Zo geeft Mister Startup Oscar Kneppers bedrijven een vliegende start

Hij is vanochtend om acht uur opgestaan; laat voor zijn doen. Na zijn vaste ontbijt - een citroen uitgeperst in heet water, fruit uit de blender en een hand noten - en een koffieafspraak lag de dag voor hem open. 'Waarom ga ik niet naar het Stedelijk?' zei Oscar Kneppers tegen zichzelf.

En omdat in het leven van de zakenman tegenwoordig elke dag een vrijwel onbeschreven agendabladzijde is, staarde hij even later naar de zwevende installaties van Studio Drift. "Ik moest al snel op een bankje gaan zitten om alles te laten inwerken: hoop, angst, belofte, paniek; het liep in mijn hoofd allemaal door elkaar. Práchtige ochtend."

Een kleine maand geleden is het nu dat hij bekendmaakte zich terug te trekken uit zijn bedrijf Rockstart. Formeel is hij nog niet weg aan de Houthaven, maar wie hem mailt, krijgt al tijden een out of office-reply. Voorlopig houdt hij een kwart van de aandelen in de start-up accelerator, waarmee hij rond de 150 jonge bedrijven op weg hielp in ruil voor een aandeel in hun toekomstige succes.

Het is derde keer dat Kneppers de deur achter zich dichttrekt van een bedrijf dat hij vanaf de kamer van koophandel­inschrijving opbouwde tot een miljoenenonderneming. Eerder werd hij financieel onafhankelijk met de verkoop van tech-tijdschriften Emerce (2001) en Bright (2009). Steeds nam hij daarna minstens een jaar vrijaf. Tot het volgende idee in hem opkwam.

Wilt u hierna weer de cyclus doorlopen van een bedrijf opzetten en verkopen?

"Jazeker. Nog wel vier keer zelfs! Dat moet ik op mijn leeftijd net redden. Zo'n bedrijf opzetten is een krachtmeting met het leven. De grootst mogelijke uitdaging in combinatie met een fysieke uitputtingsslag. Hoewel ik heb geleerd hoe ik met dat laatste deel verstandiger moet omgaan."

Hoe uitputtend was het dan eerder?

"Vooral in mijn tijd bij Emerce was ik maniakaal aan het werk. Eind jaren negentig waren alle grote technologische ontwikkelingen pas net begonnen hè. Mobiel, internet, alle bijbehorende gemakken - het kwam allemaal opzetten. Een heerlijke tijd vol belofte, was het."

"Na een jaar wilde VNU het tijdschrift en de website kopen. Verrek, dat is snel zeg, dacht ik. Als dat lukt, ben ik miljonair voor mijn 35ste. Het ging niet door, maar het was olie op het vuur van het harde werken. Daarna gingen we echt all in. Zonder aarzelen werkten we zes, soms zeven dagen in de week op ons zoldertje aan de Brouwersgracht."

Waarom stopt u met Rockstart? Het bedrijf bestaat pas acht jaar en de wereld van de start-ups bloeit.

"Als ondernemer vind ik de fase waarin Rockstart nu zit niet interessant. Ik houd van de energie van het begin. De hoop: als je iets één keer kunt verkopen, kun je het misschien ook een miljard keer verkopen. Ik kan van niets iets maken. En een bedrijf van één naar twintig mensen brengen gaat ook nog wel. Daarboven vind ik het al snel te complex worden. Functioneringsgesprekken, salarisschalen, onderhandelen over de pandhuur; ik vind het gewoon niet interessant.

Eerder zei u: 'Ik kan het niet, managen.'

"Neem een bedrijf met vijftig mensen. Dan moet je al die namen onthouden en met hen om tafel als er thuis iets niet lekker zit. Daar heb ik geen talent voor. Ik kan leiden, dat wel. Het juiste sentiment vangen en dan een doel projecteren op de wolken. Dan zie dat mensen beginnen te denken: hé, daar wil ik bij horen."

"Toen ik van Rockstart alleen nog maar de naam had, zei ik: 'We're building the greatest start-up machine ever.' Bam, dat kwam aan! Enerzijds is het bluf, maar anderzijds is het ook goed. Zo van: we gaan voor niets minder."

