LioniX wil met 'lichtchips' groeien in Twente

LioniX, dat sinds 2000 bestaat en waar 50 mensen werken, ontwerpt chips, maar wil die nu ook zelf produceren en assembleren. Eerste stap is een assemblagelijn voor dochterbedrijf PhiX, in High Tech Factory op de Universiteit Twente.

Financiering

De financiering is rond. Het Innovatiefonds Twente, de UT en hogeschool Saxion worden aandeelhouder in PhiX. De bijdrage van het moederbedrijf meegerekend gaat het om een investering van meer dan 2 miljoen euro. Demcon (Enschede) en TWINN (Almelo) gaan de assemblageapparatuur leveren. PhiX assembleert nu al chips op de UT, in kleine aantallen. In februari moet de nieuwe lijn gaan draaien. "Dan moeten we hier honderdduizenden chips per jaar gaan assembleren", zegt directeur Hans van den Vlekkert van LioniX.

Nieuwe techniek

Het gaat om een nieuwe generatie chips waarvoor fotonica de basis vormt. Dat is een nieuwe techniek, waarbij de bewerkingen niet worden uitgevoerd door elektronen, maar door licht. Deze 'lichtchips' worden onder meer toegepast in mobiele telefoons, de nieuwe generatie 5G-antennes, telefooncentrales en microscopen. Volgens Van den Vlekkert is Huawei, de Chinese fabrikant van mobiele telefoons, één van de eerste klanten van PhiX.

Fabriek

De volgende stap is de bouw van een fabriek voor chipproductie, waar in 2025 ruim 3.000 mensen kunnen werken. Op de markt voor lichtchips gaat volgens deskundigen binnen tien jaar 50 miljard euro per jaar om. "Wij denken daar met LioniX en PhiX circa 5 miljard van mee te kunnen pakken. Dat is echt een realistische verwachting."

Concurrentie

Een assemblagefabriek voor chips in Twente ziet UT-hoogleraar nanotechnologie Jeroen Cornelissen absoluut zitten. "Als het om de meetfunctie van die chips gaat, hebben we in Twente absoluut een voorsprong in de wereld. Het is goed dat er haast wordt gemaakt met een assemblagebedrijf." Dat de lichtchips ook geproduceerd gaan worden in Twente, vindt hij minder logisch. Cornelissen pleit voor samenwerking met Brabant en Gelderland. "Anders gaan straks de VS en China ermee heen."

Rekruteren

Bij PhiX in Enschede moeten in de loop van volgend jaar al tientallen mensen gaan werken. Het bedrijf wil nieuwe medewerkers vooral rekruteren bij de masteropleiding Applied Nanotechnology, die aan Saxion wordt gegeven. De volgende stap is dan de bouw van een fabriek voor chipproductie. Chips worden nu vooral gemaakt in Zuidoost-Azië. "Die productie willen wij terughalen naar Nederland", zegt Van den Vlekkert. "Wij laten nu zelf ook in Zuid-Korea produceren. De meeste kosten bij chipproductie zitten in de bouw van een cleanroom (een absoluut stofvrije omgeving) en de machines waarmee de chips worden gemaakt. Die kosten zijn overal gelijk. Volgens onze berekeningen verschilt het nog maar weinig of we in Nederland of in Azië laten produceren, als we maar voldoende volume draaien."

Miljoenen

Van den Vlekkert verwacht voor de bouw en de inrichting van een fabriek voor de productie van lichtchips tussen 100 en 200 miljoen euro nodig te hebben. "Dat kapitaal zal bij investeerders vandaan moeten komen. Onze plannen voorzien in eigen productie vanaf 2020." "Met het assemblagebedrijf zullen we op termijn verhuizen van The Hightech Factory naar The Gallery op de UT, waar nog 2.000 vierkante meter leeg staat. De chipfabriek zal ergens in Twente worden neergezet. Volgens onze verwachting zijn er rond het jaar 2025 ruim 3.000 mensen aan de slag."

Voorsprong

Dat de lichtchips straks niet alleen geassembleerd, maar ook geproduceerd worden in Twente, zoals LioniX-directeur Van den Vlekkert wil, is voor UT-hoogleraar Cornelissen geen uitgemaakte zaak. "Ook in Brabant en Gelderland wordt begerig naar die banen gekeken. Duizenden nieuwe arbeidsplaatsen, wie wil dat niet? Twente heeft een voorsprong wat de meetfunctie van lichtchips betreft. Eindhoven legt zich toe op de dataopslag en transportfunctie van die chips en Gelderland gooit de kennis die al bij chipproducent NXP aanwezig is in de strijd."

Samenwerking

Cornelissen pleit daarom voor samenwerking tussen de concurrenten in Nederland. "Anders vechten er straks drie honden om één been en gaan de VS en China er mee heen. We liggen qua kennis over deze chips écht voor en moeten alles op alles zetten om die voorsprong te behouden."

LioniX

Hans van den Vlekkert (61) en René Heideman (52) zijn sinds 2000 compagnons in LioniX. Van den Vlekkert kwam in 1999 naar Enschede, werkte een jaar bij start-up TMP (nanotechnologie) en begon met Heideman voor zichzelf. "Ons eerste kantoor was een portacabin achter de cleanroom van de UT, waar het water langs de muren lekte." LioniX startte niet onder een gunstig gesternte: de internetbubbel barst en meerdere klanten van de start-up gaan failliet. Het bedrijf weet te overleven en specialiseert zich in het ontwerpen van chips op specificatie van klanten en het produceren van kleine series, tot maximaal 1.000. "Willen klanten er duizenden of meer van laten maken, doen ze dat elders. Straks kunnen wij de lichtchips zelf voor ze maken." Ironisch genoeg lijkt een tweede internetbubbel aanstaande. "We zijn er niet bang voor. Onze verwachtingen zijn realistisch."