Hoe showbizzbaas Willem Bol (62) zijn bedrijf, villa en reputatie kwijtraakte

Alles doet pijn. Als hij zijn ene been over het andere wil leggen - au au. Als hij opstaat om in de open deur van het vakantiehuisje een sigaret te roken 'tegen de pijn' - au au. Als hij gaat verzitten of iets wil laten zien - au au.

Willem Bol (62) is patiënt. Daar zal niemand aan twijfelen. Alsof we een kienspel doen, noemt hij zijn kwalen op. Hernia, klapvoet, diabetes, depressie, burn-out, spierdystrofie. Dat hij zich soms in het gezicht slaat of met de kaak trekt, komt door beginnende parkinson. Soms blijft hij in woorden hangen, zegt dan rrrrrechtbank of wawa-waarneming. Soms is hij een woord een tel later weer vergeten.

De kunst verstaan

Nederland leert Willem Bol kennen als hij in 1989 de trap van tv-programma Showmasters beklimt. Blozende, welgedane vent, die de kunst verstaat mensen een goed humeur te bezorgen. Showmasters - bedoeld om met behulp van spelletjes als Superflip en Showstift tv-talent te scouten - duurt maar twee seizoenen.

Voor Willem Bol is dat genoeg om in Hilversum vaste grond onder de voeten te krijgen. In de finale eindigt hij, achter de latere zanger Jan ten Hoopen, als tweede. De bankier wordt BN'er, in één seizoen. Krijgt een eigen programma - Bol is de naam - zit in het panel van Zo vader, zo zoon, wordt tv-producent en man in bonis.

Stadsvilla

Simone (52), zijn vrouw, laat een foto zien van de woonkamer van hun vroegere stadsvilla in Hilversum. 'Schitterend huis', zeggen ze, alsof ze het over het huis van een vage kennis hebben. Ingericht met statige kandelaars en vazen, comfortabele banken - ruimte in overvloed. En moet je eens zien hoe ze er nu bij zitten, in dit vakantiehuisje. Hun voornaamste aardse bezittingen zijn een computer en een iPad, de bench voor de hond, een strijkplank en strijkijzer en een koffer met spullen van dochter Veerle (17).

Hun bezittingen hebben ze geleidelijk moeten verkopen. Tv, kunst, piano, de grote Volvo 960-stationcar, de Chevrolet Evanda, trouwringen, armbanden, zegelring - alles is weg. Uiteindelijk moet ook het huis worden verkocht. Simone trekt met haar dochter in bij familie, Willem Bol slaapt anderhalve week in een auto, ergens in de Hilversumse straten.

Plastic iglo

Het gezin wordt later herenigd in een plastic iglo in Brabant. Die wordt warm gestookt met afvalhout: 10 minuten bloedheet, daarna des te kouder. Zoon Pieter, die autisme heeft en in een inrichting woont, kan niet meer langskomen - een treinkaartje is te duur.

Een vriend is zo aardig dit vakantiehuisje bij Heino op het Overijsselse platteland ter beschikking te stellen. Ze mogen blijven zo lang ze willen. Het is er warm en schoon, een plakbord met de huisregels hangt in het halletje. Aan de wand in de kleine woonkamer een op doek geprinte foto van mensen op het strand - visioen uit een vorig leven.

Een jaar sparen

Ze wonen er met zijn drieën - alleen de jongste dochter is nog thuis, ze doet de Song & Dance Academie in Zwolle. 'Er zijn mensen die een jaar sparen om hier een week op vakantie te gaan, dat hou ik me maar voor', zegt Simone Bol. 'Maar je hebt je eigen sfeer niet.'

Terwijl ze vertellen, zijn twee hondjes hun nerveuze zelf. Luca werd in Hongarije als voetbal gebruikt en hield daar een gebroken staart aan over. Hij is de opvolger van Lily, gestorven van de stress door het vele verhuizen. Sinds kort is er ook Benny, een piepjonge King Charles Cavalier, die Veerle kreeg van een vriend van het gezin. 'Daar had Pim Fortuyn er twee van', weet Simone Bol.

Onherkenbaar

De eerste ontmoeting met Willem Bol, nu twee maanden geleden, was puur toeval. Twee Kamerleden - Maurits von Martels (CDA) en Malik Azmani (VVD) - hielden op zaterdagochtend spreekuur in herberg De Klomp in Vilsteren, een dorp hier vlak in de buurt. De meeste bezoekers zochten aandacht voor problemen in de agrarische sector. Er meldde zich ook een man met stok, die zich voorstelde als Willem Bol. Hij vertelde dat hij dakloos was, lepelde vlot zijn lange reeks kwalen op en wilde maar al te graag uitleggen hoe dat zo gekomen was. Het viel niet mee in deze man met zijn gebit vol gaten - 'dat schijnt een gevolg te zijn van de stress, en geld voor de tandarts heb ik niet' - de welgedane tv-figuur van weleer te herkennen. Wat kan hier in hemelsnaam gebeurd zijn?