Zo'n uitspraak klinkt bijna Trump­iaans.

"Het is een klassieke Big Hairy Auda­cious Goal, die veel beginnende bedrijven formuleren. Je moet als start-up nooit zeggen: 'We willen een miljoen omzetten of een ton winst te maken.' Nee, je moet de wereld willen veroveren! Als het niet lukt, was het maar een droom, als het wel lukt, was het visie."

Gaat u uw bedrijf niet missen?

"Welnee, hoezo? Wat moet ik missen?"

Het gevoel van het gebouw binnen­lopen misschien? Of de collega's bij de koffieautomaat?

"Nee zeg, geen moment. Dat ken ik toch allemaal al? Misschien is het een afwijking, maar het enige gevoel dat me nu bezighoudt is: wat komt hierna?"

Dat klinkt niet erg aardig voor de collega's die u achterlaat, toch?

"Ik vind dat helemaal niet onaardig. Als ik onze wisselwerking de moeite waard vind, houd ik contact. Laatst waren er vlak na elkaar drie afscheidsfeestjes bij Rockstart. Ik heb die drie collega's een brief geschreven: 'Ik kom niet, want die afscheidspoppenkast met speeches en zo is niets voor mij. Bovendien stel ik voor geen afscheid te nemen: we zien elkaar nog.' Dat begrepen ze heus wel."

U begeleidde bij Rockstart in totaal zo'n 150 start-ups. Wat onderscheidde de goede van de slechte?

"Om te slagen heb je een combinatie van deskundigheid, toewijding en ook mazzel nodig. Vergeet niet: om die 150 bedrijfjes te selecteren, hebben we er misschien wel 5000 bekeken. Dan wist je soms: hier is mazzel niet genoeg. De visie ontbreekt of de persoonlijkheden zijn niet gedreven genoeg. We hebben alleen de beste genomen."

Toch zijn lang niet alle 150 bedrijven meer in leven.

"Van de 10 die in het eerste jaar begonnen, zijn er nog 5 over. Van de recente jaren verwacht ik misschien wel op 70 procent uit te komen. Dan doen we het veel beter dan de klassieke rekensom uit Silicon Valley: daar gaan 8 van de 10 bedrijven in de eerste 3 jaar over de kop. Wij waren in staat bedrijven die vroege kwetsbare fase te laten overleven."

Welke fouten maken de beginners?

"Welke niet? Te veel uitgeven. Of, en dat ontstaat bijna altijd bij meerdere oprichters: gedoe over geld of zeggenschap."

Hoe ondervang je dat?

"We anticiperen op wat er gebeurt als er succes komt. Als wij samen morgen een onderneming beginnen, zitten we vol goede zin en zijn we beste vrienden. Wat gebeurt er als er tegenwind opsteekt en de boekhouder zegt: 'Jullie mogen jezelf voorlopig nauwelijks salaris uitkeren'? Als ik een hypotheek en kinderen heb, wordt dat lastig. Terwijl jij misschien vol voor het bedrijf wil gaan. Het resultaat: gedoe."

Had u zelf weleens ruzie om geld?

"Helaas wel. Na de verkoop van Emerce aan Maarten van den Biggelaar van Quote Media. Met hem had ik echt een klik. De interesse ontstond vlak voor nine-eleven in 2001. Ondanks de wereldwijde spanning die daarna volgde, ging de deal door. Tweeënhalf miljoen gulden voor een krappe meerderheid van de aandelen." "Niet veel later kreeg ik een ongeluk. Mijn herstel duurde bijna een jaar. Ik lag thuis in bed toen Maarten vertelde dat er nieuwe investeringen nodig waren en dat de banken niet meer durfden. Natuurlijk leende ik het bedrijf toen een paar ton." "Toen ik weer aan het werk ging, wilde Maarten de rest van de aandelen hebben. Nine-eleven heeft de wereld veranderd, zei hij. Dat begreep ik. Hij hoefde niet te betalen voor mijn minderheidsbelang, maar ik wilde wel mijn extra investering terug. Het leek me zo logisch dat ik er niet eens over nadacht." "Maar Maarten ontplofte: 'Na alles wat ik voor je heb gedaan, flik je me dit.' Totale ruzie werd het. Ik begon een rechtszaak. Uiteindelijk zei hij: 'Dan trek ik die tent omver.' Dat lukte hem nog ook. Emerce was failliet en ik was al dat geld kwijt."

