Noorderlicht viert tiende verjaardag

De regen roffelt met dikke druppels tegen het plastic dak van Noorderlicht. "Het was hier ruig, een vreemde lege ruimte in de stad", zegt Jolien van der Maden (55), die het cultureel café/restaurant aan het IJ tien jaar geleden met Jasper Helmer (40) begon. Buiten zijn de voorbereidingen voor het jubileumfeest onderbroken door de regen. Binnen blikken Helmer en Van der Maden terug en vooruit. Van der Maden: "Er lag een kraan op zijn kant, de loodsen lekten. Ik was erg gecharmeerd door de plek: het roestige ijzer, de hellingbaan. Er kon zo ontzettend veel."Industrieel niemandslandZe is al sinds 1999 actief op de NDSM-werf, waar ze in 2004 en 2005 café De Houten Kop uitbaatte, een vrijplaats in het industriële niemandsland waar vaak live muziek was en waar Helmer, die op dat moment een mobiele dj-booth had in een scooter, graag plaatjes draaide. Toen De Houten Kop afbrandde in 2006 werd er even gerouwd, maar Helmer en Van der Maden sloegen de handen ineen en begonnen Noorderlicht. Helmer: "De stad lag op zijn creatieve gat, na de brand in de Roxy in 1999 leek de Amsterdamse uitgaanscultuur op sterven na dood. De gemeente leek planmatig kunstenaars en krakers de stad uit te werken, de rafelranden verdwenen."Broedplaats Het was het begin van een nieuwe beweging in Amsterdam: de gemeente ging tijdelijke vergunningen geven voor culturele ondernemingen. Helmer: "De NDSM-werf werd in dat jaar de eerste officiële, door de gemeente aangewezen broedplaats." Broedplaats of niet, de werf was in 2006 niet te vergelijken met de werf anno nu. Van de Maden: "Er hing hier zo’n heftige energie, met allerlei vreemde types die hier rondhingen." Helmer: "Er was een afwerkplek bij de oude trams en er parkeerden regelmatig enorme auto’s waarin schimmige dealtjes werden gesloten." Van de Made, lachend: "Er zal hier indertijd van alles aan land zijn gebracht." HippieconceptDe geknutselde poort van Noorderlicht, de vlaggetjes in de tuin, de schoolstoeltjes: de inrichting van het café spreekt de haast universele taal van hippe plekken als Hannekes Boom en Roest. Helmer: "Ik las eens in een recensie van Noorderlicht dat we een heel slim hippieconcept hebben neergezet. Dat vond ik wel grappig: alles is hier een beetje organisch gegroeid. Dingen zijn zelfgemaakt, buurtbewoners komen hun oude bank brengen. Ik denk dat we de tijdgeest heel goed hebben aangevoeld, maar van een bedacht concept is nooit sprake geweest." Van der Maden: "Daar heb je trouwens ook een zak geld voor nodig, die we niet hadden." Vanaf 2006 konden bezoekers niet alleen eten en drinken bij Noorderlicht, maar ook bijna ieder weekend gratis naar muziek luisteren of dansen. Vanuit Noorderlicht ontstonden en groeiden festivals als Hemeltjelief en Wicked jazz sounds. Van der Maden: "Daar ben ik trots op. Op een gegeven moment zijn we steeds meer buiten gaan doen, om mensen nog meer het gevoel van ‘even eruit’ te geven."Vage types De vage types die op het terrein rondhingen kregen gezelschap van anderen. Helmer: "We zijn een plek voor iedereen, alhoewel we de laatste tijd minder oude Noorderlingen zien. Dat komt ook doordat Noord nu heel anders is dan tien jaar terug." Ze zagen ook de NDSM-werf veranderen de afgelopen jaren. Ondernemingen als Bistro Noord en Pllek openden hun deuren, de vlooienmarkt in de IJhallen werd steeds massaler en een duur hotel vestigde zich in de oude kraan. Van de Maden: "Ondertussen staat er zelfs een parkeermeter! Toch – en dat vind ik wel een compliment aan de gemeente – is het oorspronkelijke, rauwe karakter binnen al die veranderingen behouden." De komende jaren gaat er nog meer veranderen. De werf is over een paar jaar omgeven door nieuwbouw. De tijdelijke vergunning van Noorderlicht verloopt over vijf jaar. Van de Maden: "Daardoor kunnen we niet investeren in de toekomst, niet nadenken over nieuwe huisvesting. Dat geeft ook wel weer ruimte, trouwens." Helmer: "Deze plek, NDSM-Oost, heeft een culturele bestemming, met ruimte voor horeca, recreatie of een ‘Amsterdams icoon.'" Van der Maden: "Noorderlicht is alle drie, dus we hebben goede hoop dat we er over vijftig jaar nog zitten."