Willem Bol wil niets liever dan vertellen over het onrecht dat hem is aangedaan. Hij is er, zoals hij zelf zegt, 24/7 mee bezig. Overdag en in doorwaakte nachten neemt hij de dossiers door, zoekend naar nieuwe openingen. Ter voorbereiding op de afspraak stuurt hij een 'Lijst opmerkelijke zaken Bol versus Generali', bestaande uit 123 punten. 'De stress pompt me helemaal op', zegt hij. 'Als de telefoon gaat, slaat mijn hart over. Dit moet stoppen. Had ik echt gefraudeerd, dan was ik als voormalig BN'er uit schaamte met een vergiet op mijn kop in de kast gaan zitten. Ik deed niks fout.'

Machteloze afhankelijkheid

'Je ziet Willem wegkwijnen', zegt zijn vrouw. 'Die machteloze afhankelijkheid, dat is het moeilijkste. Hij is bijna blind aan zijn rechteroog, loopt nu met glazen in het montuur van zijn broer. De brace voor zijn voet is kapot. Vind maar eens een nieuwe.'

Maar eerst terug naar de tijd dat alles nog goed ging. De tijd waarin hij als jonge jongen in de voetsporen van zijn vader treedt, die bij de Amro Bank werkt en de kleinkunstacademie, waar Bol zelf heen wil, maar niks vindt. Bol gaat de bankwereld in. Eerst als roulant, dan bijkantoorbaas, onderdirecteur, effectenman, procuratiehouder. Tegen de tijd dat zijn oog valt op een oproep van Sandra Bolland - van huis uit Sandra Reemer - is hij een eind op weg een echte bankier te worden.

Joop van den Ende

Ik schreef een keurig briefje, vertelt hij: 'Geachte mevrouw Bolland, graag kom ik in aanmerking voor een gesprek.' Tot zijn verbazing leidt dat tot een uitnodiging naar Aalsmeer te komen. Daar staat hij tussen kandidaten in clownspak, met badmuts of op ski's. Bol zelf is in bankiersgrijs. 'Logisch, ik had die ochtend nog gewerkt.' Ergens in een hoekje hanteert een lange meneer in blauw pak de bezem om wat rommel weg te vegen. Dat blijkt Joop van den Ende.

Charmant onhandig slaat Bol zich door de uitzendingen en munt onderweg naar de finale het begrip poochelen: poging tot goochelen, zonder garantie op resultaat. Na zijn ontdekking als presentator zal hij een paar jaar bank en tv combineren. Hij doet spelletjesprogramma's zoals De waddenshow - met Ted de Braak - en Maak dat de kat wijs. Gaat het zalencircuit in als entertainer of dagvoorzitter, doet peptalks en prijsvragen voor dakdekkers, stropdasverkopers, producenten van zuigelingenopvolgmelk. Alles via zijn eigen productiebedrijfje: BoFuPro. 'Bol Fun Producties, je moet toch wat.'

Domino Day

Daarna is hij medebedenker van Business Update, dat het 1.200 uitzendingen zal volhouden. Hij produceert programma's over woningen, pensioenen, voor Teleac. Dan is er Domino Day: dat ene steentje dat hele bloembollenvelden, Mona Lisa's en flatgebouwen omkegelt. Analoge psychedelica, uitgezonden in zeventien landen en elk jaar anders. Bol is de producent. 'Een megaklus, soms was je in je eentje, dan weer met tweehonderd man.'

Intussen is de politiek op zijn pad gekomen. De VVD, in de personen van Robin Linschoten, Rudolf de Korte en Jan Dirk Blaauw, trekt aan Willem Bol. Of hij niet op de lijst wil? Bol: 'Ik zou op plek 21 komen, maar kreeg uiteindelijk te horen dat het niet doorging. Wat ik begrepen heb omdat - kom, hoe heet hij, ik zei net zijn naam - Bolkestein vond dat ik te veel charisma had.'

Ministerschap

Een paar jaar later leert hij Pim Fortuyn kennen. Bol is nog steeds vol bewondering: 'Een visionair die bij veel mensen een snaar wist te raken. En die een dienende overheid wilde. Multatuli zei het al: er ligt een roofstaat aan de zee.' Fortuyn sprak met hem over een ministerschap, vertelt Bol. Dat kon Justitie zijn, Economische Zaken of Sociale Zaken. Hoe serieus dat was? 'Dat is het geheim van de Daimler.'

Intussen is Bol zijn zaken aan het regelen. Ook omdat zijn vrouw - ze leerden elkaar kennen door het boek waaraan Simone werkte over de in 1991 overleden zangeres Vicky Brown - tien jaar jonger is en er inmiddels vier kinderen zijn. In 2004 wordt een arbeidsongeschiktheidsverzekering afgesloten bij Generali.

