De basis voor binnenstappen in de deeleconomie is het besef dat we leven in een tijd van overvloed, maar ook dat we die overvloed nog niet altijd goed weten aan te boren. Zo niet binnen de deeleconomie. Op onze reis langs de verschillende markten zagen we een laserpen, een zorgvraag, een hypotheek, een rit, een boor, een huis, een windmolen, een maaltijd, een boot, een leraar, een koerier, een schoonmaker, en nog veel meer producten en diensten. Geen markt blijft onaangetast.
Een systeem dat vraag en aanbod efficiënt bij elkaar brengtHoewel de markten zeer uiteenlopen, is het onderliggende mechanisme dat de deeleconomie mogelijk maakt verbazingwekkend eenvoudig: capaciteit wordt beter benut doordat vraag en aanbod efficiënter bij elkaar gebracht worden. Hiervoor zijn slechts twee ingrediënten nodig: een systeem dat vraag en aanbod efficiënt bij elkaar brengt, en vertrouwen, zowel tussen mensen onderling als tussen mensen en de faciliterende organisatie. Deze ingrediënten vormen de basis van de deeleconomie.
Het ecosysteem van de deeleconomie toont verschillende wijzen waarop vraag en aanbod efficiënter bij elkaar gebracht kunnen worden. Er zijn twee routes mogelijk. De eerste route is het activeren van bestaande capaciteit door het ontwikkelen van een deelplatform. De tweede route is het zodanig creëren van nieuwe capaciteit dat deze goed benut wordt door het bouwen van een business-to-peeraanbod.
Route 1 Het activeren van bestaande capaciteitDe peer-to-peermarktplaats is het voornaamste systeem om vraag en aanbod zichtbaar te maken. De succesvolste deelplatforms activeren zo de onbenutte capaciteit in een markt. Hierdoor kunnen zij snel groeien. In tegenstelling tot de concurrentie hoeven zij immers geen nieuwe capaciteit te genereren. In markten waar veel onbenutte capaciteit is, kunnen deelplatforms daarom in korte tijd uitgroeien tot marktleider. Denk aan Airbnb dat inmiddels meer kamers en woningen aanbiedt dan de grootste hotelketen zonder zelf ook maar één baksteen neer te leggen.
De peer-to-peermarkt-plaats werkt het best voor mensen die het niet erg vinden om tijd te investeren in de transactie. Deze organisatievorm is ideaal voor mensen die het persoonlijke contact fijn vinden. Sociale motivaties zullen de peer-to-peermarktplaatsen op de lange termijn domineren.
Voor mensen die gemak verkiezen boven sociaal contact, is de peer-to-business-to-peermarktplaats de geschiktste optie. Zij genieten nog steeds de economische en duurzame voordelen van het beter benutten van bestaande capaciteit via de peer-to-peermarkt-plaats, maar omdat een dienstverlener voor een soepele transactie zorgt, kost het de eigenaar en afnemer van het gedeelde goed minder tijd.
GereedschapHet grote voordeel van het peer-to-business-to-peermodel is dat ondernemers in feite een bepaalde dienst of product crowdsourcen. Via dit model kan het aanbod in korte tijd flink groeien, omdat er niet geïnvesteerd hoeft te worden in een nieuwe voorraad. Nu al groeien ondernemers die dit model hanteren binnen de accommodatiemarkt in een jaar tijd uit tot ‘hotels’ met meer dan driehonderd appartementen. Ook autoverhuurders kunnen in korte tijd tientallen auto’s te huur aanbieden. Peerby Go is in één klap de grootste gereedschapsverhuurder van Nederland, simpelweg door bestaand gereedschap van particulieren aan te bieden.
Er is nog maar een klein deel van de peer-to-peermogelijkheden ontdekt. De voorbeelden in dit boek laten zien dat er met hulp van technologie veel onbenutte capaciteit geactiveerd kan worden. Iedere ondernemer die een frictie tussen vraag en aanbod waarneemt, in welk domein dan ook, heeft in potentie een nieuwe peer-to-peermarktplaats of peer-to-business-to-peermarktplaats in handen. Denk aan een bank die zijn eigen peer-to-peerleen- en -investeringsmarktplaats bouwt of een meubelverkoper die een marktplaats bouwt waar klanten gekochte meubels onderling kunnen doorverkopen.
Route 2 Het creëren van slimme nieuwe capaciteitBinnen de deeleconomie creëren groepen mensen gezamenlijk producten en diensten binnen nieuwe soorten coöperatieven. Denk aan onderlinge verzekeringsproducten of buurtcoöperatieven voor zorg, energie of mobiliteit. Groepen creëren zo gezamenlijk een gedeeld en daarmee efficiënter benut aanbod, dat voorziet in ieders individuele behoefte. De door moderne communicatiemiddelen gefaciliteerde opkomst van de nieuwe, kleinschalige coöperatieven is een kans voor ieder individu. Daarnaast is het helpen opstarten en faciliteren van coöperatieven ook een groeimarkt binnen de zakelijke dienstverlening. Het interessante aan dit model is dat het bezit van de middelen lokaal blijft. Dat is ook de reden dat het coöperatief binnen de deeleconomie valt.
