Kringloopwinkels ondergaan een metamorfose

Het gaat Ronald van Sleeuwen, vestigingsmanager van Kringloopbedrijf Oss en oud-meubelmaker, aan het hart: 135 euro moet de puntgave, massief eiken buffetkast opbrengen. ,,Daar zouden we makkelijk het dubbele voor kunnen vragen", verzucht Van Sleeuwen. ,,Maar dat dóen we niet. Zo'n mooie kast moet ook voor mensen met een kleine portemonnee betaalbaar blijven."

Een scherfvrije mok voor een kwartje, een gek lampje voor 50 cent, boeken en cd's voor een euro, een setje van vier kristallen likeurglaasjes voor 3 euro, een ooit geavanceerde fotocamera voor 7,50 euro, een bed met ladekastjes voor twee tientjes: in elke Kringloopwinkel kun je deze - en ontelbare andere - koopjes vinden. Als je een beetje mazzel hebt, vind je ook zomaar een modieus ensemble van Mart Visser voor de spotprijs van 17,95 euro. Of een designvaas, de eerste druk van een bekend boek, een waardevol schilderij....

,,Dat is voor veel mensen de charme van de Kringloopwinkel", zegt Karen Hop, commercieel manager van Kringloopwinkel Foenix in Apeldoorn. ,,Je kunt er heel goedkoop aan huisraad of andere spullen komen én je kunt er tegen pareltjes aanlopen.''

VintageLeonie Reinders, directeur van BKN, de branchevereniging van Kringloopwinkels, ziet de vintageliefhebbers onder de klandizie toenemen. ,,Kringloopwinkels waren van oudsher gericht op mensen met weinig geld, nog altijd een belangrijke doelgroep. Maar tegenwoordig trekken Kringloopwinkels ook mensen die op zoek zijn naar bijzondere, unieke koopjes. Ze noemen het vintage of retro. Vind ik prima. Feit is dat je je niet meer hoeft te schamen als je naar de Kringloop gaat. De Kringloopwinkel is hip geworden."

Kringloopwinkel Foenix, waar Karen Hop de scepter zwaait, wil graag meegaan in de hippe trend. De winkel is gevestigd op het terrein van de voormalige Zwitsalfabriek in Apeldoorn, een postmoderne industriële ruimte, die zo veel mogelijk in originele staat is gehouden: veel beton, hoog dak en de glazen 'boardroom' van waaruit vroeger de bedrijfsleiding de werknemers beneden in de gaten hield, is nog aanwezig.

Binnen is de koopwaar niet zomaar in stellingkasten uitgestald. ,,We besteden veel aandacht aan de presentatie en de kwaliteit van de collectie", zegt Hop. ,,Zodra iets is verkocht, vullen we het aan. En als goederen niet binnen een paar weken zijn verkocht, halen we ze weg."

HorecaOok bijzonder: horeca in de zaak. Met uitstekende koffie, vers gebak en een uitgebreide lunchkaart tegen schappelijke prijzen. ,,Al vinden sommige bezoekers 1,85 euro voor een kop koffie duur", zegt Hop. ,,In andere Kringloopwinkels kun je hooguit voor 50 cent een plastic bekertje koffie uit de automaat krijgen. Maar wij onderscheiden ons met kwaliteit, onze koffie is écht goed."

Kwaliteit is ook het sleutelwoord in de Kringloopwinkel van bedrijfsleider Van Sleeuwen in Oss, een zaak die meer de sfeer van de traditionele kringloopwinkel ademt. ,,Alles wat bij ons binnenkomt, wordt nauwgezet gecontroleerd en wat niet onze eisen voldoet, komt niet in de zaak."

Van Sleeuwen pakt een beker uit een rek met koffiemokken voor 0,25 cent. ,,Kijk, helemaal gaaf", zegt hij. ,,En schoon, alles wordt afgewassen. Je kunt voor een paar dubbeltjes meer een nieuwe mok bij de Action kopen. Maar die is binnen de kortste keren versleten. Bij ons komt die rommel er niet in."

Snelle doorloop, lage prijzen: dat klinkt als de policy van H&M. Dat kan kloppen, de professionalisering van de kringloopsector is in volle gang, zegt Leonie Reinders van BKN. ,,We doen marktonderzoek en werken aan een keurmerk en een brandingtraject, zodat het begrip Kringloopwinkel een soort merknaam wordt. Wij zíjn ook echte ondernemers. Maar wel sociale ondernemers. We werken vanuit maatschappelijke doelstellingen."

AfvalbergDoor spullen een tweede leven te geven, vermindert de afvalberg en het is ook duurzamer voor het milieu. Voor veel mensen een reden om de spullen die ze niet meer nodig hebben, met liefde aan de plaatselijke Kringloopwinkel te schenken.

Karen Hop: ,,Daardoor hebben we geen inkoopkosten. Maar we hebben ook geen invloed op ons assortiment. De afgelopen jaren kregen we minder kwalitatief goede spullen binnen. Door de crisis bleven mensen langer op hun bankstel zitten. Nu verandert dat weer."

Ook op sociaal gebied hebben de Kringloopwinkels zichzelf een taak opgelegd: mensen 'met een vlekje' weer mee laten doen in de samenleving. ,,Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt krijgen bij ons de kans om, met behoud van uitkering, geleidelijk in het arbeidsproces in te stromen", zegt Van Sleeuwen. ,,Het lukt niet altijd om mensen naar een betaalde baan te begeleiden, maar ze bloeien er wel enorm van op."

Hop: ,,Bij de inrichting van ons nieuwe pand hebben we onder meer ex-gedetineerden ingezet. Dat was voor hen én voor ons een openbaring. Die mensen waren heel betrokken en kwamen met allerlei goede suggesties en oplossingen. En zij op hun beurt ontdekten dat ze veel meer in hun mars hadden dan ze dachten."

De maatschappelijke doelstellingen van Kringloopwinkels bijten soms de commerciële: met beter (geschoold) personeel en hogere prijzen zouden veel Kringloopwinkels hun bescheiden winstmarges flink kunnen opkrikken. Maar dat zal nooit gebeuren, bezweert Leonie Reinders: ,,Winst is geen doel, maar een middel om door te kunnen blijven gaan. We bestaan dankzij maatschappelijke en sociale doelstellingen. We worden er steeds beter in om daar als echte ondernemers invulling aan te geven."[Tekst gaat verder na de foto]

De oudste Kringloopwinkels, zoals die van de religieuze Emmausgroep in het Utrechtse Haarzuilens, dateren uit de jaren 60. Vanaf de jaren 80 verspreidde het fenomeen Kringloopwinkel zich als een olievlek over het land. Hoeveel Kringloopwinkels er zijn, is niet geregistreerd en het begrip Kringloopwinkel is niet beschermd. Iedereen kan een kringloopwinkel beginnen. Directeur Leonie Reinders van de brancheorganisatie van Kringloopwinkels BKN houdt het op zeker 800, waarvan er ruim 200 zijn aangesloten bij BKN. Ze genereren een gezamenlijke jaaromzet van circa 100 miljoen euro. Meestal worden Kringloopwinkels geëxploiteerd door stichtingen of kerkelijke organisaties. Inkomen halen ze uit de verkoop van goederen en uit contracten met gemeenten voor het in dienst nemen van mensen in het kader van reintegratietrajecten. De bij BKN aangesloten Kringloopbedrijven bieden ‘werkgelegenheid’ aan circa 12.000 mensen.