'Met Bram viel geen land te bezeilen'

Hoe het politieke sprookje van Moszkowicz na 9 maanden al uit bleek.

Het Eindegesprek,,Nou, dan hebben we niets meer te bespreken...''

Moszkowicz stiefelt boos de Vondelingkamer van het parlementsgebouw uit. Hij weigert het VNL-bestuur zelfs nog de hand te schudden, boos als hij is dat hij zojuist te horen heeft gekregen dat hij eruit ligt als lijsttrekker.

Zo komt na amper 9 maanden een einde aan zijn politieke 'sprookje'. Het gesprek heeft nog geen 4 minuten geduurd. Moszkowicz heeft op de acht genoemde woorden na, helemaal niets gezegd.

Als het nieuws zich even later verspreidt, lijkt de breuk bij verrassing te komen. Binnenskamers knetterde het echter al maanden.

Al sinds de zomer is de relatie met VNL met de week moeizamer geworden. Het enthousiasme is verdampt. In december concluderen de drijvende krachten achter VNL, ex-PVV'ers Laurence Stassen, Joram van Klaveren en Johan Driessen, dat het niet meer verder kan.

Moszkowicz komt dan al vaak niet opdagen voor vergaderingen. Verknoeit het in interviews door verkeerde standpunten in te nemen. Erger: hij leest de dossiers niet die VNL (VoorNederland) hem geeft. Bij de wekelijkse vergadering op maandag weet hij bij herhaling niet wat er in het partijprogramma staat. ,,Als hij al kwam opdagen,'' zegt een betrokkene. ,,Want in november en december nam hij de telefoon niet eens op. Letterlijk. Twee maanden was hij totaal onbereikbaar.''

Het BeginHoe anders was het in april nog. Op de tonen van Frank Sinatra's That's Life heeft de gevallen glamouradvocaat zich gepresenteerd aan de pers in Den Haag. Hij doet het 'voor de kinderen'. ,,Ik ging van Olympus naar de goot, maar ik heb een opdracht.''

Bij VNL kennen ze de risico's. Weten van z'n imago, zijn carrièredeuk. Het bestuur hoopt er het beste van. Een bekend gezicht kan immers ook zetels opleveren. Ze vrezen met hun relatief onbekende Kamerleden een zachte dood te sterven als partij. Het collectief gevoel: we moeten een gedurfde stap nemen.

Even lijkt dat zich uit te betalen. Peilingen tonen die eerste maanden twee zetels. ,,Na wat media-optredens! We dachten: dit gaan we uitbouwen.''

Al in juni slaat de twijfel toe. Moszkowicz heeft z'n feiten niet op een rij. Hij geeft interviews genoeg, maar 'het echte VNL-geluid' klinkt niet. Verder dan: 'er moet 5 miljard naar Defensie' of 'er moet een vlaktaks komen' komt hij vaak niet.

Er wordt afgesproken op maandag dossiers door te nemen met het bestuur. Dat brengt slechts deels verbetering. ,,Een maandag later bleek dat hij veel niet had onthouden,'' zegt een betrokkene. ,,Dat viel ons wel tegen, gezien zijn verleden met dossiers.''

Het aantal leden van VNL stijgt ondertussen gestaag, dat verzacht de pijn. Als de 1000 worden gehaald, heeft de partij recht op ruim 400.000 euro subsidie. Dat lukt. Het zomerreces komt er bovendien aan. Daarna zal het wel beter gaan met Bram, hoopt men.

De ValMaar het gaat niet beter. Sterker, het gaat bergafwaarts. Als VNL in september een samenwerking aangaat met de Britse UKIP, liggen de tickets voor Moszkowicz klaar. Hij zal in Londen met UKIP-leider Nigel Farrage gaan praten. Een mooi mediamoment. Maar dan belt Moszkowicz af. Weer. Hij kan niet. ,,Een verjaardagsfeestje of zoiets...Er was geen afspraak te maken met die man.''

Joram van Klaveren neemt zijn plek in alle haast in, maar nu heeft Moszkowicz het echt te bont gemaakt. Bovendien zijn de peilingen een ramp: nul zetels. Als we nu verkiezingen krijgen, worden we vermorzeld, vreest men.

In oktober sommeert het VNL-bestuur hem. ,,Het moet echt beter Bram, zo gaat het niet langer,'' wordt hem gezegd.

Moszkowicz begrijpt het. Zegt hij. Maar na het gesprek stokt de samenwerking zo'n beetje definitief. De voormalig topadvocaat neemt niet eens meer zijn telefoon op. De VNL'ers mogen blij zijn als hij een Whatsappje beantwoordt.

Naar buiten toe wordt gezwegen over de malaise, maar het 'avontuur' stuurt aan op een mislukking, beseft het partijbestuur.

Als in december in Amsterdam een joodse familie wordt aangevallen, reageert Moszkowicz via zijn twitteraccount dat de daders 'een cursus' moeten volgen als straf. Op de partijkamer van VNL lezen ze het hoofdschuddend mee. De partij wil zwaardere straffen, geen cursussen.

Wanneer ze Moszkowicz hierop willen aanspreken, zegt hij de afspraak op het laatste moment af. Jammer, laat hij weten, maar hij moet naar Vietnam met Wibi Soerjadi voor opnames van het BNN-programma De Gevaarlijkste Wegen Van De Wereld. ,,Wisten wij helemaal niets van.''

Als VNL optredens voor hem regelt bij Humberto Tan, zegt Moszkowicz juist af.

De druppel komt als hij bij een kerstuitzending van AT5 zegt dat hij zijn huidige politieke werk in de toekomst misschien wil combineren met de advocatuur, mocht zijn schrapping ongedaan worden. ,,Toen wisten we: dit houdt nu echt op.''

Een kwestie van gegokt en verloren, concluderen de VNL'ers tijdens de feestdagen.

,,We kenden zijn verleden, maar hadden echt goede hoop,'' beaamt VNL-Kamerlid Joram van Klaveren. ,,Helaas is het bij goede intenties gebleven.''

Gebruikte hij zijn politieke carrière vooral als inkomstenbron? Nee, sust men bij VNL. Meer dan zo'n 15.000 euro is er niet overgemaakt. ,,Het is gewoonweg niet geworden wat we hoopten,'' zegt Van Klaveren.

Daarom nodigde het bestuur de nietsvermoedende Moszkowicz dit weekeinde uit om gisteren te komen praten. Dat het een exitgesprek wordt, weet hij dan nog niet, maar het drietal is resoluut. Zij hebben nog slechts één zorg: komt hij wel opdagen?

Dit verhaal is gebaseerd op gesprekken met meerdere betrokkenen. Moszkowicz zelf was onbereikbaar voor commentaar