Hoe robots steeds meer taken in het mkb over kunnen nemen

Levensecht ziet hij eruit, de gastheer van het Henn na Hotel in Tokio. Maar met zijn gigantische klauwen en vlijmscherpe tanden is de dinosauriër die achter de hotelbalie met zijn poten staat te wapperen er een uit je ergste nachtmerries. Dat verandert echter wanneer hij zijn bek open doet en je welkom heet met een vriendelijke, wat hol klinkende robotstem. “Welcome. If you want to check in, please press 1.”

Robot-hotel

Het 72-kamers tellende Henn na Hotel is het eerste volledig door robots aangestuurde hotel ter wereld. Tientallen robots zoeven er rond, met als enige doel het de bezoeker zo comfortabel mogelijk te maken. Ze brengen bagage naar de kamer, heten bezoekers welkom en beantwoorden vragen.

De slechts tien menselijke medewerkers van het hotel komen alleen in actie als een van de robots een storing heeft. Het is een van de meest extreme voorbeelden van manieren waarop robots een bedrijf in het mkb totaal hebben veranderd.

Zwermen in een kas

Niet alleen het hotelwezen, ook de rest van het mkb gaat de komende jaren massaal aan de robot, denken analisten. Waar nu nog een relatief klein deel van het mkb iets aan robots heeft, is dat binnen tien jaar 60 tot 70 procent, voorspelde Arthur de Crook van de Delftse innovatiehub RoboValley eerder dit jaar.

Zwermen van robots kunnen, zo redeneert De Crook, in kassen in het Westland data verzamelen over de gezondheid van het ecosysteem. Is het op bepaalde plekken bijvoorbeeld niet vochtig genoeg? Dan sturen de robots een seintje naar het sproeisysteem, dat lokaal een regenbui op de planten laat neerkletteren.

Fictief uitzendbureau

Wat het nut van robots in het mkb betreft zijn er voorbeelden te over, weet Koert van Mensvoort. De creatief directeur van Next Nature Network zette eerder dit jaar Hubot op, een tentoonstelling waar zestien robotberoepen te zien waren. Van robotarmen die masseurs extra handen geven om die lastige plekken los te wrijven tot exoskeletten die verhuizers helpen met het tillen van zware lasten. “Een fictief uitzendbureau,” noemt Van Mensvoort zijn tentoonstelling, “waarin we laten zien wat ons in de toekomst mogelijk te wachten staat.”

Straten maken en vogels verjagen

Toch is het niet alleen maar toekomstmuziek dat de klok slaat bij Hubot. Een aantal van de robots bestaat al echt. Zo bouwde het Nederlandse Tiger Stone een stratenmaakrobot die grotendeels automatisch stenen straten legt.

Op Schiphol maken ze dan weer gebruik van de Horck, een drone die vogels wegjaagt van de landingsbanen. Daar is nu nog wat hulp van een mens bij nodig, die de Horck-drone op afstand moet besturen. Maar de technologie om ook dat te automatiseren is er al, zoals zichtbaar in de SmartBird van Festo.

Menselijker werk

Robotiseren is volgens Van Mensvoort de volgende logische stap, zeker in branches waar veel repetitief werk gedaan wordt. “Robots zijn goed in vaak hetzelfde doen”, stelt hij. “Dat kunnen ze veel beter dan mensen. Wij vinden herhaling saai en verliezen onze aandacht. Met robots maken we werk ook menselijker. Omdat ze zware taken kunnen overnemen sparen we ons lichaam.”

Miljardengroei

Robots zijn natuurlijk allang niet nieuw meer. In autofabrieken deden de eerste robots al in 1921 hun intrede, en inmiddels zijn ze overal. Volgens de Internationale Federation of Robotics telde Nederland in 2016 per 10.000 werknemers 120 robots. Maar in het mkb zijn ze nog minder diep doorgedrongen.

De wereldwijde robotmarkt is in 2017 goed voor 38 miljard euro en groeit volgens MarketsandMarkets de komende jaren met 9,6 procent per jaar naar 72 miljard in 2023. Deze groei is volgens het onderzoeksbureau voor een groot deel te danken aan de vraag naar robots in het mkb.

Banenpikkers?

De gedachte dat alle banen verloren gaan, is niet terecht. “Banen zijn bundels van taken. Robots kunnen wel taken overnemen, maar er is vrijwel niemand die maar één ding doet”, weet econoom Robert Went van de Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), waar hij de overheid adviseert over toekomstige beleidsuitdagingen.

Went: “Volgens onderzoek van de OESE en McKinsey wordt hoogstens vijf tot negen procent van alle banen de komende twintig jaar volledig automatiseerbaar. Toch krijgen we in de toekomst allemaal met robots en kunstmatige intelligentie te maken, ook in het mkb. Ze gaan niet onze hele banen overnemen, maar wel stukjes daarvan.”

