Hoe overleeft winkelier in de kleine dorpen?

In Wijbosch is de bakker op 1 januari gestopt met de verkoop van vers brood. Bij gebrek aan lokale kopers. Het is zeer waarschijnlijk Anja van rijwielhandel Jan Korsten die straks in dit dorpje met zo'n 1.100 inwoners als laatste winkelier het licht definitief zal uitdoen. Wijbosch is een woondorp geworden zonder eigen basisvoorzieningen.

Hoe overleeft dan de middenstand elders, in de kleine kernen? Wat halen ondernemers in Helvoirt en Nuland uit de kast om hun inwoners lokaal te laten kopen? In Helvoirt gooien zo'n 30 winkeliers een flinke krasactie in de strijd. Er is een prijzenpakket van liefst 88.000 euro. Van bakker tot kapper en van slager tot 'super': iedereen doet mee. Je kunt er maar liefst een auto winnen. Ze hopen zo de loop erin en de lokale omzet op peil te houden. Hard nodig, zeggen ze, zodat het winkelaanbod, verenigingsleven en daarmee de leefbaarheid voor de circa 4.600 dorpsgenoten niet verschraalt.

Diverse kleinere winkels hebben de afgelopen tijd ook het loodje gelegd in Nuland. Ze gingen dicht omdat ze niet meer levensvatbaar waren. Toch telt de ondernemersvereniging in het dorp nog 71 leden. En niet in elke sector is het kommer en kwel. Elektrozaak Lunenburg weet zich verzekerd van een vaste klantenschare uit Nuland en omgeving. De Albert Heijn draait goed. Het Schoonheidsinstituut moest extra personeel in dienst nemen.

De middenstand in Nuland moet het zeker niet alleen hebben van de 4.300 inwoners van het dorp. Ondernemers signaleren een toename van het aantal klanten uit Den Bosch sinds de gemeentelijke herindeling. Mogelijk speelt het gratis parkeren daarbij een rol.

De laatste bakker van Wijbosch, Van Dam, is definitief dicht. Het bleek niet meer rendabel om de winkel langer open te houden, zo liet de bakker zijn klanten weten.

Nu zijn er in Wijbosch nog wel zelfstandige ondernemers, maar er is nog maar één winkelier in de wijde omtrek: Anja Korsten (52). Ze heeft de rijwielhandel van Jan Korsten, haar overleden man, overgenomen. Hij leerde haar zelf nog de kneepjes van het vak.

(Tekst loopt door onder de foto)

Fietsenmaker Anja Korsten is de laatste winkelier van Wijbosch

Hoe houdt zij haar zaak overeind in een dorp met zo'n 1.100 inwoners?

"Ik lift mee op de 40 jaar dat mijn man hier werkte en moet het hebben van de mensen in Wijbosch die het me gunnen. Dat zijn vooral de ouderen die niet op internet kopen, maar liever persoonlijk contact en service dichtbij huis willen. De jeugd kan het allemaal niks schelen, die koopt alles op het internet."

Voelt het niet vreemd om de laatste der Mohikanen te zijn? "Nee, niet echt. Ik heb steeds meer winkels weg zien gaan, zoals de buurtwinkel, die in Wijbosch al zo'n vijftien jaar weg is. De ene inwoner doet nu gespreid over de dorpen de boodschappen, de ander rijdt naar de Jumbo." Bij haar in de Rietstraat probeert cafetaria Luxor nog leven in de brouwerij te krijgen, maar verder kun je in Wijbosch een kanon afschieten. Nee, een goede winkeliersactie zit er in woondorp Wijbosch niet meer in. Maar dat maakt Anja Korsten niet uit. "Ik denk dat ik toch kan doorgaan tot het gaatje."

"Ik mis de winkels niet. Ik woon hier omdat ik een mooi huis in een leuke buurt heb. Ik ben gewend om met mijn auto of fiets de boodschappen te doen", zegt Susan Wijnands, die rustig met haar kinderen door het dorpje loopt.

Verschrikkelijk

Maar om elders een van de winkels te bereiken, dat valt voor ouderen nog lang niet mee, oppert een voorbijgangster. Zij haalt wekelijks de boodschappen voor haar moeder. "'Potverdorie, nou kan ik geen vers brood meer halen', zei zij toen ze hoorde dat de bakker sloot."

De afhankelijkheid, die valt niet mee, weet ook zuster Godelieve (78), die tijdelijk in Wijbosch woont nu het Zusterhuis in Schijndel wordt verbouwd.

"In Wijbosch is niks te koop en dat is verschrikkelijk. Het is een mooie wandelomgeving, maar ik mis de winkels. Ook ontbreekt het hier aan openbaar vervoer. Gelukkig heb ik medezusters die autorijden en me meenemen naar de winkels. Nee, zeker voor ouderen is het geen pretje dat er geen winkelvoorzieningen meer zijn."

Helvoirt'Houd de Haarense omzet in Haaren', het is dé ondernemersslogan in de gemeente waar ook de kern Helvoirt onder valt. Het lokaal protectionisme werpt zijn vruchten af, vinden de winkeliers.

"Er is niks mis mee, andere dorpen als Schijndel en Veghel doen het ook", stelt Jan Verstijnen, voorzitter van de ondernemersclub met zo'n 135 leden. Hij ziet voor de middenstand in Helvoirt 'zeker een stijgende lijn'.

Een grote krasactie in Helvoirt, waar bijna 90 mille in omgaat, moet volgens de winkeliers de dorpsgenoten verleiden om weer in het eigen dorp hun boodschappen te kopen.