U zag elkaar voor die tijd als vrienden?

"Zeker. We hielden van elkaar. Twee weken na alle heisa zag ik hem op een feestje. Ik legde mijn hand op zijn schouder, hij draaide zich om en zei: 'Jou wil ik in mijn leven niet meer zien'. Dat deed echt pijn. We konden een ordinaire ruzie over geld toch wel ontstijgen? Nee dus. We hebben elkaar 13 jaar niet gesproken. Pas sinds 2 jaar zijn we weer oké."

Is uw visie op geld erdoor veranderd?

"Ik durf te stellen dat ik nooit met geld ben bezig geweest. Het is er altijd geweest in mijn leven. Soms veel en soms weinig. Ik heb geen moeite met geld uitgeven, maar kan ook goed sober leven. Ik vind geld een geweldig meetinstrument om te zien of een bedrijf zin heeft. Een objectieve manier om een geleverde inspanning te waarderen."

U vertelde net dat u begin 2002 een zwaar ongeluk kreeg. Wat gebeurde er?

"Na de verkoop van Emerce raakte ik bevangen door een gevoel van succes, onaantastbaarheid zelfs. Elke vrijdag dronken we na het werk tot we er zowat bij neervielen. Ik verkeerde in een roes, werd overmoedig. Die avond had ik een taxi moeten nemen, maar stapte toch op mijn fiets. Op het Damrak fietste ik tegen het verkeer in en reed tegen een andere fietser op. Ik sloeg met mijn hoofd op de stenen en werd wakker in het ziekenhuis. Ik had een slagaderlijke bloeding onder mijn schedel, heb in coma gelegen." "De neuroloog zei later dat het een kwestie van minuten is geweest. Mijn geluk is de ambulance geweest die al op de Dam stond, omdat het een uitgaansavond was. Was ik op dinsdagavond gevallen, dan was ik er niet meer geweest."

Wat deed dat besef met u?

"Massive, was het. Ik voelde me vooral ontzettend schuldig. Ik had een kindje van 2! En dan zoiets onverantwoordelijks doen. Ik heb me er jaren voor geschaamd. Hoe kon ik zo licht over mijn eigen leven en dat van mijn dierbaren denken?"

Bent u uw leven anders gaan leiden?

"Daar werd ik meteen toe gedwongen. Ik kon amper licht en geluid verdragen, niets meer onthouden. Als ik van de huiskamer naar de keuken liep, was ik halverwege al vergeten wat ik er wilde pakken. Ik ben een jaar lang heel fragiel geweest, maar ben uiteindelijk heel goed hersteld."

Ik bedoelde: werden andere zaken belangrijk in uw leven?

"Niet zozeer. Ik ben weer gaan ondernemen, maar pakte het bij Bright wel heel anders aan. Ik heb altijd gesmeten met energie, maar heb toen beter leren doseren. Ik ben een dag minder gaan werken om bij mijn gezin te zijn."

U stopte ook met drinken, las ik.

"Dat heeft er niet zo veel mee te maken, behalve dat ik enige tijd na mijn ongeluk geïnteresseerd raakte in yoga. Ik raakte er aan verslingerd."

U schijnt al uw vrienden in die tijd een boek over yoga voor hun verjaardag te hebben gegeven.

"Ik was heel enthousiast, ja. Na een paar jaar ben ik zelfs begonnen met wat ze sadhana noemen, een ochtendritueel. Je staat om 4 uur 's ochtends op met een koude douche en doet dan 2,5 uur yoga en meditatie. Zo kon ik nog steeds vroeg op kantoor zijn." "Ik voelde me fantastisch, maar merkte dat de combinatie met zwaar eten en drinken in de avonduren niet werkte. Ik had mijn tweede bedrijf verkocht en we woonden in Spanje. We gaven onze kinderen zelf onderwijs en ik sportte ontzettend veel. Toen heb ik alcohol uitgebannen, daarna ook vlees en nog meer ongezonds." "Ik kwam in een routine van stoppen terecht. Maar dat werd me na vier jaar toch te ascetisch. Een paar jaar later was ik op vakantie met mijn zoon en zat net midden in een meditatieve groene detox. Ik realiseerde me ineens dat ik alleen maar bezig was met wanneer ik wat mocht eten of drinken en zei tegen mezelf: nu stop ik met stoppen."

