LTO-Voorzitter: 'Rode kaart voor foute boer'

Marc Calon stond niet bepaald te trappelen toen hij werd gepolst om LTO-voorzitter te worden. ,,Ik was niet bijster onder de indruk van de boerenlobby. Sommige vrienden raadden me ten zeerste af om het te doen.'' Toch besloot hij vanaf zijn vakantieadres in Umbrië naar Schiphol te vliegen voor het sollicitatiegesprek. ,,Heb ik iemand uit Groningen laten komen met mijn pak. Stond ik daar in m'n onderbroek in de parkeergarage om me om te kleden.''

Achteraf lijken bijna alle wegen in zijn carrière - boer, bestuurder van de noordelijke landbouworganisatie, gedeputeerde - naar deze functie te leiden. De afgelopen jaren maakte de PvdA'er een uitstapje naar de sociale woningbouw. In 2009 werd hij aangesteld als voorzitter van Aedes, de koepel van woningcorporaties. Zijn taak: schoon schip maken in de door corruptieschandalen, financiële puinhopen en zonnekoningen geplaagde sector. Zelf maakt Calon er geen onomstreden start: hij kwam onder vuur te liggen wegens zijn vergoeding van 2 ton. Het leverde hem de bijnaam 'Calonsocialist' op.

Vergeleken met het opruimen van die puinhopen valt het herinrichten van de ouderwets en inefficiënt georganiseerde LTO mee, verwacht hij. ,,Dat was een heftige tijd. Al het gedoe rond nieuwe wetgeving, een parlementaire enquête. Hier krijg ik soms tien mailtjes over één afspraak.''

,,Ik heb nog nooit over mijn salaris hoeven onderhandelen, ik heb altijd aangepakt wat me werd geboden. Behalve bij de boeren. Die kunnen onderhandelen. Ik krijg nu minder dan bij Aedes. Hoeveel? Dat zeg ik niet.''

Calon noemt zichzelf een 'technoboer'. Hij grijpt steeds zijn iPad om met Google Earth in te zoomen op zijn akkers in het Groningse Zuurdijk, foto's te laten zien van zijn moderne landbouwmachine en de app van het weerstation op zijn land te openen. Ondertussen weidt hij breedvoerig uit over aardappelsoorten, goede grond en de chemische structuur van mest.

Daar heb ik te weinig land voor. Daarom heb ik er altijd iets naast gedaan. Ik had anders flink moeten uitbreiden, of naar het buitenland moeten gaan. Daar heb ik ooit wel over nagedacht; na de val van de Muur was ik graag naar het oosten vertrokken. Fantastische grond daar. Maar mijn vrouw wilde niet mee. De laatste twintig jaar zijn het vooral de betere boeren die emigreren. Vroeger gebeurde dat uit nood. De verhuizing van mijn ouders van het katholieke Zeeuws-Vlaanderen naar Groningen, waar ze een boerderij konden pachten, was ook een soort emigratie. Dat was tien uur rijden, ze kwamen terecht tussen gereformeerden en herenboeren. Een totaal andere cultuur.''

Zijn vader stierf jong, toen hij nog studeerde. ,,In de winter woonde ik in Wageningen, in de zomer verdiende ik een inkomen voor het gezin. Ik begon met boeren uit noodzaak, maar ik ben er goed in en vind het leuk.''

De suikerfabriek in Dinteloord, waar het interview plaatsvindt tussen twee vergaderingen, bereidt zich op voor een hogere productie. Dit jaar vervallen de Europese suikerquota, boeren kunnen meer bieten gaan telen. Calon maakt zich grote zorgen over de afzet van boeren en tuinders. Het oprukkende protectionisme in Europa en de VS is volgens hem een groot gevaar voor de Nederlandse landbouw. ,,Populistische sentimenten bedreigen onze export. Voor je het weet komen er importheffingen of vinden ze ineens zogenaamd beestjes in onze groenten en sluiten ze hun grens, zoals de Russen. Voor de 50.000 Nederlandse boeren en tuinders is dat een grote bedreiging: wij exporteren 70 procent van onze productie, met een waarde van 170 miljard euro per jaar. En 10 procent van alle werknemers in Nederland - van de vrachtwagenchauffeurs tot de werknemers in de suikerfabriek - zijn voor hun inkomen van de land- en tuinbouw afhankelijk.''