Dit is geen deeleconomie, maar een vernieuwd aanbod vanuit bestaande organisaties. In het ecosysteem wordt dit aanbod getypeerd als business-to-peer in tegenstelling tot business-to-consumer. Producten en diensten kunnen ook worden aangeboden in de vorm van een slimme vloot. De bedrijven die in dit segment opereren, zijn in staat om de kracht van de deeleconomie te benutten. Zij zijn in staat om net als deelplatforms deze vraag te beantwoorden: Wat maakt het aanbod uit de deeleconomie aantrekkelijk?
De drie w’s: Wat? Waar? Wanneer?Dankzij het gedistribueerde en diverse karakter van het aanbod binnen de deeleconomie hebben we meer te kiezen. Met de deeleconomie ontstaat er overal meer aanbod. In gebieden waar al veel aanbod is, betekent dit meer opties. In gebieden waar nog weinig of geen aanbod is, ontstaat een nieuwe markt. Zo zijn zelfs de grootste hotelketens niet in staat om in alle steden accommodaties aan te bieden en zijn de grootste autoverhuurbedrijven niet in heel Nederland actief. Het wordt echter steeds moeilijker om een wijk te vinden waar geen Airbnb-appartement te vinden is en in alle Nederlandse gemeenten is inmiddels wel een deelauto te huur.
In het pre-internettijdperk waren de drie w’s een stuk eenvoudiger. In elke markt waren de antwoorden gelijk. Pak de drie grootste merken erbij en de antwoorden liggen klaar. Wat? Een vakantie. Waar? Een hotel. Wanneer? Half april, want dan is er een aanbieding. Wat? Een huurauto. Waar? Hertz of Avis. Wanneer? Tijdens kantooruren. Sinds de opkomst van internet zijn de antwoorden op de drie w’s meer divers geworden. We bewegen steeds sneller richting een on demand-economie waar we de beschikking krijgen over dat wat we nodig hebben op de plaats waar we het nodig hebben, en op het tijdstip dat we het nodig hebben. In die zin is de muziekindustrie exemplarisch voor wat er nu gebeurt in de markten van de deeleconomie.
In twintig jaar tijd zijn consumenten in deze markt overgestapt van een fractie van de muziek bezitten tegen een hoge prijs naar toegang tot alle muziek voor een fractie van de prijs. De drie w’s worden aangetoond door de ontwikkelingen in de muziekindustrie. Voor internet ging het als volgt. Wat? Je favoriete muziek. Waar? De platenzaak. Wanneer? Tijdens koopavond of op zaterdag. Vandaag is het als volgt: Wat? Alle muziek. Waar? Overal. Wanneer? Altijd. Het kopen van een cd voor twee of drie mooie nummers komt voor de jongere generaties ridicuul en inefficiënt over.
OntbundelingGeldt hetzelfde straks voor het kopen van een auto voor een paar ritjes per week? De transformatie van de muziekindustrie bekeken vanuit het perspectief van de drie w’s biedt nog een interessant inzicht. Toen internet opkwam, ging het al lang niet meer om de hele cd maar om de nummers op de cd. Er was sprake van ‘ontbundeling’. Mensen maakten zelf een afspeellijst afhankelijk van de eigen voorkeuren.
Dezelfde klantbehoefte zien we terug in de markten van de deeleconomie: geen meerjarig leasecontract, maar flexibele toegang tot verschillende vormen van mobiliteit. Geen studie, maar het zelf samenstellen van verschillende cursussen. Geen abonnement op een dagblad, maar de interessantste artikelen per stuk afrekenen via Blendle. Geen vaste schoonmaker in dienst, maar een schoonmaker wanneer het nodig is via Helpling. Geen privéchauffeur in dienst, maar een chauffeur via Uber wanneer het nodig is.
Concepten die de gedistribueerde netwerken van vandaag weten te benutten, zullen de eigen markt domineren, simpelweg omdat deze concepten in staat zijn om de wie-, wat- en waar-vragen zo goed mogelijk in te vullen. Het snelgroeiende on demand-aanbod zal steeds meer mensen verleiden om te kiezen voor ‘toegang tot’ in plaats van bezit.
Lees ook: Crowdfunding Day Europe: Dromen vs. Risico'sInspiratievideo: Hoe Peerby 2 miljoen binnenhaaldeMet deze ingrediënten scoorde Peerby crowdfundinghit
ShareHarmen van Sprang en Pieter van de GlindBusiness Contact €24,99