Alcohol mag sindsdien weer?

"Die kluizenaarsmentaliteit werkt voor mij niet. Ik eet alles weer en drink gematigd, maar soms ook niet. Ik ben heel consistent in niet-consistent gedrag."

U bent ook in uw persoonlijke leven goed in dingen beginnen, maar minder in consolideren?

"Ik ben 31 jaar met mijn vrouw, dus ik kan het wel degelijk. We hebben heus weleens gedoe gehad, maar onze relatie is heel liefdevol en hecht. En ik heb, als jongste van zeven kinderen, nog steeds intensief contact met al mijn broers en zussen." "Maar inderdaad, ik ben ontzettend nieuwsgierig naar wat er allemaal kan, ik zie steeds nieuwe mogelijkheden. En alles wat je begint, betekent dat je iets anders moet afbreken."

Uw broer Machiel zei in het FD: 'Onze vader koos zijn eigen pad. Die eigenschap zie ik terug bij Oscar. Het is ook bij hem alles of niets.'

"Mijn vader is op mijn twaalfde van mijn moeder gescheiden. Ik kende hem nog niet goed, had hem door zijn drukke werk maar weinig gezien. Hij ging elders wonen en pas op mijn negentiende kreeg ik echt een band met hem. Hij vroeg me een slaapzak te leen voor een reis naar Italië. 'Zal ik meegaan?' vroeg ik." "Ik lijk absoluut het meest op hem. Hij is al even dood, maar nog steeds zegt iedereen over hem: 'Never a dull moment'. Kan ik me wel mee identificeren. Mijn moeder was huisvrouw, haar eerste kind kwam toen ze 20 was. Haar gezin was haar levenswerk. Toen mijn tweelingzus als laatste het huis ging, was zij 52. Toen is ze aan een soort prepensioen begonnen."

U bent nu 52. Net zou oud als zij toen.

"Als ik weet hoe ik me nu voel, denk ik: ze had een tweede leven kunnen beginnen. Had kunnen reizen, misschien een nieuw vriendje - alles was mogelijk."

Uw moeder is nu ziek. Ze heeft alzheimer. Wat treft u het meest als u haar ziet?

"Pff... het is zo'n vreselijke ziekte." De tranen schieten hem in de ogen. "Ik wilde zeggen dat ik het goed kan accepteren, maar het raakte me toch. Als we het hebben over de belofte van het leven, zie ik bij haar een vlieger die net niet in de volle bries terecht is gekomen. Kijk, ze is nu 86 en zo'n zes jaar ziek. Maar die jaren van 52 tot 80... zo ontzettend jammer."

U begreep haar niet?

"Ik moet oppassen mijn visie niet op haar leven te plakken. Maar goh, ik had haar zo gegund zich iets meer te kunnen bevrijden van de rol van het slachtoffer van de scheiding." "Neem zo'n sabbatical als dit. Ik had haar zo graag op een lange reis willen meenemen, haar de wereld willen laten zien. Aan haar persoonlijkheid en karakter is veel veranderd. Haar ziel lijkt verdwenen. Ze weet meestal niet meer wie ik ben. Herkent me hoogstens als familie. Zo ontluisterend dat het leven als zand tussen je vingers wegglipt."

U vertelde eerder dat u twee jaar geleden in een midlifecrisis belandde. Begon u aan uw eigen einde te denken?

"Het was anders. Het gebeurde nadat ik had besloten een eerste stap terug te doen bij Rockstart. Ik keek om me heen en dacht: jeetje, ik ben pas op de helft van mijn leven en alles is fantastisch: mijn relatie, mijn kinderen, mijn huis, mijn bedrijf. Ergens begon het te schuren." "Klopte het wel wat ik allemaal had gedaan die eerste 50 jaar? Ik wilde alles herzien. Terug naar het volledig onbeschreven blad. Hakte er flink in allemaal. Maar gelukkig heb ik die fase ook weer overleefd."