,,Daarom moeten we die grenzen strikt in acht nemen. Het mestdossier speelt al sinds de jaren 80, een bloody shame. Onze sector kan alleen overleven als de consumenten het vertrouwen hebben dat wij goed voedsel maken. Maar er zijn altijd een paar boeren die het verkloten voor de rest. Net zoals er bij de coöperaties sukkels waren die een cruiseschip kochten of in een Maserati gingen rijden. Dan komen er strengere regels, en zit de rest in de shit. De landbouw moet toe naar een systeem van gele en rode kaarten. Wie een aantal keer ernstig de fout in gaat, zou bij ons geen lid meer mogen zijn.''

,,Nee. Maar we moeten daar natuurlijk afspraken over maken met de slachterijen, met de melkverwerkers, met de Suiker Unie. Wie te veel antibiotica gebruikt, varkens in te kleine hokken stopt of de milieunormen overtreedt mag niet meer leveren. Die vreet z'n suikerbieten zelf maar op. In de pootaardappelenteelt en de kalfsvleessector werkt dat al zo.''

,,Nee, mijn zoon en twee dochters, een tweeling, studeren en gaan andere richtingen op. Dat is geen probleem. Ik heb altijd gedacht dat ik de boel op mijn 55e zou verkopen. Maar ik heb er nog zoveel plezier in, dat ik zelfs weer aan het uitbreiden ben. Zo lang ik gezond blijf, ga ik door. Nog zeker twintig jaar.''

,,Nou ja, je moet natuurlijk niet dement worden. Maar vroeger moest je als boer sterk zijn, nu slim. De gps stuurt mijn trekker automatisch en op de centimeter nauwkeurig. Zo was ik 's avonds om elf uur eens aan het ploegen, en ondertussen wat documenten door te lezen op de iPad. Belt Stef Blok (minister van Wonen, red.) over een deal die we gingen sluiten met het kabinet. Wat ik in hemelsnaam aan het doen was? Hij stond zijn tanden al te poetsen. Wie gaat er nou om elf uur naar bed? Haha! Ik werk samen met buren en vrienden. Als het druk is zitten zij overdag op de trekker, ik 's avonds. Gewoon omdat ik het leuk vind. Kameraden van me hebben net een drone gekocht. Geen lullig dingetje, maar een van 30.000 euro met een high speed camera erop. Wat je daarmee kan doen is echt spannend, mensen hebben nog geen idee. De dronification gaat een grotere impact hebben op de landbouw dan de overgang van paard naar trekker.''

,,Door de bladgroei, verdamping en dat soort factoren op percelen elke week in beeld te brengen, kun je heel precies bemesten, gewasbescherming gebruiken en de oogst voorspellen. Dat is fantastisch, want daar kun je naar handelen. Als de suikerfabriek weet dat hij dit seizoen meer bieten te verwerken krijgt, kan hij zich daarop voorbereiden. De grote techbedrijven sturen me nu al briefjes: mogen we jouw data? Data zijn macht, economische macht.''

,,In theorie wel, want bedrijven die met data de oogsten kunnen voorspellen, kunnen vervolgens graan opkopen. Dat drijft de voedselprijzen op. Hoge voedselprijzen leiden tot onrust, denk aan de revolte in Egypte. Maar boeren kunnen zelf ook enorm van data profiteren, want je kunt er geweldige dingen mee doen. Maar dan moeten die data wel van jou zijn. En dat is slecht geregeld.''

,,Ze kunnen samenwerken. Je kunt met z'n drieën een drone delen. Ik deel mijn weerstation ook met mijn buurman.''

,,Nee. Er wordt al vijftig jaar voorspeld dat de gezinsbedrijven uit Nederland verdwijnen, maar dat zal nooit gebeuren. Een Nederlandse boer kan altijd meer van een hectare halen dan een groot bedrijf dat mensen inhuurt, om de simpele reden dat hij het voor zijn eigen portemonnee doet. In Frankrijk en Engeland zie je wel de macht verschuift naar multinationals als Danone en Nestlé, waar boeren geen flikker over te vertellen hebben. In Nederland hebben we coöperaties als FrieslandCampina, de groenteveilingen en FloraHolland die door boeren en tuinders worden gecontroleerd. Dat is een ijzersterk model.''

Lees ook: Boeren is net topsport, alles moet kloppenVeel boeren gaan het niet reddenDe Boer Zoekt Vrouw-Boeren en hun bedrijven