In juni 2009 krijgt Bol last van zijn rug. Een hernia die snel erger wordt. De laatste twee weken voor de uitzending van Domino Day - zoals altijd in november - rijdt hij in een golfkarretje. 'Ze vonden het dolletjes. Grappig als presentator Hans Kraay jr. daarmee de studio komt binnenrijden, dachten ze. Ze hadden niet door dat het vanwege mijn rug was.'

Op therapeutische basis

Op de laatste restjes adrenaline maakt hij de klus af. 'Daarna liet ik de pijn toe.' Bol wordt afgekeurd, maar besluit - volgens hem op advies van Generali - op therapeutische basis voor 5 procent te blijven werken. Dan spreekt hij een clubje ondernemers in Baarn toe, denkt met bedrijven in Soest mee over een radioreclame, geeft tips voor een bedrijfsfilm over olievelden in Qatar, reikt hier en daar een prijs uit.

We zijn nu ruim twee uur aan het praten. Bol rookt soms een sigaretje bij de open deur en laat dan - 'au au, jullie mogen naar buiten jongens' - de hondjes uit en Simone Bol heeft ontdekt dat ze elkaar juist deze maand 25 jaar kennen. We naderen het keerpunt in zijn leven: Generali wordt achterdochtig: hoe ziek is hij nou echt?

Detectivebureau

Als een keuringsarts alarm slaat omdat Bol zichzelf onverhoeds klappen tegen zijn hoofd geeft - later blijkt dat een symptoom van beginnende parkinson -, stuurt Generali detectivebureau Secure Advance achter hem aan. Dat maakt foto's van hoe Bol zijn vrouw helpt boodschappen in de auto te zetten - 'vloekend en tierend, maar dat hoorden ze niet want er waren alleen beeldopnamen', zegt Bol. Ze fotograferen terwijl hij olie peilt en de auto afspuit, ze zien hem koffie drinken 'bij iemand in het vak'. Bol: 'Koffie drinken ja, geen zaken bespreken.'

Al snel daarna krijgt de familie Bol in Hilversum huisbezoek van het hoofd fraudebestrijding van Generali, dat opgewekt rondkijkt en zegt: wat wonen jullie hier nog leuk - met veel nadruk op nog. De man heeft beelden van het detectivebureau bij zich. Niet lang daarna krijgt Bol een brief van de Generali dat zij de uitkering opschorten. Er komt eind 2013 een kort geding van, dat door Bol wordt gewonnen. Bol: 'Er lag een stapel medische info waar jij niet overheen kunt kijken.' Generali hervat vervolgens de betalingen.

Verzwijging en fraude

Daarna begint de ellende pas goed. Generali wil nu de financiële gegevens over de afgelopen jaren zien. Waarom heeft Bol de doorlopende inkomsten uit zijn bedrijf niet zelf opgegeven? Hij had immers doorlopende contracten, waaruit nog een aantal jaren geld binnenkwam. Dit is verzwijging en fraude, vindt Generali. Er komt een vordering: of Bol vier ton wil terugbetalen, en binnen veertien dagen graag.

Er komt een bodemprocedure, Bol komt als fraudeur te boek te staan, en ziet, zoals hij nu vertelt, door hoge kosten zijn bezit snel verdampen. Dan gaat het snel. Er bellen deurwaarders aan, namens zorgverzekeraars, Belastingdienst, hypotheekverstrekker. De inboedel moet verkocht, niet lang daarna ook het huis. 'Je komt in een heel slechte film', vertelt Simone Bol. 'Ze hebben een heel gezin ontwricht. Dit vergeef ik ze nooit.'

Aanknopingspunten

Paranoia is een van de symptomen van beginnende parkinson - daar is Bol zich van bewust, hij komt er zelf mee. Intussen ziet hij overal aanknopingspunten die zijn achterdocht staven. Eerst is er die buurtgenoot in Hilversum die zegt foto's van Bol op de tennisbaan te hebben gezien, genomen door het detectivebureau. Terwijl Bol nog nooit getennist heeft.

Dan is er die wonderlijke mevrouw - Iris de Vries noemde ze zich - die ineens aanbelt bij het vakantiehuisje en beweert directiesecretaresse te zijn geweest bij ASR, de nieuwe eigenaar van Generali. Ze zegt hem als medeslachtoffer te willen helpen in zijn strijd. Bol vertrouwt de zaak niet. Hij spreekt af met haar door te praten bij Van der Valk in Zwolle, maar neemt tevoren maatregelen. Hij zet vrienden neer aan de omliggende tafeltjes, smartphone om te filmen onder handbereik. Er wordt iemand bij de school van zijn dochter geposteerd, voor het geval ze die willen ontvoeren. Hij vraagt iemand in zijn huisje te blijven, mochten ze zijn laptop willen stelen.

