Juristencollectief Miss Legal zet in op Empowerment

Meteen maar even een hardnekkig misverstand uit de wereld helpen: Miss Legal is niet alleen bedoeld voor vrouwen, hoewel de website (veel roze) en de slogan ('Miss Legal is je beste vriendin in juridische zaken') misschien anders doen vermoeden. "Al is wel ongeveer zeventig procent van onze cliënten vrouw," zegt Karina Holwerda (30). Ze is de oprichter van het juristencollectief, dat bestaat uit dertig vrouwen. "We willen onze cliënten niet meteen alles uit handen nemen, maar ze vertellen wat ze zelf kunnen regelen. Empowerment, daar gaat het om."

Dat begrip gebruikt Holwerda veelvuldig. Het doet denken aan het hedendaagse feminisme, aan Beyoncé en Reese Witherspoon (Legally blonde), en dat is ook de bedoeling. "Ik geloof in gelijkwaardigheid en vind dat elke vrouw financieel onafhankelijk moet zijn. Maar ik ben niet antiman - integendeel. Ik vind juist dat vrouwen veel kunnen leren van mannen. Een goed salaris uitonderhandelen, of strijdvaardig zijn in plaats van altijd conflicten willen vermijden. Dat merken we aan onze cliënten. Sommige vrouwen vinden het al eng om ons te bellen."

VrouwelijkOm zulke cliënten tegemoet te komen, vertrouwt Holwerda op de 'vrouwelijke' benadering. Eerst een luisterend oor bieden, voordat allerlei oplossingen worden aangedragen. "Veel vrouwen beginnen met: 'Ik heb een klein vraagje.' Maar als je dan eenmaal in gesprek bent, blijkt dat ze tien vragen hebben en de onderliggende kwestie veel complexer is."

Het idee voor Miss Legal ontstond zo'n drie jaar geleden, toen Holwerda met een probleem zat. Ze kreeg een conflict met haar toenmalige zakenpartner en dat liep zo hoog op dat de twee niet meer met elkaar spraken. Holwerda wilde weten wat haar juridische opties waren. "Ik heb een stuk of tien advocaten gebeld voor advies. Stuk voor stuk zeiden ze: 'Prima, we gaan het uitzoeken, zodra je een voorschot van 10.000 euro hebt overmaakt.' En dan weet je nog niet waar je aan toe bent. Belachelijk."

Gratis adviesHet probleem zit 'm volgens Holwerda in het verdienmodel van traditionele kantoren: ze hebben er baat bij om zaken zo lang mogelijk te laten duren, terwijl er voor veel problemen een praktische en snelle oplossing is.

"Wij hebben in de afgelopen drie jaar amper rechtszaken gevoerd. De meeste zaken lossen we op via juridisch advies, onderhandelingen of mediation."

Cliënten krijgen bij Miss Legal sowieso vijf minuten gratis advies en soms is dat al genoeg. "Denk aan een vraag als: ik ga samenwonen, wat moet ik regelen? Dat hangt af van de situatie, dus dat leggen we dan uit. En als de cliënt vervolgens wenst dat wij een samenlevingscontract opstellen, kan dat. Tegen een vaste prijs."

LicentieovereenkomstDe juristen, advocaten en fiscalisten van Miss Legal zitten op dit moment in zes Europese landen. Hopelijk komen India en Turkije daar het komende jaar ook bij. Wie zich bij Miss Legal wil aansluiten, kan dat doen op basis van een licentieovereenkomst. Vergelijkbaar met een franchise, maar dan met minder regels. In ruil voor een jaarlijks bedrag en percentage van de omzet regelt Miss Legal zaken als promotie, branding en facturering, verder zijn de juristen zelfstandig. "Ik ben het eerste aanspreekpunt. De juristen dragen daarna zelf verantwoordelijkheid voor de afwikkeling, ik ga niemand controleren."

De juristen van Miss Legal zijn zeven dagen per week bereikbaar, maar kunnen wel hun werktijden en -plek bepalen. Dat maakt de combinatie met een gezin gemakkelijker. "Omdat onze meeste cliënten evengoed vrouwen zijn, werkt dat prima. Zij vinden het namelijk ook handig om 's avonds te bellen, als de kinderen in bed liggen."

GeldOok is de prestatiedruk bij Miss Legal een stuk minder dan gebruikelijk is op grote advocatenkantoren. Maar daar staat wel tegenover dat de Missen minder verdienen dan bij zulke werkgevers. "Je kunt een prima inkomen hebben via Miss Legal, zeker als je een vast klantenbestand hebt opgebouwd. Maar als geld je belangrijkste motivatie is, is dit niet voor jou."

De juristen doen ongeveer twintig procent van de gevallen kosteloos, wanneer een cliënt echt niet kan betalen. Wat dat betreft doet Miss Legal ook denken aan de 'vrouwenkantoren' uit de jaren tachtig: rechtsbijstand voor en door vrouwen. De focus lag op kansarme vrouwen.

RigideAdvocaat Margreet de Boer werkte destijds bij een van die kantoren in Amsterdam: Rechtshulp voor Vrouwen. Maar het uitgangspunt alleen vrouwen te helpen, bleek te rigide te zijn. "We wilden bijvoorbeeld ook mannen kunnen bijstaan die slachtoffer waren van seksueel geweld. Of, in familierechtzaken, mannen die wilden zorgen."

Bovendien speelde de beeldvorming een rol. Door je te profileren als vrouwenadvocaat, bestaat het gevaar dat een rechter je argumenten ook in dat kader plaatst. "De schijn dat je handelt vanuit het idee: alle vrouwen zijn zielig en moeten dus automatisch gelijk krijgen."

De genadeklap viel in 2005, toen de Commissie Gelijke Behandeling oordeelde dat het weigeren van een cliënt op basis van sekse, gelijk is aan discriminatie. Wel zijn er nog altijd een paar vrouwenrechtswinkels, bijvoorbeeld in Nijmegen en Maastricht.

GedachtegoedDe Boer deelt niet het uitgangspunt van Miss Legal dat vrouwen een andere juridische benadering zoeken dan mannen of minder oplossingsgericht zijn. Zo is het bij echtscheidingen doorgaans degene die het initiatief tot scheiden neemt, die meer in oplossingen denkt. Ongeacht of dat een man of vrouw is. Ze is benieuwd hoe Miss Legal zich zal ontwikkelen. "Ik hoop dat ze een positief beeld kunnen neerzetten, zonder zich alleen toe te spitsen op hoogopgeleide vrouwen. En sowieso vind ik het leuk om te zien hoe een nieuwe generatie juristen invulling geeft aan het feministische gedachtegoed."

Overigens is het niet ondenkbaar dat er een Mister in het collectief komt. Holwerda is in gesprek met een team dat samen een kantoor runt; een man en een vrouw. "Zolang een man onze waarden deelt en voor dezelfde aanpak kiest, zie ik geen bezwaar. Dan zetten we gewoon een keer 'Mister' op het visitekaartje."