegel. We werken hier met zijn drieën en we rouleren de werkzaamheden zo veel mogelijk. Zo houden we het voor iedereen leuk. Het is mooi werk, maar niet als je voor de duizendste keer hetzelfde poppetje in elkaar moet zetten." Tastbaars Er gaat voor Martijn van Zon niets boven het maken van het allereerste modelletje. "De ene keer word ik heel vrij gelaten door de opdrachtgever. Dan heeft het bedrijf iets te vieren en bedenk ik zelf een passend cadeau. De andere keer weet de opdrachtgeven precies wat hij wil, zoals miniatuurversies van een bepaald kunstwerk. Alles begint het met het maken van een gietmal. Die ga je net zolang perfectioneren tot je het juiste ontwerp hebt. Onze klanten zijn bedrijven die een luxegeschenk willen weggeven bij bijzondere gebeurtenissen, maar we krijgen ook consumenten die bijvoorbeeld een gepersonaliseerde urn zoeken. Het is voor mij de kick om dat wat de opdrachtgever in zijn hoofd heeft, te vertalen naar iets tastbaars." Korte termijnOmdat het Alphense bedrijf alles in eigen huis heeft, kan er ook op korte termijn iets gemaakt worden. Bovendien kunnen de items altijd bijbesteld worden, ook als het maar om een enkel exemplaar gaat. In de werkplaats liggen de mallen metershoog opgestapeld. "Elke mal wordt zorgvuldig bewaard en is beschermd. Dat betekent dat een ontwerp niet door een ander gebruikt kan worden. Door het leveren van maatwerk onderscheiden we ons van de massaproductie in China. Het kwaliteitsverschil nog buiten beschouwing gelaten." Blijkbaar waarderen de klanten de eerlijke producten, want het gaat goed met de tingieterij. "De mensen hebben steeds meer oog voor kwaliteit en vakmanschap. We merken dat tin ook bij jongeren steeds populairder wordt. Het materiaal heeft lange tijd een stoffig imago gehad, maar het tij lijkt te keren. Het tin van vroeger is niet te vergelijken met het tin van nu. Wij polijsten het dusdanig dat het meer op zilver lijkt. Bovendien vind je in onze showroom meer producten met strakkere vormen. De tijd dat je bij tin dacht aan de donkere schaal bij je oma op de kast, is voorbij." Martijn van Zon zwaait samen met broer Jurgen de scepter over het bedrijf, dat in 1988 opgericht werd door hun oom Ties van Zon. "Als 12-jarige veegde ik hier tijdens mijn vakanties de vloer. Ik heb werktuigbouwkunde gestudeerd, maar eigenlijk was het altijd al duidelijk dat mijn hart bij het tingieten lag. In 2005 kwam ik in vaste dienst en drie jaar later overleed Ties plotseling. Samen met zijn vrouw Corry hebben we toen de keuze moeten maken: stoppen of doorgaan. We hebben de schouders eronder gezet. En met succes." ’t Oude Ambacht is een van de laatst overgebleven tingieterijen van Nederland. Bovendien wordt hier nog tin geforceerd. Bij deze techniek wordt de tinplaat stapje voor stapje tot een vorm gevouwen. "Er zijn nog maar weinig mensen die dit beheersen. En de meesten zijn al lang en breed met pensioen", aldus Martijn van Zon, terwijl hij als een volleerd pottenbakker het tin in een vorm duwt. "Door het forceren kun je weer andere producten vervaardigen zoals bekers en schalen, waaronder de kampioensschaal van de KNVB voor de kampioen van de eredivisie. Dat is het paradepaardje van ons bedrijf."Tingieten is voor Martijn het mooiste beroep dat er bestaat. "Het is een eerlijk en creatief ambacht. Je moet niet bang zijn voor vieze handen – tin laat bij mij thuis zelfs een spoor achter rond de lichtknoppen. Eigenlijk heb ik maar twee weken per jaar echt schone handen en dat is tijdens mijn vakanties."