'Mijn videotheek gaat de laatste van Nederland worden'

Jongeren opgelet: vroeger, een jaar of dertig geleden, telde Den Haag tientallen videotheken. Klanten moesten alleen al 65 gulden (omgerekend 30 euro) inschrijfgeld betalen, maar lieten zich daardoor niet weerhouden om in de rij te wachten voor het huren van een film die al in alle bioscopen te zien was geweest...

VolhoudenFrans Tomeij doet zijn best om de stemming erin te houden. Want de eigenaar van de allerlaatste videotheek op Haags grondgebied is van plan om het nog heel lang te blijven volhouden.

Hij is zo strijdbaar zelfs dat het woord 'volhouden' hem eigenlijk al niet bevalt. "Het gaat een keer eindigen, maar het zit niet in mijn systeem om op te geven. Nu ik de laatste van Den Haag ben, wil ik ook de laatste van heel Nederland worden."

LiefhebbersHet zou zomaar kunnen. Tomeij heeft verstand van film en ziet bijna alles wat er bij hem op de hoek van de Vlierboomstraat en de Appelstraat op de plank staat. En dat wordt gewaardeerd door een categorie klanten die hem door de jaren heen trouw is gebleven.

Tomeij: "Vroeger bestond het gros van mijn klanten uit mannen van 18 tot 38. Die groep raakte vertrouwd met het concept videotheek en een deel daarvan is met mij meegegroeid. Dat zijn de echte liefhebbers, die het leuk vinden om een praatje te maken als ze hun films komen terugbrengen. Daar maak ik graag tijd voor vrij. Als iemand enthousiast is over een film van - ik noem maar iemand - Fellini, dan weet ik nog wel een paar films die hij dan ongetwijfeld ook mooi gaat vinden."

AmbitieusHij begon in 1980. Op de Mient, een paar honderd meter verderop in de Vruchtenbuurt. Videoclub of Europe - zo heette zijn zaak. Ja, ambitieus was Tomeij toen ook al. "Er was in die tijd geen kunst aan", relativeert hij het onmiddellijke succes: "Het geld kwam met bakken tegelijk binnen. Iedereen die een eigen zaak wilde opzetten, begon een videotheek. Autohandelaren, kroegbazen... Allemaal doken ze er bovenop."

Ook Kees van Kooten en Wim de Bie hadden dat in de gaten. Tomeij vertelt niet zonder trots dat het Haagse duo zijn Videoclub of Europe uitkoos als decor voor hun sketches als 'vrije jongens' uit de Schilderswijk. "Ik was behoorlijk fanatiek. Wilde altijd de beste zijn. Als ik een film niet had waar een klant om vroeg, dan ging ik erachteraan. Ook van mijn medewerkers verlangde ik dat ze goed op de hoogte waren. Wie bij mij kwam werken, deed ik een passe-partout voor Pathé cadeau."

NaamsbekendheidNa zes jaar sloot hij zich aan bij een nieuwe keten van verhuurders, die zich als een olievlek over het land verspreidde: Videoland. Daardoor kreeg hij in een klap een veel grotere naamsbekendheid. Financieel was dat profijtelijk, de zaak groeide als kool. De voorgevel getuigt nog van die hoogtijdagen. Van buiten lijkt het of de zaak drie panden bestrijkt.

Die tijd is voorbij. De videotheek is kleiner geworden, ook door een slimmere manier van archiveren, en zit nu als het ware ingeklemd tussen aan de ene kant - op de hoek met de Appelstraat - Barbara's Lunchroom, en aan de andere kant een ruimte waar Tomeij oude analoge videobanden van klanten overzet op usb of naar dvd.

Scandinavische toppersZo speelt hij - intussen samen met zijn zakenpartner Barbara van Delden - handig in op de telkens weer veranderende audiovisuele markt. Met nu bijvoorbeeld een groot aanbod van complete televisieseries. Sinds het succes van The Killing, The Bridge en Lilyhammer heeft hij meteen ook alle andere Scandinavische toppers in huis gehaald.

Zijn publiek is misschien kleiner dan ooit tevoren, het is ook gevarieerder dan ooit tevoren. Was het in de hoogtijdagen van de videotheek vooral de spreekwoordelijke Jan met de pet die over de drempel kwam, tegenwoordig weet ook de liefhebber van arthousefilms de weg naar zijn zaak te vinden.

NetflixDat komt, zegt hij, omdat ook Netflix, Pathé Thuis en Ziggo steken laat vallen. "Wij hebben een grotere catalogus dan al die online-aanbieders bij elkaar", klinkt het zelfverzekerd. Hij wijst op een beeldscherm met daarop de 250 meest geliefde films en series volgens databank IMDb. "Daarvan zijn er niet meer dan 30 bij Netflix te zien. Logisch, zij moeten voor al die producties rechten betalen."

Verder is Tomeij gestopt met de verhuur van films die altijd zo mooi onder de noemer 'Volwassen' in de schappen lagen. "In 2002 hebben we dat hoekje al opgedoekt. Dat vieze rekje stoorde me gewoon. Dit is een videotheek voor het hele gezin, waar ook kinderen moeten kunnen rondhuppelen die voor de snoepbak komen."

VideolandWat niet is veranderd, is dat de zaak nog steeds 'Videoland' heet. Terwijl het moederbedrijf toch heus alweer bijna zes jaar geleden failliet is verklaard en die naam intussen is overgenomen door een online-verhuurder waarmee Tomeij niks te maken heeft. "Ik hou het maar zo. Een naamswijziging brengt veel gedoe met zich mee en onze klanten weten toch wel hoe het zit."

Hoeveel vaste klanten er nog zijn? "Ik hou het niet meer bij", klinkt het afwerend. "Want daar word ik natuurlijk helemaal niet vrolijk van."

RealistischLiever vertelt hij over de hoogtijdagen. Zoals die ene kerstdag in 2006, toen er op één middag en één avond bij elkaar opgeteld duizend klanten een filmpje kwamen huren. Die tijd is voorbij en die tijd komt nooit meer terug. Waarom zou je nog de deur uitgaan als je thuis met één druk op de knop via Netflix en andere online-diensten ook bediend kunt worden?

Tomeij is realistisch. Ooit houdt het op, dat weet hij ook wel. Maar zoals gezegd: voorlopig is hij niet van plan de handdoek in de ring te gooien.

KatwijkOok niet, of eigenlijk juist niet, nadat de een-na-laatste videotheek in Den Haag in september 2014 over de kop ging. "Nu ben ik hier nog de enige. Iedereen in de wijde omgeving - van Katwijk tot aan Wateringen - kan voor een film die al uit de bioscopen is en ook online niet in de catalogus is terug te vinden alleen bij mij terecht."

Frans Tomeij wil nog van geen omvallen weten. Hij besluit dan ook met een passende verwijzing naar de titel van een twintig jaar oude actiefilm met Bruce Willis: "Last man standing!"