Van schoonmaker naar veiligheidsinspecteur

Een van de branches die, naast de zorg, het voortouw neemt op het gebied van robotisering is die van de schoonmakers, legt Went uit. In de eerder dit jaar opgestelde cao is afgesproken de rol van schoonmaakrobots te gaan onderzoeken. Dat moet niet alleen leiden tot een kostenbesparing, maar ook tot ander en beter werk voor schoonmakers.

Went: “Door robots in te zetten voor het grove werk kunnen schoonmakers tijd overhouden voor andere dingen. Zij kunnen zich bijvoorbeeld bezig houden met het identificeren van potentieel gevaarlijke stoffen die per ongeluk vrijkomen. Dat maakt het werk, en onze leefomgeving, weer veiliger.”

Samen sta je sterk

Samenwerken is het credo wat robots in het mkb betreft, zegt robotdeskundige Ruud van der Burg van The Art of Robotics. Hij geeft lezingen over de opkomst van zogeheten 'cobots' en hun nut voor het mkb. Cobots (wat staat voor 'collaborative robots') zijn robots die gemaakt zijn om naast mensen te werken zonder dat die combinatie gevaarlijke situaties oplevert.

“De robots zijn zich steeds meer bewust van hun omgeving. Als er een menselijke collega langsloopt, voelen ze dat met behulp van sensoren, waardoor ze op hun collega's kunnen reageren. Eerdere generaties robots waren goed in één taak en moest je vooral niet storen als je leven je lief was. Cobots passen zich aan jou aan.”

Elk uur een ander klusje

Als voorbeeld noemt Van der Burg robots die orders kunnen picken in een magazijn en die automatisch stoppen als een menselijke collega per ongeluk in de weg loopt. “Cobots zijn ook vaak flexibel. Een robot als Sawyer leert taken uitvoeren door het hem voor te doen. Wil je dat hij dozen inpakt, dan neem je hem bij de arm om hem de beweging te leren en gaat Sawyer dat kunstje herhalen.”

Wil je dat Sawyer een paar uur later de ingepakte dozen van de ene plek naar de andere verplaatst, dan kun je hem die taak weer leren. “Zo kun je hem telkens een ander klusje laten uitvoeren.”

Foutjes vergeven

Belangrijk bij de inzet van cobots is volgens Van der Burg wel dat het mkb zijn verwachtingen bijstelt. “Robots deden tot nu toe vaak één taak. Cobots zijn veel makkelijker op verschillende taken te zetten en zijn ook makkelijk verplaatsbaar. Maar die flexibiliteit heeft als keerzijde dat ze af en toe een steekje laten vallen. Als een mens een foutje maakt zijn we geneigd hem dat te vergeven. Dat moeten we bij robots nog leren. Het zijn net mensen.”

Rollen voor robots

Naast het magazijn en de fabrieksvloer bieden ook de zorg, de hospitality-branche en de kantoortuin kansen voor robots, weet Randall van Poelvoorde. Zijn bedrijf RobotXperience verhuurt robots (en hun bestuurders) aan evenementen, om bezoekers kennis te laten maken met de mogelijkheden.

Een van de robots met wie Van Poelvoorde op pad gaat is de Double Telepresence-robot, een scherm op wielen waar de gebruiker op inbelt. “Met de robot kun je fysiek bij een overleg aanschuiven zonder daadwerkelijk op kantoor te zijn. Skypen kan natuurlijk ook, maar door in te loggen op een robot die fysiek door een kantoor rijdt geef je collega's ook de kans je te benaderen en aan te spreken. Het is het échte telewerken.”

Behoefte vervullen

Andere robots die de RobotXperience aanbiedt zijn de Pepper (een gezelschapsrobot die ouderen in verzorgingshuizen aanspoort te bewegen), Sanbot (een dienstrobot die bijvoorbeeld ingezet kan worden als vraagbaak) en een robot-hostess.

Ondanks al die mogelijkheden raadt econoom Robert Went mkb-ondernemers wel aan niet meteen al hun spaargeld blind in robots te investeren. “Je kunt een hoop doen met robots, maar je moet jezelf niet laten leiden door de techniek of door wat aanbieders claimen”, zegt hij. “En als iets technisch wel al kan is het niet per se ook economisch goed genoeg om te doen. Denk vanuit de behoefte.”

Lusten zonder lasten

Ondernemers die wel eens willen zien of een robot wat voor ze is maar niet meteen een diepte-investering willen doen, zouden volgens Went eens een robot uit kunnen proberen van een robotuitzendbureau. Het Eindhovense Smart Robotics verhuurt bijvoorbeeld robots als tijdelijke kracht aan bedrijven.

“Zij sturen een robot die bijvoorbeeld appels kan inpakken en installeren hem voor je. Zo kun je als het ware even proefdraaien. Als blijkt dat een robot goed past bij de klus die je geklaard wil hebben kun je er later misschien alsnog een aanschaffen. Zo kun je vervolgens mensen vrij maken voor het ingewikkeldere en interessantere werk.”