Gezichtsherkenning

De vrouw verschijnt met knalblauw opgemaakt gezicht. 'Ze leek wel een smurf', zegt Simone Bol: 'Zoiets doe je alleen als je geen gezichtsherkenning wil, net als commando's.' Bol: 'We waren bang voor alles. Ik vermoed dat ze het gesprek via zendapparatuur naar een auto op het parkeerterrein stuurde.' Simone Bol ziet de stomme verbazing bij de verslaggever over dit verhaal en gaat intussen op zoek naar foto's en geluid van deze Iris de Vries.

Sindsdien kijkt Bol onder zijn auto om te zien of er peilapparatuur is aangebracht. En als hij dochter Veerle naar school in Zwolle brengt - het gezin kan geen paspoort betalen en heeft dus geen ov-kaarten - kijkt hij vaak in zijn achteruitkijkspiegel. 'Soms zie ik een auto die me tot bij de school achtervolgt. Dan noteer ik het kenteken. Ik heb al een paar keer hetzelfde genoteerd.'

Van rechtszaak naar rechtszaak

Ze leven van rechtszaak naar rechtszaak. In augustus 2015 oordeelt de rechter dat Bol de uitgekeerde bedragen à 400 duizend euro moet terugbetalen. Een poging er in hoger beroep middels een schikking uit te komen loopt in december spaak. De rechtbank in Arnhem doet daarover vandaag uitspraak. Inmiddels loopt ook een Artikel 12-procedure waarin Bol Generali van valsheid in geschrifte beschuldigt: de verzekeraar zou een vonnis van de kantonrechter verkeerd hebben geciteerd. Waar 'totdat de arbeidsongeschiktheidsverzekering is geëindigd' stond, maakte Generali er ...beëindigd van. Daarnaast loopt een procedure bij Kifid, het financiële klachteninstituut.

Omdat Bol als fraudeur te boek staat, krijgt hij geen bijstand. Vrienden springen bij, met Sinterklaas zet een onbekende een doos met cadeaus bij de voordeur - 'van mensen die ons kennen, want er zaten hondenbotjes in'. Soms is er een Heinose boer die een pompoen geeft. Of in de supermarkt van Heino pakt een onbekende oudere heer de hand van mevrouw Bol en zegt: 'Pak ze, die schurken.' Er zijn wat Hilversumse contacten die op de bres springen; voormalige presentatrice Tineke de Nooij blijft hem steunen, voormalig Veronica-omroepster Léonie Sazias - nu Kamerlid voor 50Plus - noemen ze een goede vriendin.

Honderden slachtoffers

'Ik wil rechtvaardigheid', zegt Bol. 'Al krijg ik 350 duizend euro en er zit geen briefje bij dat ik geen fraudeur ben, dan schuif ik het terug. Ik voer deze strijd al lang niet meer voor mezelf. Er zijn in Nederland honderden slachtoffers van verzekeraars, die net als ik worden uitgerookt. Daar moet wetgeving voor worden gemaakt.'

Inmiddels heeft Simone Bol de opnamen van Iris de Vries gevonden. De gefilmde dame is inderdaad nogal blauw en doet in weinig aan een directiesecretaresse denken. Op de geluidsopname vertelt ze over kogelgaten in haar raam. 'Ze zijn tot alles in staat', waarschuwt De Vries. Alsof het zo afgesproken is begint Luca vervaarlijk te grommen.

Reactie Generali

Verzekeringsmaatschappij Generali wil, in afwachting van het vonnis van de rechtbank, niet inhoudelijk reageren op de zaak-Bol. Een woordvoerder verwijst naar het statement op de eigen website. Daar staat dat 'wij de situatie rond de gezondheid van de heer Bol betreuren'. Generali verwijst naar de uitspraak van de rechtbank in 2015: '...dat de heer Bol zijn inkomsten en daaraan ten grondslag liggende activiteiten opzettelijk heeft verzwegen (letterlijke tekst)'. Ook wordt benadrukt dat 'de heer Bol de gevorderde 400 duizend euro niet heeft terugbetaald'. 'Alle pogingen die wij hebben ondernomen om er samen uit te komen zijn helaas mislukt.' Generali heeft dit artikel voor publicatie gelezen.

Op 17 april doet de rechtbank in Arnhem uitspraak over een mogelijke schikking tussen Generali en Willem Bol. De verzekeraar biedt kwijtschelding van de schulden. Bol wil een hypotheek van 250 duizend euro, en een nabetaling van 350 duizend euro. Ook wil hij dat zijn naam gezuiverd wordt: niet langer te boek staan als fraudeur. Beide partijen kwamen er samen niet uit.