Nieuws Actueel
Modelovereenkomst ZZP'er: hoe verder na de VAR?
De fiscus ziet veel freelancers, ZZP'ers en andere zelfstandigen als echte ondernemers. Maar in het geval je bijvoorbeeld veel werkt voor één opdrachtgever en op diens kantoor zit, is de situatie niet altijd helder. Door gebruik te maken van voorbeeldmodelovereenkomsten van de Belastingdienst, kun je in dit soort gevallen vooraf duidelijkheid scheppen, schrijft Tijs van den Boomen in zijn vernieuwde Handboek Eigen Baas. Een voorpublicatie.
Alles over modelovereenkomst:Zorgen om modelovereenkomstenDe VAR verdwijnt: dit is wat je moet wetenModelovereenkomsten: meer zekerheid of meer verwarring?Fouten in modelovereenkomsten ZZP'ers Blog: Wat ben ik nu de ZZP'er verdwijnt?
De ModelovereenkomstDe termen zelfstandige, eigen baas en freelancer zijn in het dagelijks taalgebruik gemeengoed, maar juridisch hebben ze geen betekenis. Formeel bestaan er alleen ondernemers en werknemers. Je bent het een of het ander. Tenminste, dat is de bedoeling van de overheid. In de praktijk ontbreekt echter een duidelijke definitie van het ondernemerschap en zo kan het gebeuren dat de Belastingdienst iemand als ondernemer beschouwt en hem in aanmerking laat komen voor alle fiscale voordelen die bij het ondernemerschap horen, terwijl diezelfde persoon voor de sociale zekerheid een werknemer is voor wie sociale zekerheidspremies moeten worden afgedragen. Dat kan zelfs als de zelfstandige en de opdrachtgever dat helemaal niet willen. Voor werknemers geldt namelijk een verzekeringsplicht.
Bij de vraag of iemand wel of geen werknemer is, zijn de onderlinge afspraken tussen de zelfstandige en zijn opdrachtgever niet doorslaggevend. 'Wezen gaat voor schijn', oordeelt de Hoge Raad: het gaat er niet om wat er op papier is gezet, maar hoe de verhoudingen werkelijk zijn. Ook een btw-nummer en inschrijving bij de Kamer van Koophandel geven geen zekerheid.
De onduidelijkheid wordt veroorzaakt doordat twee soorten wetgeving op elkaar botsen: de belastingwetgeving en de wetgeving voor werknemersverzekeringen. Het gevolg is onzekerheid bij opdrachtgevers: zij voelen het zwaard van de naheffingen boven hun hoofd hangen. In 2005 werd de patstelling doorbroken met de introductie van de VAR-WUO, de Verklaring arbeidsrelatie winst uit onderneming. Voortaan besliste de Belastingdienst vooraf over je status. Zelfs als de Belastingdienst de VAR later alsnog ongeldig verklaarde, kon de opdrachtgever niets gebeuren. Maar dat is sinds 1 mei 2016 verleden tijd.
In de nieuwe Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) is geregeld dat opdrachtgever en opdrachtnemer vooraf duidelijkheid kunnen krijgen, door een modelovereenkomst ter goedkeuring voor te leggen aan de Belastingdienst. Er zijn algemene modelovereenkomsten, maar ook specifieke per branche of beroepsgroep. Ook individuele opdrachtgevers en zelfstandigen kunnen een modelovereenkomst ter goedkeuring voorleggen, binnen zes weken doet de Belastingdienst dan uitspraak. Modelovereenkomsten zijn vijf jaar geldig.
De goedgekeurde modelovereenkomsten kun je downloaden van de site van de Belastingdienst. De tekst neem je in zijn geheel over in de overeenkomst die je met de opdrachtgever sluit en je voegt daar de zin aan toe: ‘Deze overeenkomst is gelijkluidend aan de door de Belastingdienst op [datum] onder [nummer] beoordeelde overeenkomst.’
