'In Denemarken kan ik weer met plezier boeren'

"De rust, de ruimte: Denemarken is fantastisch. Hier kan ik weer boer zijn", zegt Jaap Politiek (48). In januari streek hij met zijn vrouw en vier kinderen neer in Ørnhøj. Een dorpje op Jutland met amper 750 inwoners, maar heel veel weilanden en akkers. De Friese familie runt er een modern bedrijf met 560 melkkoeien, 500 stuks jongvee en 500 hectare grond. Voor Nederlandse begrippen een enorme omvang.

Het contrast met hun oude boerderij in Ferwerd is dan ook groot. Daar was de ruimte beperkt. 40 hectare hadden ze maar, niet genoeg om hun 120 melkkoeien te laten weiden. En zeker niet genoeg voor de gewenste uitbreiding. De twee oudste zonen, Rommert (19) en Wiebren (17), willen ook boer worden. Van de melk van 120 koeien kunnen geen drie gezinnen leven. Daarom keek Politiek al jaren uit naar het moment dat het melkquotum werd afgeschaft, op 1 april vorig jaar. Maar al snel werd duidelijk dat daar een ander quotum voor in de plaats komt: fosfaatrechten voor mest. De melkveestapel en het bijbehorende mestoverschot zijn afgelopen jaar zo hard gegroeid, dat Nederland de Europese milieuregels overschrijdt. Daarom grijpt de overheid opnieuw in. De melkveestapel moet met 4 tot 8 procent inkrimpen. Boeren die nog wel willen uitbreiden, moeten vanaf volgend jaar voor elke extra koe fosfaatrechten kopen. Hoeveel die gaan kosten is nog niet duidelijk; schattingen lopen uiteen van 3000 tot wel 10.000 euro per koe.

"Voor ons zou uitbreiding nooit kunnen renderen", verklaart Politiek. "Daar komt bij dat ik niet opnieuw met een quotumsysteem wil werken. Ik wil boeren om het boer zijn, om voor mijn koeien te zorgen. Ik wil niet de hele dag achter de computer zitten schipperen waar ik met de mest heen moet."

KansenIn Denemarken heeft hij geen last van fosfaatrechten. Wel van de lage melkprijs; daar kampen boeren in heel Europa mee sinds de melkproductie niet meer door een quotum aan banden ligt. Maar wrang genoeg biedt die situatie boeren met emigratieplannen ook kansen. In Nederland houden melkveehouders het hoofd nog wel boven water. Banken gaan wat soepeler met aflossingen om. Maar over de grens zijn ook boeren die het niet redden. En daardoor had Politiek de boerderijen voor het uitkiezen. "In Denemarken kon ik voor hetzelfde geld vier keer zo veel land kopen als in Nederland."

Dat neemt niet weg dat het besluit om te vertrekken, in juni vorig jaar, een emotioneel zware beslissing was. De boerderij had hij van zijn ouders overgenomen, het land was generaties in de familie. "Mijn moeder heeft het er heel moeilijk mee gehad. De jongste kinderen werden gedwongen om mee te gaan. We laten ons sociale leven achter. We moeten erg op de kosten letten. Maar prijzen die laag zijn, gaan ook weer omhoog. Mijn zonen vinden hier een toekomst en ik vind het plezier in boeren weer terug."