Kunstgrasgigant Ten Cate stort zich op auto-industrie

Harald Heerink houdt de rugleuning van een autostoel omhoog, gemaakt van thermoplastisch composiet. Het kan, volgens de directeur van Thermoplastic Composite Research Center in Enschede, de doorbraak zijn voor de toepassing van de vederlichte en ijzersterke kunststof in auto's.

Auto van de toekomstTwente hoopt een grote rol te gaan spelen in de productie van de auto van de toekomst, die voor een groot deel van ijzersterk kunststof zal zijn gemaakt. Er wordt onderzoek gedaan en er zijn plannen voor een proeffabriek op de voormalige vliegbasis. Die zou het begin kunnen zijn van meer industriële ontwikkeling op deze Technology Base.

InnovatiecentrumMaar zo snel als de ontwikkelaars zouden willen, gaat het niet. In een innovatiecentrum op het Business en Science Park is het prototype van het stoelframe van composiet getest en verbeterd. Dat gebeurde in opdracht van Johnson Controls, toonaangevend leverancier van autostoelen. Het concern probeert nu de Audi's en BMW's van deze wereld te overtuigen dit frame te kopen. Als ze toehappen, is het de eerste keer dat een kritisch auto-onderdeel van thermoplastisch composiet massaal in productie gaat. Daarvoor moeten voor miljoenen euro's machines worden aangepast. Die investering blokkeert tot dusver grootschalig gebruik.

Daarbij speelt mee dat de druk om te kiezen voor lichtere materialen nog niet groot genoeg is. Aangescherpte emissie-eisen zijn door de Europese Unie met een paar jaar uitgesteld. De automakers houden daardoor vooralsnog vast aan het vertrouwde staal en aluminium. Een proeffabriek in Twente voor gebruik van composiet kan de twijfelende autosector over de streep trekken.

De voordelen van het materiaal staan niet ter discussie. Het is recyclebaar, weegt de helft minder dan staal en 20 procent minder dan aluminium. Een auto die minder weegt, rijdt zuiniger en stoot minder CO2 uit. Bovendien is het composiet bijzonder stevig en hoeven auto-bezitters met een bodemplaat van dit materiaal zich nooit meer zorgen te maken over roest.

RevolutieOp kleinere schaal wordt composiet al gebruikt in auto's. Dan gaat het om thermoset, dat in tegenstelling tot thermoplastisch composiet niet op elk moment tijdens en na de productie kan worden vervormd. Dat maakt productie van veel van deze koolstofvezels lastig en kostbaar. Het Twentse textieltechnologieconcern Kon. Ten Cate maakt thermoset in Engeland, onder meer voor de Formule 1. Het passagierscompartiment van de Alfa Romeo 4C bestaat uit kunststof van Ten Cate.

De echte revolutie wordt verwacht van thermoplastisch composiet, dat Ten Cate onder meer maakt in Nijverdal. Nu nog vooral voor de luchtvaart. Het zit in onder meer toestellen van Boeing en Airbus. Deze vliegtuigbouwers legden met Ten Cate en de Universiteit Twente in 2009 de basis voor het researchcenter in Enschede. Inmiddels hebben zich andere partijen aangesloten bij dit open innovatiecentrum, dat ook onderzoek doet naar toepassingen voor de olie- en gaswinning, windenergie, machine-industrie, scheepvaart en de medische wereld.

,,We hebben hier veel kennis en ervaring. Dat biedt kansen in Twente een industrie rond dit materiaal op te bouwen", zegt Heerink, die vanaf de start de kar trekt bij het onderzoekscentrum.

,,Er zijn veel sectoren waarvoor thermoplastisch composiet interessant is. Omdat het niet alleen licht, maar ook stijf en sterk is. Dat maakt het in auto's geschikt voor de kooiconstructie, frames van stoelen, velgen, delen van de bumper en de bodemplaat. Er is bewezen dat je deze onderdelen prima kunt maken en ook zijn er volop testen mee gedaan. Voor een doorbraak is een proeffabriek nodig waar je kunt aantonen dat massaproductie voor een aantrekkelijke prijs mogelijk is."

ComposietfabriekTwente is een prima plek voor zo'n composietfabriek, meent Heerink. ,,We hebben hier al dit onderzoekscentrum. Zo'n fabriek is een mooi verlengstuk. De komst van onderzoeksinstituut Frauenhofer naar Twente is een goede aanvulling. Dit instituut richt zich op het productiesysteem in fabrieken. Je hoopt natuurlijk dat als toeleveranciers van auto-onderdelen overgaan op composiet, ze de productielijn ook hier gaan opzetten."

Bij Ten Cate denken ze al lang over een composietfabriek. Oud-topman Loek de Vries stelde twee jaar geleden dat het een aanjager kan worden van Technology Base Twente. Sindsdien is Ten Cate overgenomen en heeft De Vries het veld geruimd. Volgens woordvoerder Frank Spaan is het vliegveld voor TenCate nog steeds een serieuze optie voor een composietfabriek. ,,Maar eerst moet er vraag zijn."