Hoe de spelregels van de suikermarkt in 2017 veranderen

Voor veel Zeeuwse akkerbouwers zijn suikerbieten een belangrijk gewas. Als de voortekenen niet bedriegen, wordt dat belang vanaf 2017 alleen maar groter. De Europese Unie heeft besloten dat jaar de suikermarkt vrij te geven. Suiker Unie, onderdeel van landbouwcoöperatie Royal Cosun, is al jaren bezig daarop in te spelen.

SchokeffectDe afschaffing van de Europese melkquota gaf vorig jaar een schokeffect. Overproductie leidde tot (te) lage prijzen. Melkveehouders die veel hadden geïnvesteerd in nieuwe stallen, luidden de noodklok. Zo zal het vanaf 2017 op de suikermarkt niet gaan, verwacht Albert Markusse, algemeen directeur van Suiker Unie, maar we blijven natuurlijk erg afhankelijk van de wereldmarkt voor de suikerprijzen.

Ter toelichting legt hij de huidige situatie op de suikermarkt uit. De Europese suikerconsumptie ligt op 16,5 miljoen ton, waarvan 13 miljoen ton in de Europese Unie uit suikerbieten wordt geproduceerd. De andere 3,5 miljoen ton wordt 'aangevuld' met suikerriet uit Zuid- en Midden-Amerikaanse en Afrikaanse landen.

SpelregelsHet productieplafond binnen de Europese Unie verdwijnt vanaf 2017. Wat nu nog van buiten de EU wordt ingevoerd, mag dan ook erbinnen worden geproduceerd. De exportbeperkingen die nu nog gelden, vervallen bovendien. Markusse is ervan overtuigd dat de Nederlandse suikerindustrie en daarmee de Nederlandse suikerbietentelers hiervan kunnen profiteren. "De spelregels veranderen. Wij hebben ons daarop voorbereid."

De productiecapaciteit van de twee fabrieken van Suiker Unie, in het Brabantse Dinteloord en het Groningse Vierverlaten, is de laatste jaren stap voor stap uitgebreid. Meer suiker kunnen produceren is één, er moet ook afzet voor zijn. Markusse: "We hebben ook een markt opgebouwd met nieuwe klanten."

Gematigd klimaatSuiker Unie heeft voor zichzelf een gunstige uitgangspositie voor een vrije Europese suikermarkt geschapen. Wat niet in het minst te danken is aan de goede teeltomstandigheden voor suikerbieten, verklaart Markusse. Suikerbieten houden van een gematigd klimaat; niet te nat, niet te warm en niet te droog. Telers in landen als Griekenland, Italië, Spanje en Finland hebben daardoor een achterstand.

Markusse voorziet dan ook dat in die landen de suikerbietenteelt sterk afneemt. Voor Nederland mikt Suiker Unie op een groei in 2017 met twintig procent. Markusse verwacht een toename van het areaal suikerbieten van ruim 70.000 hectare dit jaar naar 85.000 tot 90.000 hectare volgend jaar.

PijlsnelIn het verleden is het overigens nog veel meer geweest. In 1998 werd op ruim 113.000 hectare suikerbieten geteeld, waarvan ruim 7200 in Zeeuws-Vlaanderen en bijna 8600 in de rest van Zeeland. In 2014 was dat landelijk 'nog maar' 75.000 hectare, waarvan 4735 in Zeeuws-Vlaanderen en 6424 in de rest van Zeeland.

Het areaal suikerbieten is vooral sinds 2003 sterk gedaald, terwijl de suikerproductie praktisch gelijk is gebleven. Dat is mogelijk dankzij het gebruik van betere rassen en betere gewasbescherming. De gemiddelde opbrengst per hectare is daardoor pijlsnel gestegen. Het aantal akkerbouwers met suikerbieten in het bouwplan is tegelijkertijd afgenomen.

SuikerrechtenVeel boeren hebben hun suikerrechten verkocht. Gerard Mangnus, voorzitter van de landbouworganisatie ZLTO, afdeling Hulst, schat dat nog maar iets meer dan de helft van de Zeeuws-Vlaamse akkerbouwers suikerbieten teelt. "Terwijl vroeger iedereen suikerbieten had."

Of boeren vanaf 2017 opnieuw kunnen instappen, is de vraag. Suikerbietenteelt is op zich aantrekkelijk. Suiker Unie garandeert een minimumprijs en dat blijft ook zo na 2017. "We willen allereerst de akkerbouwers die nu suikerbieten telen, allemaal de kans geven mee te groeien", geeft Markusse aan. "Zij hebben immers altijd daarin geïnvesteerd."