Moderne vorm van kalligrafie is razend populair

Ouderwets aandoende, zwierige letters, zo op het oog geschreven met een ouderwets krijtje op een zwart schoolbord, vertellen wat de pot schaft in het eetcafé. De letters ademen warme chocomel met appeltaart, thee met koekjes.

Wie denkt dat de tekst is geschreven door iemand die toevallig mooi kan schrijven: niets is minder waar. Achter de zwierige letters zit een ambacht, en dat ambacht heet handlettering. En handlettering is hot. Workshops schieten als paddenstoelen uit de grond en de vraag vanuit bedrijven naar handgeschreven folders en flyers neemt zienderogen toe.

Dat merkt ook grafisch vormgever Martine van de Velde (36) uit Tholen, voor wie handlettering in eerste instantie een hobby was. Inmiddels past ze het volop toe in haar opdrachten. "De laatste jaren is handlettering steeds bekender geworden en heeft het echt een enorme vlucht genomen", zegt Van de Velde in haar Thoolse ontwerpstudio, terwijl ze het ene na het andere tasje tevoorschijn haalt met stiften in alle soorten en maten, waarmee ze haar illustraties maakt.

Handlettering wordt ook wel moderne kalligrafie genoemd. Maar waar kalligrafie zich richt op zo mooi mogelijk schrijven, is handlettering meer een vorm van illustreren. Van de Velde: "Kalligraferen gaat over het schrijven van letters. Bij elke letter moet de brush stroke kloppen, dat wil zeggen dat de dikke vegen aan de goede kant moeten zitten. Het is veel strikter. Handlettering is een mengeling van tekenen en schrijven. Het is zo vrij als het maar zijn kan, je mag tekenen wat je wilt."

En dat is nou net de lol, betoogt de vormgeefster. "Je bent heel creatief bezig. En het werkt verslavend, want je wilt steeds mooiere dingen maken. Ik zit nu ook zo in een creatieve flow, maak soms meerdere illustraties per middag. Het werkt therapeutisch, omdat je zo gefocust bezig bent."

Ze kwam in aanraking met handlettering door een workshop die ze twee jaar geleden volgde. Daar werd het vuurtje aangewakkerd. "Het gaat eigenlijk terug naar waar ik vandaan kom. Ik heb een grafische achtergrond, heb de kunstacademie St. Joost in Breda gedaan en les gehad in letterontwerpen. Ik begon daar met een penseeltje kalligrafische vormen te maken." Een voorsprong had ze daardoor al, maar volgens Van de Velde kan iedereen het leren, ook diegenen die normaal gesproken alleen maar hanenpoten produceren. "Het lijkt of je opnieuw mooi leert schrijven."

Posters, flyers, menu- en uithangborden, Van de Velde krijgt steeds meer verzoeken van bedrijven om iets speciaals te maken. Maar ook geboortekaartjes worden steeds vaker voorzien van bijzondere illustraties. "Je ziet ook wel eens tekeningen die digitaal zijn gemaakt, maar dat zie ik meteen", wijst ze op een tekening met vogeltjes. "Je ziet het aan de lijnvoering, die is overal gelijk. Kijk maar naar die vogeltjes, die zijn allemaal precies hetzelfde."

Van de Velde begint vaak met een potloodschets, die ze vervolgens uitwerkt. "Ik krijg wel eens de vraag of ik even iets kan tekenen. Maar het is niet iets wat je even doet. Met zo'n bol (links, op deze pagina, red.) ben ik zo anderhalf uur bezig."

Bergen op Zoom. "Ik denk dat de opkomst van handlettering te maken heeft met de hang naar vroeger", zegt ontwerper Ivo Jansen (41) uit Bergen op Zoom, die veel labels ontwerpt voor grote Nederlandse retailers. Sinds een jaar of vier geeft hij workshops handlettering. "Die zitten altijd vol. Ook zakelijk merk ik dat er steeds meer vraag naar is. Je ziet dat handlettering een steeds grotere rol speelt bij logo's. Maar mensen schrikken vaak van de kosten. Het is handwerk, daar zit tijd in. Soms kiezen ze dan toch voor handlettering met een computerprogramma. Maar dat zie ik altijd. Dan lopen de letters niet mooi door."

Handlettering ontstond volgens Jansen in de Verenigde Staten door de opkomst van commercie. Producten werden aangeprezen op reclameborden of winkelruiten. "Ze legden een stok op de winkelruit die diende als armsteun. Zo kon de schrijver strak tekenen, zonder dat zijn arm ging bibberen." Maar ook voor logo's werd de kunst van het handletteren gebruikt. "Typografie is altijd belangrijk geweest voor merken, omdat het onderscheidend werkt. Het logo van Ford is een echt handletterlogo. En het ultieme voorbeeld van handlettering is toch wel het label van Jack Daniel's whiskey. Dat hele etiket is nu natuurlijk gedrukt, maar je ziet dat het oorspronkelijk handgemaakt is."

Gerelateerde artikelen

Nieuwe Reutumse acadamie helpt mensen meer uit zichzelf te halen

Ontwerpster: 'Overal loop ik tegen potentieel werk aan'