Imago

Supermarkt Coop zit achter de actie. Omdat voor de leefbaarheid in het dorp een supermarkt, maar zeker ook andere winkels, hard nodig zijn, zegt supermarktmanager Etienne Wittenberg. Eerlijkheidshalve voegt hij toe dat de Coop het eigen imago graag wat opvijzelt: "Dit was eerst een C1000, maar die werd in de volksmond C500 genoemd omdat er veel producten gewoonweg niet stonden. Daardoor zijn mensen afgelopen jaren in dorpen als Haaren, Vught en ook Cromvoirt hun boodschappen gaan doen. Wij hopen ook deze mensen weer naar het eigen dorp te trekken."

De Helvoirtse winkeliers vernieuwen de laatste jaren weer volop en dat is een goed teken, meent Verstijnen, die er ook zicht op heeft als adviseur voor het midden- en kleinbedrijf. "De groei zit erin. Ook omdat er na zeker vijftien jaar stagnatie weer veel gebouwd is in Helvoirt, nieuwbouw en woonzorgvoorzieningen als het HelvoirtThuis en Leyenhof." Daarbij verhuizen nu weer meer mensen naar Helvoirt, dat centraal ligt ten opzichte van andere steden. Verstijnen: "Lang kozen mensen ervoor om in de binnenstad te wonen, was het not done om in zo'n dorp te wonen, nu zoeken ze de rust juist op en willen ze lokale producten kopen. Ook de basisschool krimpt niet meer en groeit zelfs."

Kruisbestuiving

Maar of het nog ooit wordt zoals in de jaren 80, toen er van alle winkels wel drie of vier waren. Nee, dat verwacht ook bakker Eric Maas van bakkerij Smaak niet. Hij zit op één rijtje met de groenteboer en slager. "Die kruisbestuiving heb je als winkeliers hard nodig. Het helpt als andere ondernemers, zoals de horeca, dichtbij huis inkoopt. Er wordt onderling goed samengewerkt."

(Tekst loopt door onder de foto)

Eric Maas schurkt met zijn bakkerij Smaak in Helvoirt aan tegen de slager en groentenboer. De een lift mee op de klandizie van de ander.

De lokale winkeliers profiteren ook flink van publiekstrekkers als Action en Aldi op het nog jonge Vincent van Goghplein. "Inwoners gunnen ons de boterham en ze zoeken steeds minder het gemak van grote supers. Ze hebben door dat het verhaal bij het massaproduct niet klopt", zegt Maas.

De slagerij, drogisterij, slijterij en videotheek sloten er de deuren. Toch is het is niet alleen kommer en kwel in Nuland. De elektrozaak zegt te groeien en ook bij het schoonheidsinstituur nemen ze personeel aan.

De deur van Bloemboetiek Azalea zit sinds drie maanden op slot. De laatste jaren heeft Nuland ook een slagerij, drogisterij, cadeauartikelenwinkel, videotheek, slijterij en kledingzaak verloren.

Maar het is niet alleen kommer en kwel in het dorp. Elektrozaak Lunenburg zegt nog altijd te groeien. Het bedrijf heeft 31 werknemers (en nog drie voor de vestiging in Rosmalen) en bestaat al 35 jaar. Het kan nog altijd opboksen tegen landelijke ketens en internet. "Alleen producten verkopen en verder niks extra's bieden is niet meer genoeg", zegt mede-eigenaar Ron Lunenburg. "Dan kun je inderdaad net zo goed op internet bestellen. Als een klant iets wil, lossen we dat van A tot Z op. Daarvoor hebben we zeven witgoedmonteurs. Die technische dienst is zó belangrijk. We onderscheiden ons door dat persoonlijke contact, daarom moeten we ook niet te groot worden."

(Tekst loopt door onder de foto)

Patrick Lunenburg, mede-eigenaar van elektrospecialist Lunenburg uit Nuland

Hij beseft met zijn zaak een uitzondering te zijn. Lunenburg: "Als ik een slagerij had, waren we waarschijnlijk ook al dicht. Niet alles is nog levensvatbaar. Bovendien kunnen we niet alleen leven van de mensen in Nuland. Alles in een straal van vijftien, twintig kilometer rond Nuland en Rosmalen pakken we mee. De mensen in Nuland zijn wel trouw. Als ze hier één keer zijn geweest, dan blijven ze terugkomen."

Gesteund

De Albert Heijn draait ook goed, dat zal een belangrijke reden zijn dat er veel middenstand is verdwenen. Maar af en toe komt er ook iets nieuws voor terug. Fietsenwinkel Q-Bike is erbij gekomen en het mini-centrum heeft tegenwoordig ook een pizzeria: Castello. Verder zit er nog een interieurspecialist, café, kapsalon en schoonheidssalon. Sylvia Hip, eigenaar van Sil's Hairvision, is tevreden. "Het gaat allemaal goed. We worden gesteund door Nuland en de Bosschenaren, sinds we daarbij horen. Het is dus alleen maar beter geworden."

Gratis parkeren

Ook het Schoonheidsinstituut behoort tot de uitzonderingen die de regel bevestigen. "Ik wilde nooit personeel, maar nu lopen we hier met acht man rond", vertelt eigenaar Judith Nicols, die sinds 2008 is gevestigd aan het Prins Bernhardplein. "Er verdwijnt van alles en er komt bijna niks bij. De mensen gaan toch graag naar Den Bosch, Oss en Rosmalen. Ik moet het ook niet alleen hebben van de klanten uit Nuland, hoor. Dat is ongeveer 30 procent. De klanten komen overal vandaan. Weet je wat grappig is? Van de mensen uit Den Bosch hoor ik altijd dat ze juist graag naar Nuland komen, omdat je hier makkelijk en gratis kan parkeren."