De opdrachtgever heeft nu vooraf zekerheid dat geen loonbelasting en premie volksverzekeringen worden geheven, mits in de praktijk wordt gewerkt zoals in de overeenkomst staat omschreven. Het grote verschil met de VAR is namelijk dat de Belastingdienst achteraf onderzoek kan doen of er niet vals wordt gespeeld en of er niet feitelijk sprake is van een opzetje om schijnzelfstandigheid te verhullen. Dan moet de opdrachtgever alsnog loonbelasting en premie volksverzekeringen afdragen. Met terugwerkende kracht komt de zelfstandige dan in loondienst en is hij bijvoorbeeld verzekerd voor werkloosheid en arbeidsongeschiktheid.
Anders dan bij de VAR, moet je de modelovereenkomst met iedere opdrachtgever apart afsluiten. Als het om hetzelfde werk in dezelfde branche gaat, zal dat overigens steeds dezelfde overeenkomst zijn. Voor bemiddelingsbureaus is er een aparte modelovereenkomst, om de relatie tussen jou en het bureau te regelen. Daarin staat dat je zelfstandigheid in het geding kan komen als je 'langer dan gebruikelijk' via het bureau werkt (ook als je aan verschillende bedrijven wordt uitgeleend). Onduidelijk is nog wat 'langer dan gebruikelijk' is.
Overigens is een modelovereenkomst zeker niet verplicht. Je hebt er geen nodig als je voor consumenten werkt en evenmin als je opdrachtgevers er niet om vragen omdat het evident is dat je als zelfstandige wordt ingehuurd. Auteurs die voornamelijk op royaltybasis werken worden bij voorbaat als ondernemer aangemerkt.
Als het niet lukt om gebruik te maken van een modelovereenkomst – bijvoorbeeld omdat je opdrachtgever dat niet wil, of omdat de manier waarop jij voor hem werkt te veel afwijkt aan de modelovereenkomst – kunnen bedrijven als Uniforce en ZZP Oké een uitweg zijn. Door de oprichting van een bv, waarvan jij als zelfstandige directeur-grootaandeelhouder (dga) wordt, kan de Belastingdienst je relatie met je opdrachtgevers niet aanmerken als een dienstverband, want als directeur ben je immers werknemer van je eigen bv.
Uniforce krijgt twintig procent van de aandelen in handen, ZZP Oké certificeert de aandelen en neemt alleen de juridische zeggenschap over. Beide bedrijven mikken vooral op zelfstandigen met een hoge omzet die lang ergens werken, zoals interim-managers en ICT’ers.
Dit is een dure constructie: de jaarlijkse kosten bedragen rond de 2.000 euro en daarnaast rekent Uniforce nog eens 1.000 euro oprichtingskosten en ZZP Oké ongeveer 2.000. Verder heb je met een bv geen recht op de zelf- standigenaftrek en startersaftrek. Daar staat tegenover dat je wel verzekerd bent voor de werknemersverzekeringen: je bent immers in loondienst bij je eigen bv. Stel je daar overigens niet te veel van voor: bij ziekte krijg je de eerste twee jaar niets (bij Uniforce moet je in principe een ziekteverzuimverzekering afsluiten voor die periode), daarna kom je in de WIA , de opvolger van de WAO.
%VIDEOWIDGET%
Wel heb je recht op WW, maar die krijg je pas als de bv jou niet meer kan uitbetalen. Je bedrijf wordt stopgezet, de bv wordt uit de roulatie gehaald en je meldt je aan bij de WW. De maximale uitkering bedraagt ongeveer 33.000 euro per jaar. Dat lijkt veel, maar als je bedenkt dat de constructie eigenlijk alleen interessant is voor zelfstandigen met een omzet vanaf ruwweg honderdduizend euro per jaar valt dat tegen.
Misschien zal de bv-constructie in de toekomst ook gebruikt gaan worden door mensen met lagere omzetten bij wie de Belastingdienst een verkapt loondienstverband constateert, bijvoorbeeld werknemers die na ontslag als zelfstandige voor hun oude baas zijn gaan werken. Bedenk wel dat het financieel altijd gunstiger is als je wel als echte zelfstandige opereert.
